’’Srpski svet’’ kao efikasan način erodiranja suvereniteta manjih država

Piše: Vlatko Sekulović

Nacionalizam kao ideologija ima neverovatnu sposobnost prividno ubedljivog korišćenja najraznorodnijih teza, koje predstavlja kao argumente, činjenice ili „istine“ kao navodne dokaze za svoje tvrdnje radi opravdanja svog osnovnog političkog cilja opsesije kontrole teritorije. Manipulišući strahom od drugih, različitih, nacionalnih grupa, nacionalističke istine nisu stvar objektivnih činjenica, logično sistematizovanih, već emocija. Drugim rečima, nacionalistička stvarnost je saglasje sa osećanjima, „što je nacionalisti milo, to mu se i snilo“. Posledično, uvrnuto stanje svesti je boljka svakog nacionaliste i implicira uvrnutu percepciju sebe i sveta. Dovoljno je pogledati nastupe nekog Nestorovića ili pročitati njegove izjave radi potkrepljenja navedenog zaključka. U Nestorovićevoj stvarnosti 100.000 Srba, posebno probranih „specijalaca“ sa plavim ili zelenim očima i sa RH negativnom krvnom grupom, putem portala, tačke X, iznenada će upasti na teritoriju Kosova i osloboditi je od Albanaca, te je vratiti u ustavnopravni poredak Republike Srbije.

U stvarnom životu, grupa opremljenih i obučenih srpskih nacionalista je u Banjskoj eliminisana od strane kosovske policije uz logističku i obaveštajnu podršku NATO-a. Nestorovićevske okultno-mistifikatorske bizarne nacionalističke deluzije je relativno lako raskrinkati, što nije slučaj sa kamufliranim nacionalističkim tezama koje se mnogo perfidnije plasiraju. Ozbiljniji propagandisti barataju pravilima logike i socijalne psihologije u cilju namernog, sistematskog pokušaja oblikovanja opažanja, manipulacije razmišljanjima i usmeravanja ponašanja da bi se proizvela reakcija koja odgovara namerama propagandiste. Njihov zadatak nije da se utvrdi šta je objektivna istina, pa da se zatim predstavi biračima akademski nepristrasno, već da služi pravu nacionalista, uvek i nepokolebljivo, makar to bio i Nestorović. Tekstovi izvesnog Pantelića ističu se svojom suptilnošću u navedenoj veštini.

Ovaj propagandista preferira metode ridikulizacije i relativizacije u cilju umanjivanja percipiranog značaja srpskog nacionalizma kao pretnje po mir i stabilnost u zapadnobalkanskom regionu. Lukavo polazeći iz daleka, da parafraziram Gramšija, Pantelić je nedavno sveo italijansku opoziciju na glupu, neiventivnu, banalnu i predvidivu političku snagu čija se politička ponuda svodi na optužbu da je italijanska premijerka Meloni fašista. Shodno tome em Meloni nije fašista, em su njeni ideološki protivnici, uključujući i Predsednika Italije Matarelu, bedasti. Međutim, „target“ propagandiste nije Italija, već Srbija i Crna Gora. Tako je ridikulizacija italijanske opozicije namenjena u stvari opoziciji u Crnoj Gori koju optužuje za bezidejni, glupi crnogorski nacionalizam koji se svodi na argument „četnici na vlasti“. Ovaj „poznavalac“ italijanske političke scene potom pravi paralelu prizivanog gašenja DPS-a sa italijanskim socijalistima koji su se ugasili „posle bekstva Betina Kraksija u Tunis“. U toj propagandnoj tezi namerno je izostavljena notorna činjenica da su tada 1992-1993. godine nestali sa italijanske političke scene kako socijalisti, tako i demohrišćani vezani za katoličku crkvu, i da je jedino preživela Komunistička partija Italije transformacijom u Demokratsku partiju levice. Vrsni propagandista, da parafraziramo Marka Tvena, prvo prikupi sve činjenice, te ih potom iskrivi kako hoće, a ridikulizacija optužbe je jedan od omiljenih metoda advokata odbrane italijanskih mafijaša u krivičnim postupcima, koja ima za cilj da kompromituje zastupnika javnog interesa, tužioca, i njegove navode, radi oslobađanja optuženog od krivične odgovornosti.

U tom kontekstu, mora se poći iz daleka u analizi i odgovoriti na osnovno pitanje da li su predmetne optužbe italijanske opozicije, prvenstveno levice, upućene Melonijevoj i njenoj stranci Fratelli d’Italia, osnovane ili ne? U cilju odgovora na ovo pitanje krenućemo od nedavnog iskustva pisca ovih redova sa ađutantom italijanskog ministra poljoprivrede Lolobriđide, koji je inače i vanbračni zet Melonijeve. Dotični ađutant je na jednom skupu u Beogradu pozvao na partnerstvo između Srbije i Italije u oblasti poljoprivrede u okviru koncepta „proširenog suvereniteta“. Ostalo je nejasno čiji se suverenitet proširuje i nauštb čije vlasti? Imajući u vidu ko je bio govornik, opravdano se može pretpostaviti da se proširenje odnosi na italijanski suverenitet gde onda od partnerstva nema ništa, već samo podređen položaj slabijeg, srpske privrede, u odnosu na jačeg, italijansku privredu.

