EK: Oduzeto osam tona kokaina od crnogorskih kriminalaca

Kako se navodi, međunarodni šverc droge i ubistva povezana sa klanovima i dalje su tipična obilježja crnogorske kriminalne scene.

“Nekih 13 ubistava povezanih s klanovima dogodilo se u Crnoj Gori 2020. godine, a pet ubistava koja su uključivala crnogorske kriminalne grupe dogodila su se u inostranstvu, uključujući Španiju, Njemačku, Austriju i Grčku. Kapaciteti za istraživanje organizovanog kriminala su nastavili da rastu. Broj slučajeva koje je policija podnijela Tužilaštvu skoro se udvostručio u 2020. godini, na 76 slučajeva u poređenju sa 39 u 2019. godini”, piše u izvještaju.

Potencira se da je u aprilu 2021. policija u Kotoru uhapsila osumnjičenog vođu jedne od glavnih crnogorskih kriminalnih grupa, takozvanog klana “Kavač”, u velikoj policijskoj operaciji sprovedenoj u saradnji sa jednom državom članicom EU i uz podršku Europola.

“Optužnica je podignuta protiv njega i još 13 članova grupe. Još pet hapšenja i sprečavanje najmanje pet ubistava dogodilo se u prva tri mjeseca 2021.godine. U avgustu 2021.godine policija je uhapsila pet navodnih članova klana  “Škaljar” na nekoliko lokacija u zemlji, nakon istrage, koju je podržao i Europol, a uključeni su bili i planirani atentati i napadi na pripadnike tužilaštva i policije”, navedeno je u izvještaju.

EK ukazuje da su u avgustu 2021.godine, nakon devetomjesečne operacije koja je bila usmjerena na aktivnosti crnogorske kriminalne grupe “Škaljari” na španskim Kanarskim ostrvima, vlasti uhapsile četiri crnogorska državljanina i zaplijenile više od 400 kilograma kokaina i skoro pola miliona eura u gotovini.

Posebno je ukazano da Crna Gora ostaje ključna tranzitna zemlja za drogu, kao dio “Balkanske rute”, posebno za kanabis proizveden u Albaniji, koji se preko Crne Gore švercuje prema EU.

“Vlasti su tokom 2020.godine zaplijenile 3,1 tonu droge (u odnosu na 2,4 tone 2019.), uglavnom marihuane. U dva istaknuta slučaja, crnogorska policija je u bliskoj saradnji sa albanskom policijom otkrila kriminalne grupe koje švercuju marihuanu iz Albanije, što je dovelo do hapšenja 27 osoba i zaplene 2,7 tona marihuane na teritoriji Crne Gore. U avgustu 2021. godine policija je u blizini Podgorice zaplijenila više od jedne tone kokaina u vrijednosti od 100 miliona eura, što je najveća zaplena u istoriji zemlje”, navodi se u izvještaju.

U CG potreban sistem za praćenje duvanskih proizvoda  

U oblasti krijumčarenja duvana, kako se tvrdi, Crna Gora mora uspostaviti sistem praćenja duvanskih proizvoda kako bi poboljšala kontrolu lanca snabdijevanja i pojačala borbu protiv nezakonite trgovine duvanom.

“Neke poboljšane funkcije (instalirane rampe i video nadzor na ulazno-izlaznim tačkama) dodate su IT funkciji u Luci Bar, čime se osigurava bolji nadzor kretanja duvana i lučkih operatera. Ipak, i dalje ostaju značajni izazovi u smanjenju nezakonite trgovine duvanom. Konkretno, veliki izvor zabrinutosti predstavlja prisustvo ofšor firmi – poštanskih sandučića – u Slobodnoj zoni u luci Bar i njihova uloga u lancima snabdijevanja duvanom. Šira kontrola kompanija koje posluju u Slobodnoj zoni i njihovih aktivnosti učinila bi borbu protiv šverca cigareta efikasnijom”, ističe se u izvještaju

EK ukazuje da treba uložiti dalje napore u izgradnju kapaciteta, zapošljavanje ljudskih resursa i jačanje međunarodne saradnje u tom pogledu.

“Odluka o zabrani skladištenja duvanskih proizvoda u Slobodnoj zoni luke Bar, koju je Vlada donijela u julu 2021. godine, pozdravlja se, iako se njeno sprovođenje morati pomno pratiti”, naveli su iz EK.

Kako se ističe u dokumentu, Crna Gora je proširila svoje učešće u Evropskoj multidisciplinarnoj platformi protiv kriminalnih prijetnji (EMPACT) vezano za oružje i eksplozive, sprečavanje ilegalnih migracija, sajber kriminala, šverca droge i za zaštitu životne sredine.

“EMPACT platforma za borbu protiv narkotika bila je ključna za otkrivanje lanaca krijumčarenja droga i doprinijela je jednom broju hapšenja i velikim konfiskacijama droga. Crnogorska policija je 2021. godine bila učesnik u dvije operativne akcije iz Operativnog plana EMPACT za vatreno oružje”, navodi se u  izvještaju.

Ističe se da je broj finansijskih istraga nastavio da raste. Specijalno tužilaštvo sprovelo je 25 finansijskih istraga u vezi sa 104 osobe i 14 pravnih lica u 2020. godini, a 15 u 2019.godini.

