Đorđe Popović Daničar, 1881. g: Trobojku je Srbiji oktroisao turski sultan, kao postidni znak zavisnosti srpske

Piše: Miroslav Ćosović

Srpski novinar i književnik Đorđe Popović Daničar rođen je na današnji dan, 1. novembra 1832. godine. Umro je 7. aprila 1914. godine.

IZGLED SRPSKE TROBOJKE ODREDIO JE TURSKI SULTAN MAHMUD II

Đorđe Popović je  je 1881. godine u beogradskom časopisu Srbadija (sveska 9, strane 424-426) objavio tekst “Srpski grb i srpska zastava”.

Prvo da se podśetimo kako je nastala sadašnja srpska trobojka, o tome sam više puta pisao.

Februara 1835. godine u Srbiji je donešen “Sretenjski Ustav” kojim je bila propisana zastava Srbije.  Radoš Ljušić (kod nas dobro poznati srpski istoričar), ovako piše u knjizi ”Kneževina Srbija (1830-1839)” (Beograd, 1986):

“Sretenjskim ustavom Srbija je postala ‘u pravleniju svom nezavisimo knjažestvo’, pa je kao takva dobila zastavu i grb. ‘Boja narodna srbska jeste otvoreno crvena, bela i čelikasto-ugasita’.” (str 292).

Po mom mišljenju, ova zastava koju su Srbi odredili i koja nikada među njima nije zaživjela, mnogo je ljepša od ove sadašnje srpske (sultanove) trobojke.

Dakle, sultan nije odobrio ovakav izgled zastave, nego je izdao ferman kojim je propisao kako će da izgleda srpska zastava. Piše Ljušić, u istoj knjizi:

“Ferman datiran decembra 1835. godine upućen je knezu i podunavskim vezirima, pašama, ajanima, vojvodama, kadijama i nadzornicima skela. On kaže da srpski narod ima pravo razvijati trobojnu zastavu  na trgovačkim lađama koje mogu ploviti rekama i morem “u Carigrad dohodećim i tuda prolazećim”. Uz ferman, oni su dobili po jedan primerak zastave. Sada je zastava dobila nov raspored boja, za razliku od one koju je propisao Sretenjski ustav. Boje su bile vodoravno poređane: crvena, plava i bela.” (str 293)

ĐORĐE POPOVIĆ 1881. GODINE TRAŽI DA SE PROMIJENI IZGLED ZASTAVE KNEŽEVINE SRBIJE

U pomenutom članku “Srpski grb i srpska zastava” iz 1881. godine, Đorđe Popović Daničar je ovako pisao:

“Što se tiče zastave kneževine Srbije, tu odmah moram kazati, da se nikako ne mogu saglasiti sa predlogom kneževske vlade, da i dalje ostaje sadašnja zastava crveno-plavetno-bela (u orizontalnom pravcu). Kao što je opštepoznato, ova zastava oktroisana je Srbiji sultanskim fermanima od 1835 i 1838 godine. Ja ne znam kakvi su razlozi bili merodavni, da se baš ovakva zastava Srbiji oktroisala, ako tu možda nije imala uticaja ta okolnost što istu zastavu ima i trgovačka marina Rusije, tadašnje pokroviteljke kneževine Srbije. (U fusnoti: ili su možda u Carigradu takvom zastavom hteli da označe da je Srbija nova država i da nije ravnopravna sa starim državama!) Ako u njoj i jesu stare naše narodne boje, tek red, kojim idu, preokrenut je. Sa prilično probabilnosti moglo bi se dokazati, da su ona slovenska plemena, koja su se nekada opštim imenom srpskim nazivala, tj svi Sloveni osim Bugara i Rusa, imala istu narodnu zastavu crveno-belo-plavetnu (orizontalnim prugama), kao što takvu narodnu zastavu narodnu faktički imaju i danas Hrvati i Slovenci, Česi i Slovaci. Po mome skromnom mišljenju, valjalo bi Srbija da opet uzme staru srpsku trobojnicu (crveno-belo-plavetnu) a današnju trobojnicu (crveno-plavetno-belu) da napusti, ne samo zato što je ona u heraldičkom smislu apsurdna, pošto boja na boju ne može doći, dakle ni plavetna boja na crvenu, nego još više i naročito zato, što je nju bivši turski suveren oktroisao Srbiji, i već po tome, kao postidni znak zavisnosti srpske, nikako je ne bi trebalo trpiti i nezavisnoj Srbiji. Rekoh i spasih dušu svoju!”

Malom broju naučnika kod nas u Crnoj Gori odavno je poznato da je autor srpske trobojke turski sultan, a prije 10 godina, autor ovog članka je prvi napisao tekst za široku internet publiku u kom je pokazano porijeklo trobojke u Crnoj Gori.

U suštini, odomaćivanje sultanove trobojke u Srbiji povezano je sa zahvalnošću Srba Turcima što su se u vrijeme njihove moći na Balkanu raširili van Srbije – u južnu Ugarsku (Vojvodina), u BiH, Hrvatsku i na veći dio današnje Crne Gore. Prije najezde Turaka Srba je u južnoj Ugarskoj, Hrvatskoj, BiH, Zeti (Crnoj Gori), bilo – ili neznatno ili vrlo malo.

Pisanje Đorđa Popovića Daničara 1881. godine o zastavi Kneževine Srbije, samo je potvrdilo ono što smo znali – da je turski sultan dizajner srpske trobojke.