STARE BOLJKE: Što (ne)piše u Izvještaju Stejt departmenta o ljudskim pravima u Crnoj Gori

Izvještaj Stejt departmenta o ljudskim pravima u Crnoj Gori za prošlu godinu notirao je stare boljke našeg društva – problem u borbi sa korupcijom, zloupotrebu državnih resursa u političke svrhe, ali nije registrovao strano miješanje u izborni proces uoči i nakon parlamentarnih izbora 30. avgusta, piše Pobjeda.

U dijelu Izvještaja koji se odnosi na izbore ocjenjuje se da su parlamentarni izbori bili kompetitivni i da su održani u polarizovanoj atmosferi oko pitanja religije i nacionalnog identiteta.

Na više mjesta Stejt department se poziva na ocjene o izborima iz izvještaja OEBS-ove Kancelarije za demokratiju i ljudska prava (ODIHR) u kojima se navodi da je u tom trenutku vladajuća Demokratska partija socijalista imala prednost uoči izbora, kako su naveli, zloupotrebom državnih resursa i dominantnim izvještavanjem u medijima.

“ODIHR je takođe ocijenio da Državna izborna komisija nije u potpunosti ispunila svoju regulatornu ulogu, ne odgovarajući na brojna pitanja uključujući registraciju birača ali i preporuke za zaštitu zdravlja birača, kao i obezbjeđivanje glasanja za birače u samoizolaciji. ODIHR dalje navodi da su izbori održani uprkos upozorenjima da se Vlada nije dosljedno pridržavala Ustava – izbori su raspisani prije roka bez skraćenja mandata parlamentu, a zdravstvene restrikcije koje su se odnosile na zabranu javnih okupljanja su donijete bez konsultacije parlamenta ili uvođenja vanrednog stanja, dok su neki poslanici pravosudno gonjeni prije nego im je Skupština skinula imunitet”, navodi se u Izvještaju.

Za razliku od prethodnih parlamentarnih izbora iz oktobra 2016, nakon kojih su više puta oštro osuđeni pokušaji stranog miješanja u demokratske procese u Crnoj Gori, na 60 strana Izvještaja ne pominje se miješanje tokom ovih izbora pa čak ni uticaj crkve prilikom formiranja nove Vlade.

Na jednom mjestu u Izvještaju, pozivajući se na druge organizacije, Stejt department navodi da je prošle godine postojala dezinformaciona kampanja koju uglavnom vode mediji iz Srbije, doduše početkom godine kada su krenule litije, dok takvih ocjena nema u dijelu dokumenta kada se pominju izbori.

“Digitalni forenzički centar Atlantskog saveza upozorio je 28. januara na planski organizovanu dezinformacionu kampanju kojom se želi izazvati konfuzija i rasulo, što se dešavalo nakon usvajanja Zakona o slobodi vjeroispovijesti. Slično, Evropska služba spoljnih poslova (EEAS) 20. februara objavljuje da većina lažnih vijesti dolazi od medija iz Srbije, uključujući one u državnom vlasništvu, kao i srpsko izdanje ruskog Sputnjika i nekoliko pro-srpskih portala iz Crne Gore”, navodi se u Izvještaju.

Stejt department ocjenjuje da crnogorski zakoni omogućavaju krivične kazne za zvaničnike uhvaćene u koruptivnim radnjima, ali da vlada nije efikasno primjenjivala zakon kao i da korupcija predstavlja i dalje veliki problem.

“Bilo je mnogo izveštaja o korupciji u vladi tokom godine. Zvaničnici često prolaze nekažnjeno zbog koruptivnih radnji. Javnost smatra da je korupcija najviše prisutna prilikom zapošljavanja na osnovu ličnog poznanstva ili partijske pripadnosti u javnom sektoru na državnom i lokalnom nivou. Korupcija i slabo povjerenje u institucije bili su glavni problemi i uoči parlamentarnih izbora. Većina prijava koje su građani uputili Agenciji za sprečavanje korupcije uključuju korupciju u javnoj administraciji, privatnom sektoru i sudstvu”, precizirano je u Izvještaju.

Predsjednik Savjeta Agencije za elektronske medije Ranko Vujović smatra da je dio Izvještaja koji se odnosi na medije jednostran, pristrasan i selektivan.

“Kada se govori o tržišnim uslovima za rad medija ovaj izvještaj se poziva na Centar za građansko obrazovanje koji je u svom posljednjem izvještaju obrađivao daleku 2016. godinu. Dakle: poslije pet godina se Stejt department poziva na CGO i uzima za relevantan za formiranje izvještaja za 2021. godinu. Da ne ponavljam da sam imao zadovoljstvo da sudski dokažem da su ti izvještaji neistiniti i netačni u potpunosti, a iznosi desetostruko uvećani. Potpuno je nevjerovatno da se u Izvještaju ne pominje brutalna medijska kampanja koja je dolazila od medija iz Srbije i broj tekstova koji su objavljeni u srpskim medijima. Takvu kampanju dezinformacija od jedne strane države niko nije imao ni u regionu, kamoli u Evropi”, kazao je Vujović Pobjedi.

Kada je riječ, kako je naveo, o jednakim uslovima za sve medije interesantno je da se prećutkuje pomoć jedne susjedne države jednom domaćem mediju od 1,7 miliona eura, a koji su navodno uplaćeni preko jedne telekomunikacione kompanije.

“Izgleda da kada se strana država mješa u medijsko tržište sa milionskim iznosima da to nije problem. Takođe je interesantno da kada se Izvještaj bavi posljednjim Zakonom o medijima u dijelu koji se odnosi na zaštitu novinarskih izvora, autori citiraju mišljenje jedne domaće NVO koja nema nikakve reference o standardima u toj oblasti, a prešutkuju mišljenje Savjeta Evrope o istom. Širenje kleronacionalizma i klerofašizma u pojedinim proruskim medijima u Crnoj Gori od kojih bar jedan potpuno ilegalno posluje je potpuno ignorisano u Izvještaju. Vidimo kakve su posljedice danas zatvarnja očiju pred ovim fenomenom. Mislim da favorizovanje jednog medija u ovakvim izvještajima ne služi na čast niti pomaže objektivnom sagledavanju medijske situacije u Crnoj Gori”, smatra Vujović.

Iz Demokratske partije socijalista juče je saopšteno da je Vlada Crne Gore u prethodnim mandatima pažljivo analizirala izvještaje Stejt departmenta, sa namjerom da se udvostručavaju napori u oblastima u kojima je napredak bio neophodan.

Pri tome, kako kažu, nikada nije bilo skrivanja koja su to polja, niti da je manjak vladavine prava ono što Crna Gora mora kontinuirano poboljšavati.