PRIORITET EKONOMIJA: Mora li zbog punjenja budžeta i da se umire?

Aktuelna administracija je, u pokušaju da oživi posustalu turističku privredu koja je uz ugostiteljstvo i saobraćaj doživjela najveći udar usljed epidemije, odlučila da uoči ovogodišnje ljetnje sezone ukine apsolutno sve epidemijske restrikcije za ulazak turista u Crnu Goru. Epidemijski rezultat te akcije je takav – jer ćemo finansijske pokazatelje sezone vidjeti tek u oktobru – da su u Crnoj Gori kovid brojke počele vrtoglavo da rastu prije četiri nedjelje i danas su udesetostručene u odnosu na treću nedjelju jula u pogledu broja registrovanih slučajeva korona virusa, dok je broj umrlih u posljednjih sedam dana utrostručen u odnosu na prethodnu nedjelju

Crna Gora je od početka pandemije korona virusa izgubila ljudskih života gotovo koliko stanovnika ima Šavnik, danas je po smrtnosti od kovida-19 u odnosu na broj stanovnika deseta na svijetu, a osma u Evropi, a po broju otkrivenih slučajeva infekcije treća, odnosno druga.

Danas se o prirodi SarsCoV-2 virusa mnogo više zna nego na početku pandemije, a ultimativno rješenje – vakcina – je široko dostupno već mjesecima. No, i pored toga vakcinacija stanovništva ide sporo, pa je u ovom trenutku potpuno imunizovano tek 27 odsto cjelokupnog stanovništva.

Tempom kojim se vakciniše stanovništvo, i pored dostupnosti vakcina, Crna Gora će doći do potrebnog minimuma za „imunitet krda“ od 75 odsto imunizovane populacije tek u decembru naredne godine.

DVIJE ADMINISTRACIJE

Od početka pandemije, kovid krizom su u Crnoj Gori upravljale dvije administracije u približno istom trajanju od oko devet mjeseci. Odluke o epidemijskim mjerama u prethodnoj administraciji donosilo je Nacionalno koordinaciono tijelo formirano na samom početku pandemije, u februaru 2020. godine i u samom početku je imalo 17 članova od čega osam doktora i jednog farmaceuta. Prestalo je sa radom 3. decembra, dan uoči formiranja nove Vlade.

Nova Vlada je u svrhu upravljanja pandemijom formirala dva tijela, Savjet za borbu protiv korona virusa i Komisiju za borbu protiv kovida-19. Komisiju je činilo 16 članova, od toga 14 medicinske struke. Međutim, od kraja jula, epidemijske mjere donosi Vlada.

U prvih devet mjeseci tadašnja administracija sprovodila je mjere u vrlo komplikovanoj situaciji punoj nepoznanica, ali i izazova koji su drastično kreirali tokove epidemije. Skoro svakonedjeljne litije, sa po više desetina hiljada građana na ulicama koji ne poštuju mjere, predizborni skupovi, postizborna slavlja i patriotski skupovi, sahrana mitropolita itd.

DVA DOGAĐAJA

Dva velika događaja na kojima je prisustvovalo hiljade ljudi bez poštovanja epidemioloških mjera uticala su posebno značajno, u negativnom smislu, na tok epidemije.

Prvi događaj su bili izbori 30. avgusta prošle godine, tačnije okupljanja koja su uslijedila nakon njih, kada su se brojke novoinficiranih sa prosjeka od 30-ak slučajeva na dnevnom nivou popele na prosjek od preko 230 dnevno.

Drugi veliki događaj na kojem su se masovno kršile epidemiološke mjere, pa čak i od onih koji danas apeluju na građane da ih se pridržavaju, poput aktuelne ministarke zdravlja Jelene Borovinić-Bojović i premijera Zdravka Krivokapića, bila je sahrana mitropolita crnogorsko-primorskog Amfilohija Radovića 1. novembra, nakon koje Crna Gora prvi put od početka krize bilježi cifre i od preko 800 inficiranih u jednom danu, odnosno ulazi u prosjek od preko 470 slučajeva dnevno, što bilježimo i ovih dana.

Tokom novembra i decembra prethodne godine, Crna Gora je zabilježila više od polovine smrtnih slučajeva od posljedica kovida-19 od ukupnog broja preminulih u 2020. godini.

Visoki kovid brojevi su se nastavili i u prva tri mjeseca ove godine, nakon čega je kriva počela ozbiljnije da se spušta, da bi početak juna dočekali sa nivoom zaraze koju smo imali na početku epidemije i koja je potrajala sve do izbora u avgustu prethodne godine.

TREĆI FAKTOR

Aktuelna administracija je, u pokušaju da oživi posustalu turističku privredu koja je uz ugostiteljstvo i saobraćaj doživjela najveći udar usljed epidemije, odlučila da uoči ovogodišnje ljetnje sezone ukine apsolutno sve epidemijske restrikcije za ulazak turista u Crnu Goru.

Epidemijski rezultat te akcije je takav, jer ćemo finansijske pokazatelje sezone vidjeti tek u oktobru, da su u Crnoj Gori kovid brojke počele vrtoglavo da rastu prije četiri nedjelje i danas su udesetostručene u odnosu na treću nedjelju jula u pogledu broja registrovanih slučajeva korona virusa, dok je broj umrlih u posljednjih sedam dana utrostručen u odnosu na prethodnu nedjelju.

