ODBRANA CRNOGORSKOG IDENTITETA Za jačanje nacionalne svijesti više učinio Belveder nego sva intelektualna i naučna misao

No, ako se uspjehom velikodržavnog projekta može smatrati osvajanje vlasti snaga koje imaju vazalski odnos prema zvaničnom Beogradu, činjenica je da u posljednjoj deceniji nemaju previše uspjeha u pokušaju pridobijanja ”preostalih” Crnogorca. Zato sada stvaraju dodatnu konfuziju pominjući pojmove čiji je cilj da se zamaskira novi identitetski udar na Crnogorce: ”pomirenje”, ”ustavni patriotizam”, ”pobjede, a na podjele”. Prestanak podjela u Crnoj Gori, podsjetimo, za njih je ona situacija kada više nema drugačijemislećih i kada svi postajemo i mislimo kao oni.

Piše: Nebojša Redžić

Kada se zakoni iz prirode primjene na geografiju, pogotovo na Balkanu, doima se potpuno normalnim ako velika riba (čitaj: država) želi progutati malu kada se nalazi u njenoj blizini.

No, priznamo li da u toj misiji najviše “uspjeha” ima onaj velikosrpski, onda je opasnost od nestajanja crnogorskog nacionalnog i državnog identiteta, sasvim realna. Logistiku takvim težnjama susjeda, koje su ogoljenije nego bilo kada u istoriji, daje i okolnost da se na vlasti nalazi velikosrpska struktura proizišla iz djelovanja Crkve Srbije. Prevedeno na jezik prirode, dobili smo situaciju gdje mala riba ne samo da ne pruža otpor, već se nudi velikoj želeći da bude pojedena.

Velikosrpski centri moći, dakle, svim materijalnim, propagandnim, kulturnim i političkim sredstvima, pokušavaju da stvore situaciju da Crnogorci kao najbrojnija nacionalna grupacija u državi, budu asimilovani. Strateški cilj takve politike je da Crna Gora promijeni nacionalni karakter i postane nova Republika Srpska, sa antizapadnim, velikosrpskim i panslavističkim usmjerenjem.

Srbija u tom naumu ne bira sredstva. Upregla je sve mehanizme, posebno crkvu, a sve je podmazano ogromnim sredstvima koja se ulažu u domaće odrođene, nacionalno dualne ili sasvim posrbljene jatake.

Recimo, na popisu stanovništva 1981. u Crnoj Gori je živjelo 400.000 nacionalnih Crnogoraca, u Srbiji 147.000. Tri decenije kasnije, na popisu 2011. u Crnoj Gori je bilo 278.000 a u Srbiji samo 38.000 nacionalnih Crnogoraca! Nestalo je, dakle, oko četdreset odsto najmalobrojnije nacionalne zajednice na Balkanu.

Posrbljenim Crnogorcima Srbija nije matična država

Koliko su nastojanjima da se Crna Gora utopi u tuđi identitet potporu dali djelovi bivše vlasti oličeni posebno u jedinstvenom DPS-u 90-tih, suvišno je podsjećati. Za njihovog vakta, oni koji se nacionalno izjašnjavaju kao Srbi, sa 3 odsto iz popisa koji je zatečen kao aktuelan, došli su na tridesetak procenata, sa tendencijom da ih bude i više.

Srpska pravoslavna crkva, ili kako je Vaseljenska patrijaršija označava – Crkva Srbije, najjači je asimilatorski mehanizam za posrbljavanje Crnogoraca i oduzimanje njihovog istorijskog pamćenja. Ona to sa uspjehom radi već pune tri decenije, od dana kada je na Cetinje po zadatku došao Risto Radović koji se predstavljao kao Amfilohije. Kada je dovoljno ojačala zahvaljujući u velikoj mjeri i pomoći države, Crkva Srbije je na krilima prevare o “ugroženim svetinjama”, organizovala političku grupaciju koja je lako potukla protivnika koji je prethodnom autodestrukcijom stvorio sve pretpostavke da izgubi poluge vlasti.

Ekspozitura Crkve Srbije u Crnoj Gori, ipak, nikada nije bila usamljena u takvim nastojanjima. Pomagali su im, nekada aktivnim doprinosom, nekada ćutanjem i oni koji bi po logici trebalo da stoje na braniku države koja je ugrožena: Crnogorska akademija nauka i umjetnosti, Univerzitet, te niz organizacija koje je država Srbija organizovala kako bi identitetska pobjeda bila potpuna.

Naime, niko u vrhu države Srbije nije skrivao da su samo u izgradnju Srpske kuće u Podgorici, uložili 3,4 miliona eura. U lijepoj zgradi u blizini mosta Milenijum, gdje se vijori ne samo zastava države Srbije, već i zastave koje koristi Crkva Srbije, smještene su institucije i organizacije koje su osnovane, navodno, radi očuvanja kulturnog i nacionalnog identiteta srpskog naroda u Crnoj Gori: Matica srpska, Institut za srpsku kulturu, Srpski nacionalni savjet, Udruženje književnika srpskog naroda, Srpska televizija, Srpski radio, novine, portali, Srpski kulturni centar.

Osobe zaposlene u Srpskoj kući, za svoju misiju podmazani su pozamašnim platama (saznajemo da dostižu i 3000 eura mjesečno), a ne skrivaju da imaju vlasnički udio, nepokretnu imovinu i mnogo drugih benefita.

Srbija se u ataku na Crnu Goru služi logikom Coca-cole: onda kada postiže najveće uspjehe, ulaže u propagiranje svog “brenda”sve više i više. Tako ni predsjednik Srbije Aleksandar Vučić ne skriva da će nastaviti da ulaže milione, jer je u pitanju “briga za srpski narod” koji živi u Crnoj Gori. No, takvo logiciranje bilo bi tačno da su crnogorski Srbi narod kojem je Srbija matična država. Ipak, većina posrbljenih Crnogoraca koji se izjašnjavaju kao Srbi, teško da će priznati da im se matica nalazi van Crne Gore.

