Visoki predstavnik EU za zajedničku spoljnu politiku i bezbjednost, Josep Borel je ocijenio da Rusija koristi manipulaciju informacijama kao operativno oruđe. Dakle, trebalo je da se dogodi agresija Rusije na Ukrajinu da bi se konačno evropske birokrate pokrenule i sprovele konkretnu akciju i ukinule medije koji sipaju “toksične laži”.
Region pod jakim udarom propagande
Ruski mediji, a samim tim i ruska politika, imaju ogroman dugogodišnji uticaj na medijsku scenu u regionu, a kao rezultat toga na Zapadnom Balkanu stvaraju se ideje, slike i mišljenja koja nemaju mnogo veze sa stvarnim svijetom, ocijenio je medijski stručnjak i bivši šef dopisništva nemačke agencije DPA za Jugoistočnu Evropu Tomas Braj, autor knjige ”Ruski mediji na Balkanu” koja je predstavljena prošle godine.
„Već dugo Brisel i Vašington pokušavaju da Srbiju, Bosnu i Hercegovinu, Crnu Goru, Sjevernu Makedoniju i Kosovo utemelje u evroatlantske strukture i tako potisnu uticaj Rusije u regionu. Ruska državna agencija Sputnjik u svojoj srpskoj redakciji čini sve što je moguće kako bi se spriječilo da se pomenute zemlje integrišu u evroatlantske strutkture“, istakao je Braj.
Kako je naglasio, Moskva čini sve da učvrsti svoju ulogu arbitra u korist Beograda podgrijavanjem regionalnih nacionalnih sukoba, i stoga nije slučajno što se Srbi u Srbiji, Crnoj Gori i Bosni Hercegovini smatraju najbližim ruskim saveznicima u jugoistočnoj Evropi u geopolitičkoj borbi sa SAD-om i Evropom.
Odavno je poznato da je sumnjivi ruski novac ulagan u medije, dominatno preko Srbije, a kao dobra zaštita poslužila je SPC odnosno Crkva Srbije. Tako su u jednom periodu počev od 2015. godine, kada je Crna Gora privodila kraju članstvo u NATO, i kod nas počeli da se pojavljuju razni mediji, čiji je cilj bio zaustavljanje tog procesa, a sve je kulminiralo uoči parlamentarnih izbora 2016. godine.
Propagandna ispostava BIA-e i ruskih službi u Crnoj Gori
Upravo 2015. godine na crnogorskoj medijskoj sceni počinje agresivna proruska propaganda preko ”portala” koji su tada bili praktično nevidljivi. U tom periodu, odjednom dolazi novac i formiraju se takozvane ”redakcije” koje nijesu bile ništa drugo do ispostava ruske i velikosrpske propagande za subverzivno djelovanje, bliske crkvi Srbije.
Najočiti primjer je paltforma IN4S čiji su zvanični osnivači Gojko Raičević i aktuelni rektor, ekstremni rusofil Vladimir Božović. Kako se već duže vremena spekuliše iza ove subverzivne propagandne ispostave stoje srpska obavještajno-bezbjednosna služba BIA i njeni ruski pokrovitelji.
Platforma IN4S je takođe veoma bliska subverzivnoj svetosavskoj sekti koja se vodi pod akronimom SPC. Od 2015. godine, ova obavještajno-propagandna ispostava, uz paravjersku ekipu i političku podršku iz ekstremno desničarskog DF-a, kreće u promovisanje ruske politike i otvoreno vodi anti-NATO kampanju. Tada nepoznati ”portal” koji karakterišu tekstovi puni lažnih informacija koje su pisali polupismeni saradnici službi, doživljava ekspanziju jer počinje da služi kao ”odskočna daska” za plasiranje lažnih informacija koje su kao sunđer upijali srbijanski tabloidi sa milionskim tiražom.
Cilj ovakvih propagandnih akcija bio je jasna – destabilizija crnogorske političke scene, diskreditacija države, državnog rukovodstva i kreiranje haosa sa krajnjim ciljem pripremanja ”ukrajinskog scenarija” za Crnu Goru.