U Crnoj Gori je, inače, od početka epidemije do danas od posljedica infekcije korona virusom umrlo 1.657 ljudi, što je gotovo jednako broju stanovnika opštine Šavnik.

Od ovog broja, 68 odsto smrtnih ishoda, odnosno 1.135, desilo se u drugoj polovini trajanja pandemije, odnosno u periodu od 4. decembra do danas.

U prvom devetomjesečnom periodu bila je praksa da se prate kontakti inficiranih, a medicinski nadzor je vršen nad hiljadama ljudi. Posljednji dostupni podatak o nadzoru je datiran na 2. novembar prošle godine, kada je pod tim mjerama bilo 1.535 osoba.

PROCJENE

Prema podacima Instituta za zdravstvenu metriku i evaluaciju Univerziteta Vašington iz Sietla, početkom decembra prošle godine u Crnoj Gori je bilo inficirano malo preko 20 odsto populacije, početkom aprila 42 odsto, a već krajem juna preko 70 odsto populacije.

Ove procjene ukazuju da se od trenutka kada je nova administracija preuzela upravljanje kovid krizom u zemlji inficiralo više od 50 odsto populacije.

Prema 14-dnevnoj kumulativnoj incidenciji na 100 hiljada stanovnika Crna Gora je prva u regionu već nedjeljama. Prije dva dana američki Centar za suzbijanje i kontrolu bolesti (CDC) izdao je zdravstveno upozorenje najvišeg nivoa četiri za građane SAD: „Ne putovati u Crnu Goru zbog kovida-19“.

Kako je objašnjeno na sajtu CDC-a, nivo četiri ima značenje „veoma visok nivo kovida-19“.

Prošle nedjelje je i Njemačka uvela nova ograničenja za ulazak putnika u tu zemlju iz naše, a Slovenija je nedavno pozvala svoje građane koji su boravili u Crnoj Gori da se vrate u svoju zemlju do 15. avgusta.

Uprkos ovim parametrima i potezima drugih država, ministarka zdravlja Jelena Borovinić-Bojović je u ponedjeljak tokom posjete barskoj bolnici, nedopustivo za poziciju na kojoj se nalazi, minimizirala alarmantno stanje u zemlji u pogledu epidemije korona virusa.

Sa pozicije nekoga ko upravlja zdravstvenim sistemom u državi, Borovinić-Bojović je iznijela tvrdnju da je porast broja novozaraženih u Crnoj Gori najniži u regionu i „objasnila“ kako je stopa broja novozaraženih u Crnoj Gori na sedmičnom nivou iznosi 52 odsto, te da se taj opseg kreće od 36 odsto u Australiji do 240 na Novom Zelandu.

Nekoliko eksperata iz zemlje i inostranstva, sa kojima je Pobjeda razgovarala, kazali su da im nije bilo baš najjasnije na što je ministarka mislila, te da ako je imala na umu razliku u procentu oboljelih registrovanih u jednoj nedjelji u odnosu na prethodnu, da se to svakako nigdje u svijetu ne koristi kao relevantan podatak, odnosno kao indikator epidemijske situacije.

Poražavajuća upoređenja

Komparacija statističkih podataka u dva devetomjesečna perioda – od 1. marta do 4. decembra 2020. i od 4. decembra 2020. do 16. avgusta 2021 – pokazuju da je državni odgovor bio lošiji u periodu nakon formiranja nove Vlade, iako je u međuvremenu stečeno iskustvo i počela vakcinacija stanovništva.

Od marta 2020. godine do 16. avgusta 2021, prema zvaničnim podacima, od kovida-19 inficiralo se 106.493 osobe i umrlo 1.646 stanovnika Crne Gore.

U periodu od 1. marta do 4. decembra 2020. godine, kada je formirana nova Vlada Crne Gore, znači za 9 mjeseci, inficiralo se, prema zvaničnim podacima, 37.467 osoba i umrlo 522, a od 5. decembra 2020. do 16. avgusta 2021, a za devet mjeseci rada nove Vlade, inficiralo se 69.026 i umrlo 1.124 osoba u Crnoj Gori.

Ako bi ove podatke izrazili u procentima u odnosu na ukupni broj inficiranih i umrlih od kovida-19 za period mart 2020 – avgust 2021. godine proizilazi da je od ukupnog broja inficiranih i umrlih u ovoj epidemiji, u periodu prvih devet mjeseci, od početka epidemije do dolaska nove Vlade, inficirano 35 odsto i umrlo 31 odsto (u odnosu na ukupan broj umrlih od početka epidemije). U novih devet mjeseci, od 5. decembra 2020. do 16. avgusta 2021. inficirano je čak dvije trećine (65%) ukupno inficiranih od početka epidemije. U tom periodu je umrlo čak 69 odsto svih preminulih za 18 mjeseci.

Neminovno je pitanje: jesu li sadašnje zdravstvene vlasti uopšte sposobne da sagledaju ove podatke i da se bore za zdravlje nacije ili je sve, zaista, podređeno – punjenju budžeta?