“Većina njih su velike, složene i resursno zahtjevne istrage. U većini slučajeva, finansijska istraga je pokrenuta nakon krivične istrage s ciljem prelaska na produženo oduzimanje, ali se povećao broj slučajeva u kojima je finansijska istraga pokrenuta paralelno sa krivičnom istragom. Koriste se standardni operativni postupci za sprovođenje finansijskih istraga. Nastavljena je obuka osoblja u ovoj oblasti. Centralni registar bankovnih računa Centralne banke uključuje samo račune rezidentnih banaka, što ometa prikupljanje podataka o računima nerezidenata. Nepotpuni katastar zemljišta ometa efikasnost finansijskih istraga i oduzimanja imovine”, upozorila je Evropska komisija.

Kapaciteti za oduzimanje imovine stečene kriminalom ograničeni

Ističe se da se kapaciteti Crne Gore za oduzimanje imovine stečene kriminalom postepeno poboljšavaju, ali je broj konačnih odluka na tom planu i dalje ograničen.

“Oko 5,8 miliona eura vraćeno je u državni budžet 2020. godine zbog konfiskacija. Donijeto je 12 odluka o privremenom oduzimanju imovine, uključujući značajne nekretnine, vozila, obveznice i novac”, istaknuto je u izvještaju.

Ograničen napredak u rješavanju nasilja nad novinarima 

Istaknuto je da je ostvaren ograničen napredak u rješavanju nasilja nad novinarima i medijima.

“Određeni napredak je postignut u istrazi napada na istraživačkog novinara 2018. godine, međutim, efikasno sudsko praćenje ovog slučaja i drugih kritičnih starih slučajeva, uključujući ubistvo glavnog urednika dnevnih novina “Dan” 2004. godine, ostaje tek da se osigura. Tužilaštvo je 2020.godine pokrenulo šest krivičnih postupaka i jedan prekršajni predmet zbog nasilja nad novinarima i imovinom medija. Sudovi su se bavili sa osam krivičnih i prekršajnih slučajeva napada i uznemiravanja novinara, osuđujući pet optuženih i odbacujući optužbe protiv jedne osobe”, piše u izvještaju.

EK navodi da su u decembru 2020.godine dvije osobe uhapšene zbog sumnje da su planirale ubistvo istraživačkog novinara, dok je policija podnijela krivične prijave protiv šest osoba u vezi sa napadom na istog novinara u maju 2018. godine.

“Novinar je dobio policijsku zaštitu. Potpuno i efikasno sudsko praćenje ovog slučaja tek treba da bude osigurano”, navedeno je u izvještaju.

Navodi se i da je pandemija korona virusa dodatno pogoršala ionako tešku ekonomsku situaciju novinara i medijskih radnika, uključujući nesigurnost posla i niske plate.

“Novinari su generalno ekonomski visoko zavisni od vlasnika medija, bez obzira na to da li se radi o privatnim licima, nacionalnim ili lokalnim vlastima, što na kraju rezultira pristrasnim izvještavanjem i stvara rizik od autocenzure, političkog pritiska i uplitanja vlasnika u uređivačku politiku”, istakla je Evropska komisija.

Takođe, podvučeno je da je u martu 2021. godine Vlada  objavila odluku da ne produži primjenu šeme davanja državljanstva investitorima od kraja 2021.godine.

“Tokom izvještajnog perioda izdate su licence za tri posrednika i dva agenta. Do sredine 2021. godine izdata su pozitivna rješenja o državljanstvu za 81 podnosioca zahtjeva i 185 članova njihovih porodica, uglavnom zbog ulaganja u hotelsko-turističke komplekse. Crna Gora bi trebalo da efikasno ukine ovu šemu davanja državljanstva investitorima”, ukazala je EK.

Potrebna adekvatna zastupljenost manjina

Što se tiče zaštite manjina, ukazala je EK, podzakonski akti i institucionalni mehanizmi za unapređenje i zaštitu prava pripadnika manjina nisu dovoljno sprovedeni u praksi.

“Pravni okvir za savjete nacionalnih manjina tek treba da se revidira i ostaje da se obezbijedi jednaka zastupljenost svih manjina u parlamentu. Većina aktivnosti u oblasti zapošljavanja u okviru strategije manjinske politike 2019-2023 i akcionog plana za 2020. godinu odložena je za 2021. zbog pandemije.Trebalo bi imati veću odgovornost za efikasniju primjenu antidiskriminacionih i multietničkih politika na lokalnom nivou. Izazovi koji se tiču praćenja i evaluacije raspodjele sredstava od strane Fonda za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava trebaju da budu riješeni”, piše u izvještaju.

Navodi se da je ombudsman 2020.godine rješavao 19 slučajeva diskriminacije prema manjinama, koji se odnose na rad i zapošljavanje, nedovoljnu zastupljenost u javnim vlastima, obrazovanje i kulturni, jezički i vjerski identitet.

“Nedavni slučajevi govora mržnje, napada i diskriminacije prema nacionalnim manjinama predstavljaju zabrinjavajući trend”, navedeno je u izvještaju.