Naknadna pamet Evrope
Međutim, kada su tadašnje vlasti ukazivali na maligni uticaj ruske propagande, mnoge zapadne diplomate tome nijesu pridavale značaj i potpuno su ignorisale problem, pravdajući djelovanja platforme BIA-e kodnog naziva IN4S, ali i djelovanje pojedinih tada opozicionih, a sada režimskih ucjenjivačkih tabloida kao ”slobodu govora”. Upravo ta pozicija je dovela do toga da se broj propagandnih platformi koje šire rusko djelovanje značajno uvećava i pusti korjenje među značajnim dijelom populacije.
Tada postaje trend da se mediji osnivaju na teritoriji Srbije, ali se oni dominantno bave dešavanjima u Crnoj Gori. Na brutalan način se obračunavaju s neistomišljenicima, a nerijetko je javnost bila šokirana govorom mržnje i sadržajima koji su objavljivani.
Do kulminacije propagandnog djelovanja dolazi krajem 2019. godine kada je subverzivna organizacija koja se vodi pod akronimom SPC pokrenula političke litije zbog usvajanja Zakona o slobodi vjeroispovijesti.
Nakon pokretanja političkih litija, uz podršku ruskih i srpskih obavještajno-bezbjednosnih službi, dolazi do propagandnog bombardovanja raznim informacijama, a dominiraju mahom “fake news”. I tada se ukazivalo na problem, ali su crnogorske vlasti bile nemoćne, očito suočene sa saznanjem da akcija protiv takvih medija nema podršku Zapada.
Propagandno dejstvo
Od 2019. godine dolazi do naglog pojačavanja propagandnog djelovanja srpskih i ruskih propagandnih centara na Crnu Goru u kojoj je zapaženu ulogu imala platforma BIA-e IN4S.
”Obrazac je bio sledeći – objaviti lažnu vijest o Crnoj Gori na ovoj platformi koju je malo ko čitao i koja nije imala nikakav uticaj. Ali nakon što se informacija objavi na marginalnom IN4S-u, nju prenesu svi srbijanski tabloidi po nalogu obavještajnih službi, i tako se suberzivna aktivnost iz Crne Gore izvozi za Srbiju, gdje se preko velikosrpskih i proruskih medija vraća u vidu propagandnog desanta na Crnu Goru i njeno rukovodstvo”, rekli su naši izvori dobro upućeni u propagandno djelovanje bezbjednosnih službi.
Kako se to nije zaustavilo u začetku kada je trebalo, problem se proširio i do toga da ga praktično nije moguće riješiti. Tako IN4S koji je prepoznat kao najglasniji u promociji politike Rusije danas nije ni evidentiran kao medij u Crnoj Gori već je adresa ko zna gdje, a kao glavni urednik u impresumu je naveden Felix Savon, slavni kubanski bokser!
Bez obzira što krši crnogroske zakone, ova propagandna platforma redovno uoči izborne kampanje objavljuje cjenovnik za oglašavanje, a to niko ne provjerava. Osim što radi ilegalno i vrši podlu rusko-velikosrpsku propagandu platforma IN4S je poznata po crtanju meta patriotskim organizacijama, medijima i pojedincima u Crnoj Gori.
Panika među proruskim propagandistima
Međutim, nakon odluke EU, došlo je vrijeme da se problem pokuša riješiti. Evropa je preduzela konkretne mjere i dala naznaku da neće tolerisati da ruska politika napravi haos na Zapadnom Balkanu.
Ipak, za konkretan potez neophodna je reakcija država u susjedstvu i crnogorskih vlasti koje su u posljednjih godinu i četiri mjeseca gajile ruske propagandiste.
Kako saznaje portal Aktuelno, panika je zavladala među proruskim propagandnim platformama u Crnoj Gori kojima prijeti gašenje. Njihovi djelatnici se takođe boje da će snositi posljedice zbog širenja laži, velikosrpske i rusofilske histerije po nalogu stranih službi.
Jer nakon odluke EU da sasječe rusku propagandu, po svemu sudeći Crnoj Gori se neće dozvoliti dalji napredak u pregovorima u dijelu medijske regulative dok i ove stvari ne budu riješene. Bilo kako bilo, sada svi znaju da su mediji koji promovišu ruske interese na Balkanu “toksični” i to je potvrđeno sa najviših međunarodnih adresa. Prvi korak je tu, ali i dalje se očekuju konkretne akcije.