Takav zaključak je u skladu sa ideološkim „bekgraundom“ ađutanta i osnovnom pretpostavkom nacionalista o darvinističkom „prirodnom“ stanju između nacija koje su u konkurenciji, tj. koje se takmiče za resurse, prostore, fizičke ili simboličke, gde pobeđuje ona koja je jača, spremnija i sposobnija. U nacionalističkom lancu ishrane, na vrhu piramide su najjače, teritorijalno i brojčano, nacije, a u dnu one najslabije. Musolini je tvrdio da se nacije nalaze u stalnoj borbi, po mogućstvu u miru, ali je rat ipak njihovo „prirodno“ stanje koje „jača“ naciju. Socijalni darvinizam i „prirodna“ selekcija prema kojoj nacije opstaju ili izumiru u međunacionalnim borbama za resurse, sastavni je deo ideološkog repertoara italijanskog, srpskog, hrvatskog ili bilo kog drugog nacionalizma.

Lolobriđida i njegov ađutant su ponikli u političkoj partiji Movimento sociale italiano, ideološkoj naslednici Partito nazionale fascista. Simbolički se Lolobriđida afirmisao tako što je, između ostalog, finansirao i otvorio mauzolej posvećen fašističkom generalu Rodolfu Gracijaniju. Ovaj vicekralj Etiopije i počasni predsednik Movimento sociale italiano, ostao je u zabeležen u istoriji kao „kasapin iz Fezana“ zbog počinjenih zločina u Libiji i Etiopiji tridesetih godina prošlog veka, a Ujedinjene nacije su ga proglasile ratnim zločincem. U Italiji, Gracijaniju je sudio vojni sud sastavljen od Italijana i 1950. godine osuđen je na 19 godina zatvora zbog saradnje sa okupatorom, tj. nemačkim nacionalistima.

U odnosu na Crnu Goru, Albaniju ili samu Italiju nema dileme da su italijanski nacionalisti, organizovani kao fašisti, bili okupatorska sila. Ipak, uočljiva je dirljiva benevolentnost srpskih nacionalista prema italijanskim kolegama, koja provejava i kod pomenutog „građanskog“ propagandiste. Uzmimo na primer Nikšu Stipčevića koji je doktorirao na književnim pogledima Antonija Gramšija. Početkom devedesetih godina prošlog veka ovaj ideološki konvertit, prvo vedeta akademskog srpskog komunizma, a potom nacionalizma, je na jednom skupu u Italijanskom institutu za kulturu uzbuđeno ubeđivao italijanske goste, čelnike Partije demokratske levice, o potrebi da se Italija i Srbija dogovore, da svaka prigrabi svoje istorijske ili etničke teritorije. Hrvatska se, u tom scenariju, rasparčava između italijanskih nacionalista koji uzimaju Istru i Dalmaciju, a srpski tzv. Republiku Srpsku Krajinu. U svojoj bizarnoj nacionalističkoj stvarnosti, Stipčević je video samo ono što mu odgovara, namerno zanemarivši da su „vitalni“ prostorni, teritorijalni, interesi italijanskih i srpskih nacionalističkih „svetova“ dijametralno suprotni u slučaju Kosova. U vreme već pomenutog „kasapina“ Gracijanija, italijanska okupaciona zona na Kosovu (Priština, Peć i Prizren) pripojena je Velikoj Albaniji pod protektoratom Italije, a srpsko i crnogorsko stanovništvo, uključujući i najužu porodicu pisca ovih redova, u većoj meri proterano. U geopolitičkom kontekstu XXI veka, tako dragom grandioznosti nacionalista, nesumnjivo je da bi neka nacionalistička Italija obnovila svoju podršku „albanskom svetu“, gde bi pored Kosova, stradala i Crna Gora. Prigodni hvalospevi vrsnih propagandista upućeni Abazoviću, navodnoj „građanskoj uzdanici“, a stvarnom patološkom manipulatoru koji je „izradio“ sve svoje partnere od DF-a do DPS-a, su u stvari podrška etnizaciji i podeli crnogorske teritorije, po stipčevićevskom modelu, između srpskih i albanskih nacionalista.