No, ako se uspjehom velikodržavnog projekta može smatrati osvajanje vlasti snaga koje imaju vazalski odnos prema zvaničnom Beogradu, činjenica je da u posljednjoj deceniji nemaju previše uspjeha u pokušaju pridobijanja ”preostalih” Crnogorca. Zato sada stvaraju dodatnu konfuziju pominjući pojmove čiji je cilj da se zamaskira novi identitetski udar na Crnogorce: ”pomirenje”, ”ustavni patriotizam”, ”pobjede, a na podjele”.

Prestanak podjela u Crnoj Gori, podsjetimo, za njih je ona situacija kada više nema drugačijemislećih i kada svi postajemo i mislimo kao oni.

Akademci i Univerzitet ćute

Šta Crna Gora čini da se odbrani i pruži otpor klero-nacionalističkoj doktrini i politici velikosrpske asimilacije Crnogoraca i potiranju državnosti Crne Gore?

Koliko se radi na afirmaciji autohtonosti crnogorskog naroda i nacije, te njegove pune jezičke, kulturne, religijske, državotvorne emancipacije i prosperiteta?

Odgovor na ova pitanja, nije ohrabrujući i ne daje previše nade da će Crna Gora uspjeti da se odupre i odbrani svoju državnost, građanski i sekularni, te antifašistički karakter. Posebno je onespokojavajući kada je u pitanju odbrana crnogorskog nacionalnog identiteta.

Uostalom, šta očekivati od države u kojoj predsjednik Akademije nauka koja se pogrešno naziva crnogorskom, a za koju se iz budžeta izdvajaju pozamašna sredstva, razmišlja ovako: “Male države i njihova društva gotovo da i ne mogu imati svojih unutrašnjih pitanja i teško mogu stvoriti samostalnu unutrašnju politiku. Svako njihovo pitanje još je i nečije”.

Za predsjednika CANU Dragana Vukčevićakoji je ovo izrekao, dakle, postojanje male države Crne Gore samo je detalj koji se prirodno delegira u fusnotu na stranici nečije tuđe (čitaj srpske) istorije. Ne bi čak bilo čudno što Vukčević, osim apanaža, visoke plate i gomile drugih privilegija, voli susjednu državu više od svoje, da njegov (i njegovih kolega) luksuzan život nije finansiran od poreskih obveznika države Crne Gore. Čak bi bilo dobro kada bi svi akademici o ovom i nizu drugih pitanja – imali stav. Ali, oni su predisponirani da ćute. Umjesto da daju smjer i pravac društvenim procesima u državi čiji su intelektualni krem, sve posmatraju nijemo, poput ribe. I to, reklo bi se – očima one velike ribe s početka teksta.

Ništa bolje ne stoje stvari ni sa Univerzitetom Crne Gore. Na njegovom čelu sada je (sličnih je bilo i za vrijeme ranije vlasti) izvjesni Vladimir Božović, koji je, kada je izabran, bio predsjednik Izvršnog odbora Matice srpske. Pazite, ne Matice crnogorske, koja postoji u Crnoj Gori i nalazi se “na pravoj strani istorije”, nego Matice tuđe države, sa ambicijom da bude u prvim redovima njene misije u potpunom potčinjavanju države iz koje potiče. Uostalom, ako najjači glas sa Univerziteta stiže u vidu onoga što u Skupštini demonstrira profesor Branko Radulović, onda je možda bolje da univerzitetski kadar i ta naučna elita – nastave da ćute.

Što se tiče djelovanja Crnogorskog PEN Centra, Matice Crnogorske, Crnogorskog udruženja nezavisnih književnika, kao i brojnih drugih, književno-kulturno-novinarskih i esnafskih organizacija i pojedinaca, njihova nemoć proizilazi iz one da je “malo rukah, malena i snaga”. Baš kao i Crnogorska pravoslavna crkva, u pitanju su organizacije koje iz budžeta dobijaju zanemarljiva sredstva, što je adekvatno i snazi njihovih poruka u odbrani crnogorskog identiteta.

Uostalom, istorijska istina o prošlosti Crne Gore i crnogorskog naroda, prisutnija je danas na društvenim mrežama ili je bila prisutnija u nekadašnjem “Monitoru”, nego u svim institucijama crnogorske kulture. Više je za emancipaciju crnogorstva i u jačanju nacionalne i državotvorne svijesti učinio Belveder u septembru, nego sva intelektualna i naučna misao nacionalnih Crnogoraca.

Naravno, niko ne očekuje da snaga onih koji bi da odbrane crnogorsku istoriju, kulturu i identitet, bude jača danas, nego u vrijeme prethodne vlasti kada je bilo i uslova i volje da se na tome poradi. No, tada su mnogi imali prečeg posla, a posljedice trpimo već dugo.

Hoćemo li se odbraniti od “nužnosti nacionalne similacije”i sačuvati sebe, nezahvalno je prognozirati. Ono što daje nadu, jeste samosvijest Crnogoraca i građanske Crne Gore. Baš kao što na Belvederu nijesu imali vođe, tako će i u nastavak ove bitke morati da uđu sami. A onda kada su vođeni logikom predaka i tradicijom slobodrstva i borbe za nezavisnost, Crnogorci su vazda bili jaki. Nema nikakve sumnje da će ova borba biti duga i teška, ali da će Crna Gora iz nje izaći kao pobjednik. Jer, ovdje se radi o samopoštovanju, a oni koji ga nemaju, već odavno su prešli na drugu stranu barikade