IZMJENE ZAKONA O DINASTIJI PETROVIĆ: Istorijsko-pravna igrarija PES-a

Piše: Tijana Lopičić

Kada “oslobodioci” primijete da određena nelegitimna matrica funkcioniše, ništa ih ne sprječava da je ponove. Zato i ne čudi što je PES krenuo stopama URA-e i primijenio gotovo identičnu istorijsko-pravnu igrariju kao u slučaju tzv. Temeljnog ugovora.

Premijer Spajić nastoji da do kraja godine u potpunosti rehabilituje dinastiju Petrovića, počevši od brisanja termina „nasilna” aneksija, koji savršeno odgovara narativu velikosrpske propagande.

Nažalost, mnogi sljedbenici velikosrpsko-mitomanske propagande i dalje vjeruju da je Srbija „oslobodila“ Crnu Goru, a ne da je u tom periodu počinila jedan od najkrvavijih pokolja u Evropi, o čemu je pisao i Chicago Tribune još 1919. godine.

Ipak, isti ti sljedbenici zaboravljaju da je stvaranjem Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca označen nestanak crnogorske državnosti, brisanje crnogorske nacije i ukidanje autokefalne Crnogorske pravoslavne crkve.

Onda se princ Nikola, iz ko zna kojih razloga, odvažio da podrži brisanje termina „nasilna“.

Princa Nikolu Petrovića ne zanima da li će stojati da je aneksija nasilna ili ne, ali je veoma zainteresovan za vraćanje rezidencija

Stoga ovom prilikom podsjećamo da je Crna Gora 1918. godine doživjela upravo takvu sudbinu, zbog megalomanskih pretenzija i kobne spoljnje politike njegovog pretka, kralja Nikole, koji je okružen srpskim agentima na funkcijama sekretara, novinara, urednika, učitelja… upao u kandže projekta Velike Srbije.

Treba istaći da korijen podjela u Crnoj Gori leži u činjenici da su projekti kulturnog genocida nad Crnogorcima bili sprovedeni izuzetno uspješno, a za to, paradoksalno, najveću „zahvalnost“ dugujemo upravo kralju Nikoli. Tako da posljedice njegovog grijeha i danas osjećaju, podjednako, i njegovi potomci i crnogorska nacija.

Ne smijemo, međutim, zaboraviti da su Petrovići prodali pravo na prijesto, krunu, imovinu, pa čak i povratak u Crnu Goru. Štaviše, prema izjavi princa Mihaila Petrovića, zakleli su se i na vjernost dinastiji Karađorđević.

Iako među istoričarima postoji određena neslaganja u vezi sa prodajom krune, ovdje ću citirati prof. dr Radovana Radonjića, koji nas podsjeća na ono što je beogradska Politika objavila 1927. godine, kao i na razloge zbog kojih je princ Mihailo Petrović 1941. godine odbio nominaciju za kralja Crne Gore.

“Prvo. Potomstvo kralja Nikole je sve svoje – od prijestola i krune, imovine i povratka u Crnu Goru – prodalo Karađorđevićima 1927. godine za 42.000.0000 dinara, o čemu svjedoči i ovaj mali izvadak iz beogradske Politike.

Kralj Nikola Petrović

Da su nasljednici kralja Nikole, odlukom Narodne skupštine SHS, od 31. marta 1927. godine obeštećeni zbog „konfiskacije imovine“, o čemu svjedoči ovlašćenje dato istog dana Ministarstvu finansija da, „na osnovu prethodnog sporazuma sa dinastijom Petrović-Njegoš, isplati prestolonasledniku Danilu i deci kneza Mirka, knezu Petru i kneginjama Kseniji i Veri, delom u gotovom, a delom u obrocima u doživotnoj renti ukupno svima 42 miliona dinara“.

Drugo. Posljednji prestolonasljednik iz porodice Petrović-Njegoš, princ Mihailo Petrović, odbio je najavljenu nominaciju za kralja Crne Gore 1941. godine, s objašnjenjem da je ta svoja prava prenio na Karađorđeviće. Njegova izjava u tom pogledu glasi:

„Zakleo sam se na vjernost kralju Aleksandru i kralju Petru. Crna Gora postoji samo kao jugoslovenski region. To je jedna realnost o kojoj se ne diskutuje. Obnoviti kraljevstvo Crne Gore bilo bi kao da u Italiji obnove kraljevstvo Napulja i Đenovsku republiku“. (Dr. sc. Cvetko Pavlović, O Crnoj Gori i Crnogorcima, Bar, 2024, str. 73).”

Nakon što je prof. dr Radovan Radonjić ukazao na istorijske činjenice, čini se potpuno razumljivim zašto je princu Nikoli bilo sasvim  prihvatljivo izostaviti termin „nasilna“.

Pored toga što su Petrovići prodali pravo svojine još 1927. godine, danas PES predlaže da se pokloni državna imovina koja spada u kulturna dobra Crne Gore, uz navodno ograničenje da se ta imovina, u slučaju buduće prodaje, može otuđiti isključivo državi Crnoj Gori.

Međutim, predlagač iznosi pravno neutemeljen argument da će titular svojine, u ovom slučaju princ Nikola, i u slučaju odluke o otuđenju, tu imovinu moći prodati samo državi Crnoj Gori, i to po unaprijed utvrđenoj cijeni. Takav stav je apsolutno neusklađen sa važećim pravnim poretkom Crne Gore.

Naime, Zakon o imovinsko-svojinskim pravnim odnosima i Zakon o obligacionim odnosima jasno definišu sadržinu, obim i ograničenja prava svojine, kao i načine sticanja, korišćenja i raspolaganja imovinom. Ova pitanja se dalje konkretizuju i preciziraju ugovorom o kupoprodaji, kao obligaciono pravnim poslom koji se zasniva na slobodnoj volji ugovornih strana.

Istina je da pravni sistem poznaje institut prava preče kupovine, ali se ono može uspostaviti samo u izuzetnim i jasno propisanim slučajevima (npr. u korist suvlasnika, zakupca, ili države u situacijama od posebnog javnog interesa), uz izričitu zakonsku osnovu. Međutim, pravo preče kupovine se ne može proizvoljno konstituisati u korist korisnika, niti može predstavljati ograničenje raspolaganja privatnom ili državnom imovinom bez jasnog zakonskog uporišta, čak i ako je korisnik država.

Prema tome, predloženo rješenje ne samo da je pravnotehnički i materijalno neosnovano, već bi njegovo eventualno usvajanje predstavljalo povredu osnovnih načela imovinskog prava i slobode raspolaganja svojinom, garantovanih Ustavom Crne Gore i relevantnim zakonima.

Na kraju, ostaje da vidimo da li će se ponoviti identičan scenario kao sa takozvanim Temeljnim ugovorom.