Prethodno istaknuti posrtaj ađutanta ministra Lolobriđide iskazao je nacionalistički odnos prema italijanskom suverenitetu kao nedeljivoj, ekskluzivnoj i superiornoj kontroli teritorije od strane italijanske etničke grupe. Ovaj stav prema prostoru (teritoriji) i vlasti nije svojstven samo italijanskim nacionalistima, već i nemačkim organizovanim u AfD koji prete nekakvim „Dexitom“, odnosno izlaskom Nemačke iz EU, ili Le Penovoj kada kaže „kad branimo suverenitet Francuske, istovremeno branimo suverenitet svih nacija na svetu“. Le Penova, kao francuski nacionalista, podržava sve nacionaliste na svetu, dok im se vitalni interesi ne sukobe kako je to objašnjavao nemački nacionalista Jozef Gebels 1929. godine. Nacionalistički evropski i svetski novi poredak činio bi skup nacija i njihovih „svetova“ koji prevazilaze državne granice i obuhvataju sve teritorije na kojima žive pripadnici određene nacije. U takvom svetu međunacionalni sukobi bi bili pravilo, a rat svakodnevnica. Novi evropski poredak nacionalista (Neuordnung Europas) pod plaštom „oslobođenja od kolonijalnog statusa“, obećanja navodne ravnopravnosti i uzajamnog poštovanja između nacija je poredak nepravednosti zasnovan na pravu jačeg. U takvom poretku smisao Srbije ili Crne Gore kao društava se ne bi određivao u Beogradu ili Podgorici, niti zajedničkim odlučivanjem u Briselu, već isključivo imperativno u Berlinu, Rimu ili Parizu, u zavisnosti kako bi najjači nacionalisti podelili svoje zone uticaja. Mali narodi imali bi sudbinu kolonija, kao što je to i bilo u vreme prethodnog nacionalističkog Neuordnunga, od 1938. do 1944. godine, od Portugala do Belorusije, spram kojeg bi članstvo u EU izgledalo kao nedostižan san i ideal pravednosti, solidarnosti i blagostanja.

Relativizacija pretnje koju predstavlja teritorijalna ambicija srpskog nacionalizma pod sintagmom „srpski svet“ uobličena je u puku formalnu ridikulizaciju navedenog propagandiste koji ga naziva  „tragikomičnim kopiranjem tragikomičnog kopiranja“. Bošnjaci, Hrvati, Ukrajinci ili Jermeni se verovatno ne bi složili da su „ruski svet“ ili „turski svet“ tragikomedije koje „srpski svijet“ imitira. Jasno je da se radi o jednom bezdušnom pokušaju normalizacije nacionalističkog narativa „srpskog sveta“ radi prividnog umanjivanja njegove uloge u podrivanju mira i stabilnosti u regionu, a u cilju neutralizacije pozornosti crnogorske, regionalne i evropske javnosti na ovu pretnju. Disonanca između nejasnih konstatacija o destruktivnom karakteru srpskog nacionalizma i sistematskog umanjivanja njegovog značaja kao glavnog uzroka kontinuirane destabilizacije zapadnobalkanskog prostora otvorenim pretenzijama nad teritorijama drugih država, npr. Bosne i Hercegovine, otkriva perfidnost relativizacije srpskog nacionalizma.

Formalno osuđujući srpski nacionalizam, glavni politički cilj predmetnog propagandiste je diskreditacija onih političkih snaga koje se suprotstavljaju upravo ovim teritorijalnim pretenzijama srpskog nacionalizma. Operativno se ove pretenzije oličavaju i u fenomenu „šetanja“ birača na tromeđi Bosna i Hercegovina, Crna Gora i Srbija, koja u budućnosti može biti proširena i na Makedoniju i Hrvatsku, odnosno na ontološki okvir „srpskog sveta“. Srpski svet nije samo „topla voda“ i „tragikomičan pokušaj“ već vrlo efikasan način erodiranja suvereniteta manjih država u korist jače države sa ciljem uspostavljanja suverene superiornosti srpskih nacionalista nauštrb individualnih prava pripadnika srpskog i drugih naroda. Erozija značaja ljudskih prava i koncepta građanke ili građanina upravo se kristalno čisto ogleda u krivotvorenju izborne volje Srba kako u Republici Srpskoj, tako i u Crnoj Gori i Srbiji. Izbori ljudi srpske nacionalnosti koji žive na ovim prostorima gube smisao u uslovima organizovanih grupa srpskih nacionalista koji imaju tri biračka prava i koji tumaraju od izbora do izbora, od biračkog mesta do biračkog mesta, donoseći prevagu onim političkim partijama koje ih organizuju i koje za prostor svog političkog delovanja imaju upravo „srpski svet“ od Nikšića, do Banja Luke ili Novog Beograda. Organizacija ove „tople vode“ novog metoda nacionalističkog delovanja zahteva ne samo logističku pripremu, već i resurse i detaljnu analizu izbornog procesa i preferencija birača. Spremnik moći, kako je naciju definisao Entoni Gidens, za srpske nacionaliste nije Srbija, već „srpski svet“. Ipak, za vrsnog propagandistu, sve su to lažne optužbe „dečaka koji je vikao vuk“.