Najava poslanika Demokratske Crne Gore da će u septembru početi sa sjednicama skupštinskih odbora na kojima će saslušavati „široki krug ljudi“, državnih službenika i predstavnika nevladinih organizacija, ukoliko se desi, predstavljala bi grubo kršenje Ustava i značila direktno miješanja Skupštine u rad tužilaštva, sudova, policije – ocijenila je za Pobjedu poslanica Demokratske partije socijalista Jovanka Laličić.
Predsjednik Odbora za politički sistem, pravosuđe i upravu i poslanik Demokrata Momo Koprivica najavio je da će za 7. septembar zakazati sjednicu na čijem će dnevnom redu biti nerasvijetljeni slučajevi i afere u kojima su, kako je pojasnio, organi vlasti postupali nezakonito. Ova inicijativa Demokrata, kazao je, zasniva se na proširenim ingerencijama odbora koje, kako je rekao, daje novi Poslovnik Skupštine, a osnovno uporište ima u Ustavu Crne Gore.
Koprivica je najavio da će odbori ispitati slučaj pronevjere novca i falsifikovanja isprava u računovodstvu Skupštine, stambene korupcije i dodao da će „sprovesti istragu“ o ubistvu koje se dogodilo 2000. godine ispred Kliničkog centra Crne Crne, te ispitati postupanja tužilaštava u slučajevima „Limenke“ i Kampa Zlatica“. Poslanik Demokrata pojasnio je da će u cilju prikupljanja tačnih informacija odbori saslušati „širok spektar lica“ – od bivših i sadašnjih državnih službenika pa do NVO, ali i drugih subjekata koji potencijalno imaju određena korisna saznanja.
Grubo miješanje
Jovanka Laličić kaže da bi takvim postupanjem odbora došlo do grubog i direktnog miješanja Skupštine kao zakonodavnog organa u rad drugih.
Jovanka Laličić (Foto: Dobrilo Malidžan)
– Nije jasno u kojim odredbama Poslovnika gospoda Demokrate nalaze pravni osnov za ovako nešto. Zaboravljaju da se prava, obaveze i odgovornosti svih subjekata mogu urediti isključivo zakonom. Ako su pravni eksperti iz Demokrata mislili na institut kontrolnog saslušanja, onda su se previše zaigrali. Odredbe Poslovnika o kontrolnom saslušanju daju jasne granice do kojeg nivoa i prema kome se ono sprovodi – istakla je Laličić.
Prema njenim riječima, saslušanja predstavljaju kontrolnu funkciju Skupštine prema Vladi i drugim državnim organima koji podnose izvještaje o radu parlamenta, a organizuju se pod uslovom da postoje dileme, nejasnoće i principijelna sporenja.
– Nadležni odbori ne mogu preuzimati ulogu istražnih i djelovati kao produžena ruka sudskih organa i tužilaštava – kategorična je Laličić.
Istakla je da je nova parlamentarna većina usvajanjem Zakona o tužilaštvu pokazala da želi „partijsko tužilaštvo“, a sada, zaključila je, žele Skupštinu da pretvore u teatar i da njenim djelovanjem zabavljaju široke mase.
Dekan Fakulteta za državne i evropske studije prof. Đorđije Blažić komentarisao je na Fejsbuk profilu navode Moma Koprivice i ocijenio da bi pravni osnov za ovakvo postupanje skupštinskih odbora bio sporan, kao i da iz najave Koprivice nije jasno na osnovu kojeg člana Ustava će moći da organizuje saslušanja.
– Pretpostavljam da je mislio na institut parlamentarne istrage i anketni odbor iz člana 109 Ustava koji se neposredno ne može primjeniti bez zakonske razrade, a posebno vjerujem da je poslanik mislio na Poslovnik Skupštine – istakao je Blažić.
Đorđije Blažić (Foto: Ivana Božović)
On dodaje da se prava, obaveze i odgovornosti svih subjekata mogu uređivati isključivo Zakonom, a ne i podzakonskim aktima, što jasno korenspondira sa ustavnim načelom zakonitosti i ustavnosti. S tim u vezi, pravna priroda Poslovnika kao internog pravnog akta svakog subjekta je da se njime mogu uređivati samo unutrašnji odnosi u organu, kazao je Blažić, a to znači, pojasnio je, da djeluje isključivo „inter partes“ – na članove Skupštine i nema obavezujuće pravno dejstvo „erga omnes“ – na bilo koje druge subjekte.
On tvrdi da se Poslovnikom samo detaljnije uređuje unutrašnje funkcionisanje Skupštine te da se njime čak ne može uređivati ni njena Stručna služba koja sistemski nije u sastavu Skupštine već po Zakonu o državnoj upravi pripada drugim organima uprave.
– Međusobni odnosi Skupštine i drugih organa, pravnih, fizičkih lica, prava, obaveze, odgovornosti i drugi odnosi moraju se urediti isključivo zakonom. Ako, na primjer Zakonom o parlamentarnoj istrazi ti odnosi nijesu uređeni, onda nema pravnih mogućnosti da se oni uređuju Poslovnikom i da obavezuju bilo koga van Skupštine – naglasio je.
Blažić ocjenjuje da najava Koprivice izgleda kao da Skupština ima pretenzije da preuzme poslove koji nijesu u njenoj, već u nadležnosti policije, tužilaštva, sudova.
Što kaže Ustav
Član 82 Ustava Crne Gore propisuje nadležnosti Skupštine koje su nabrojane u dvadeset stavova.
– Skupština donosi Ustav, zakone, druge propise i opšte akte (odluke, zaključke, rezolucije, deklaracije i preporuke), proglašava ratno i vanredno stanje, donosi budžet i završni račun budžeta, donosi strategiju nacionalne bezbjednosti i odbrane, plan razvoja i prostorni plan Crne Gore, odlučuje o upotrebi jedinica vojske Crne Gore u međunarodnim snagama, uređuje sistem državne uprave, vrši nadzor nad vojskom i bezbjednosnim službama, raspisuje državni referendum, bira i razrješava predsjednika i članove Vlade, sudije Ustavnog suda, vrhovnog državnog tužioca i četiri člana Sudskog savjeta iz reda uglednih pravnika… – navodi se u 82. članu Ustava.
Ni u jednom stavu ovog člana nije navedeno „sprovođenje istraga“ koje najavljuju poslanici Demokrata. Međutim, u članu 109 Ustav prepoznaje institut parlamentarne istrage, koji je pomenuo i profesor Blažić.
Tim članom je propisano da Skupština može, na prijedlog najmanje 27 poslanika, obrazovati anketni odbor radi prikupljanja informacija i činjenica o događajima koji se odnose na rad državnih organa, ali se on ne može primijeniti bez zakonske razrade.
