DOK SE TRAGEDIJA RELATIVIZUJE, NAJUTVRĐENIJA ŽIČARA U DRŽAVI STOJI: Selektivna bezbjednost kao državna politika

Tragedija na Savinom kuku, u kojoj je život izgubio državljanin Njemačke, razotkrila je duboki i opasan paradoks crnogorskog sistema upravljanja javnom infrastrukturom. Žičara na kojoj se dogodila nesreća sa smrtnim ishodom – sistem za koji se godinama upozorava da je tehnički zastario i nedovoljno modernizovan – i dalje radi. Istovremeno, van pogona se drži žičara K7 u Kolašinu, čiji je stub nakon višemjesečnih analiza, sanacija i međunarodnih provjera postao vjerovatno najutvrđeniji i najstrože kontrolisan stub u Crnoj Gori.

Prema informacijama iz medija, do nesreće na Savinom kuku došlo je tokom redovne vožnje, kada je proklizala korpa sa dvoje njemačkih državljana i udarila u korpu ispred. Muškarac je ispao iz korpe i poginuo, dok je njegova supruga teško povrijeđena i hospitalizovana u Nikšiću. Uviđaj je obavila tužiteljka Osnovnog državnog tužilaštva u Pljevljima Merima Obućina sa predstavnicima policije.

Ipak, osim osnovnih vijesti, nije uslijedila ozbiljna javna rasprava. Nema sistemskih pitanja o stanju žičare, nema pritiska na upravljače, nema zahtjeva za hitnim tehničkim provjerama svih instalacija, nema svakodnevnih naslovnih strana. Tragedija se tretira kao izolovan incident, a ne kao alarm.

Žičara na kojoj se dogodila nesreća sa smrtnim ishodom i dalje radi. Istovremeno, van pogona se drži žičara K7 u Kolašinu, čiji je stub nakon višemjesečnih analiza, sanacija i međunarodnih provjera postao vjerovatno najutvrđeniji i najstrože kontrolisan stub u Crnoj Gori

U potpunoj suprotnosti s tim, slučaj žičare K7 u Kolašinu mjesecima je predmet kontinuirane negativne kampanje. Problem koji je postao vidljiv u junu 2024. godine, nakon obrušavanja terena u blizini stuba broj 4, od samog početka pogrešno je predstavljen kao bezbjednosni problem same žičare. Činjenice, međutim, govore drugačije: konstrukcija žičare nije zakazala. Stub nije izgubio stabilnost. Otkriveni su propusti u postavljanju temelja državnog objekta, nastali tokom izgradnje, bez adekvatnog nadzora.

Umjesto da se odgovornost locira tamo gdje pripada, privatni investitor je preuzeo inicijativu i sproveo opsežne sanacione mjere, iako se ne radi o njegovom objektu. Angažovani su domaći i međunarodni stručnjaci, izrađeni glavni projekti sanacije, izvedeni dubinski šipovi do 24 metra, potporni zidovi i masivni armirano-betonski vijenci. Sprovedena su geodetska i geomehanička mjerenja, ugrađeni inklinometri, a u proces je uključen i projektant žičare – austrijska kompanija Doppelmayr – čime je obezbijeđena i međunarodna tehnička verifikacija.

Ukupna ulaganja u sanaciju i dodatna ispitivanja mjere se stotinama hiljada eura. Rezultat tog procesa je jasan: stub broj 4 danas je vjerovatno najdetaljnije analiziran, najviše ojačan i najstrože kontrolisan stub žičare u državi. Po svim tehničkim parametrima, bezbjedniji je nego ikada ranije.

Uprkos tome, žičara K7 ne radi.

Takva odluka ne djeluje kao rezultat struke, već kao posljedica institucionalne panike, medijskog pritiska i straha od donošenja odluka. Taj strah ima duboke korijene u ranijim infrastrukturnim incidentima, kada su institucije naučile da je politički sigurnije zatvoriti nego objasniti, blokirati nego upravljati i prećutati nego stati iza činjenica i stručnih nalaza.

Umjesto testiranja u skladu sa međunarodnim standardima i praksom, poseže se za novim radovima i dodatnim troškovima, koji sve više liče na pokušaj da se odgovornost razvodni

Posebno zabrinjava činjenica da u Skijalištima Crne Gore nije na vrijeme sprovedeno ono što predstavlja standardnu i međunarodno prihvaćenu praksu – probno ispitivanje žičare pod punim opterećenjem. Upravo bi takav test dao jasan, mjerljiv i konačan odgovor o bezbjednosti sistema. Umjesto toga, poseže se za novim radovima i dodatnim troškovima, koji sve više liče na pokušaj da se odgovornost razvodni, a ne da se bezbjednost suštinski unaprijedi.

Završna slika je poražavajuća: žičara na kojoj je čovjek izgubio život nastavlja da radi, dok se ona koja je prošla najopsežniju moguću tehničku kontrolu drži zatvorenom. Mediji, pritom, ne primjenjuju iste aršine – o Žabljaku se piše oprezno i kratko, dok se o Kolašinu mjesecima stvara atmosfera vanrednog stanja, iako je riječ o sistemu koji je danas bezbjedniji nego većina drugih u zemlji.

Ako je bezbjednost zaista kriterijum, onda bi odluke morale biti zasnovane na činjenicama, nalazima i testovima – a ne na naslovima, pritiscima i strahu od odgovornosti. U suprotnom, postaje jasno da se u Crnoj Gori infrastruktura ne zatvara zato što je opasna, već zato što je politički i medijski zgodno da se zatvori.

A to je daleko opasnije od bilo kog stuba, korpe ili žičare.

L.P.Đ.