PODACI CENTRALNE BANKE: Korona stopirala otplatu 1,7 milijardi kredita

Moratorijum na kredite zbog krize izazvane pandemijom od aprila prošle do kraja avgusta ove godine iskoristilo 78.215 klijenata banaka, mikro-finansijskih institucija, lizing kuća i Investiciono-razvojnog fonda

Pravo da stopira otplatu kredita zbog aktuelne krize izazvane pandemijom koronavirusa od aprila prošle godine pa zaključno sa krajem avgusta ove godine iskoristilo je 78.215 klijenata banaka, mikro-finansijskih institucija (MFI), lizing kompanija i Investiciono-razvojnog fonda (IRF), dok je vrijednost kredita za koje je odobren moratorijum dostigla cifru od 1,7 milijardi eura. Najviše kredite stopirano je kod banaka i to 1,4 milijarde.

To je zvanično saopšteno “Vijestima” iz Centralne banke (CBCG) koja je od aprila prošle godine donijela devet paketa privremenih mjera u cilju ublažavanja efekata pandemije na banke i korisnike kredita. Te mjere su se odnosile na građane, preduzetnike i firme, posebno u dijelu otežanog pristupa novcu banaka koji je bio, kažu u CBCG, neophodan za prevazilaženje negativnih efekata smanjene ekonomske aktivnosti, poboljšanja tekuće likvidnosti, restrukturiranje dospjelih obaveza.

”CBCG prati i analizira sprovođenje mjera na osnovu mjesečnih izvještaja koje izvještajne institucije dostavljaju u propisanoj formi. U narednom periodu, u zavisnosti od procijenjenih okolnosti u vezi sa pandemijom i njenim uticajem na finansijski sistem, građane i privredu razmatraće se eventualno donošenje mjera u cilju očuvanja stabilnosti finansijskog sistema i društva u cjelini”, kazali su iz vrhovne monetarne institucije.

U moratorijumu najviše gotovinskih kredita

Iz CBCG kažu da su mjere koje se donosili od izbijanja pandemije prilagođavane i mijenjane u zavisnosti od procjene finansijske stabilnosti i analiza kretanja na finansijskom tržištu uzrokovanih pandemijom.

”Ukupan broj korisnika kredita kod banaka, MFI, lizing društva, IRF-a i banaka u stečaju koji su koristili moratorijum je 74.215, od čega se na poslovne banke odnosi 60.461 klijent (82 odsto). Od ukupnog broja klijenata u moratorijumu, na pravna lica se odnosi 3.425 (pet odsto, dok je građana 70.790 (95 odsto). U trenutku apliciranja za moratorijum, ukupan iznos kredita za koji su ove institicije odobrile moratorijum korisnicima za period važenja Odluke o posebnim mjerama zaključno sa 31. avgustom ove godine je 1,7 milijardi eura, od čega se na banke odnosi 1,4 milijarde eura. Od ukupnog iznosa novca u moratorijumu na pravna lica se odnosi 824 miliona eura, a na građane 848 miliona eura”, kazali su u CBCG.

Prema podacima dobijenim od izvještajnih institucija u vezi sa namjenom kredita obuhvaćenih moratorijumom, gotovinski nenamjenski krediti su dominantni i čine 30 odsto svih kredita u moratorijumu. Slijede krediti za likvidnost (14 odsto), kupovinu stanova (13 odsto), refinansiranje obaveza (12 odsto) i realizaciju investicionog programa (12 odsto). Što se tiče pravnih lica, u moratorijumu prednjače krediti za likvidnost (27 odsto), zatim krediti za realizaciju investicionog programa (25 odsto) i krediti za refinansiranje obaveza (17 odsto), a kod građana dominantni su gotovinski nenamjenski krediti (54 odsto), zatim stambeni krediti (26 odsto) i krediti za refinansiranje (8 odsto).

”Najviše kredita u moratorijumu kod banaka je bilo u prvom moratorijumu koji se odnosio na sve korisnike kredita, bio je obavezujući za banke i imao je ograničeni rok trajanja od 90 dana. U aprilu prethodne godine više od 62 hiljade dužnika je iskoristilo pravo na moratorijum u ukupnom iznosu od 1,3 milijarde eura tekućeg duga, čime je obuhvaćeno 47 odsto svih kredita u sistemu. Najviše restrukturiranih kredita banke su odobrile u februaru 2021. godine u iznosu od 221 milion eura, što predstavlja 7,6 odsto bruto kredita, a odnosili su se na 890 dužnika”, reli su uvrhovnoj monetarnoj instituciji.

Banke stabilne

Prema posljednjim raspoloživim podacima iz avgusta ove godine, 1.454 dužnika banaka sa 1.687 partija je obuhvaćeno mjerama iz Odluke o privremenim mjerama za ublažavanje pandemije koje su na snazi, u ukupnom iznosu od 237,1 milion eura. Od toga se na restrukturirane kredite odnosi 204,8 miliona eura, dok se na ukupne kredite u moratorijumu odnosi 32,3 miliona eura. Krediti u moratorijumu čine 1,09 odsto svih aktivnih kredita banaka. Veći dio kredita u moratorijumu (53 odsto) se odnosi na građane, slijede pravna lica sa 46 odsto i preduzetnici sa dva odsto od ukupnih kredita u moratorijumu.

Krediti pravnih lica i preduzetnika obuhvaćeni moratorijumom na kraju avgusta iznose 15,3 miliona eura, odnosno 0,98 odsto kredita. Posmatrano po djelatnostima, uočeno je da se najveći iznos kredita banaka, kažu u CBCG, obuhvaćen moratorijumom odnosi na lica čije su osnovne djelatnosti usluge smještaja i ishrane ukupno 6,6 miliona eura (2,71 odsto ukupno odobrenih kredita za te djelatnosti).

Posmatrano po namjeni kredita kod pravnih lica i građana, u ukupnom iznosu kredita banaka koji su u moratorijumu, najveće učešće imaju krediti za pripremu turističke sezone 11,5 miliona eura (35,52 odsto ukupnih kredita u moratorijumu). Nakon njih, najveće učešće u kreditima u moratorijumu imaju gotovinski (nenamjenski) krediti koji iznose 8,5 miliona eura, čine 26,28 odsto ukupnih kredita u moratorijumu i 1,04% ukupno odobrenih kredita sa tom namjenom.

”Uprkos izazovima koje je sa sobom donijela pandemija, uključujući značajno smanjenje ekonomskih aktivnosti i porast nezaposlenosti, bankarski sistem je uspio da očuva stabilnost. Na kraju avgusta ove godine bankarski sistem posluje profitabilno, sa ostvarenom neto dobiti od 41 milion”, istakli su iz CBCG.

Kod IRF-a u moratorijumu krediti vrijedni 1,8 miliona eura

Prema podacima sa kraja avgusta, IRF je odobrio moratorijum za 1,8 miliona eura kredita, što čini 0,61 odsto ukupnog iznosa kredita kod tog fonda zaključno sa krajem avgusta. Od ukupnih kredita koji su kod IRF-a u moratorijumu, 96,84 odsto se odnosi na pravna lica.

”Krediti IRF-a na kraju avgusta su podijeljeni u dvije namjene – krediti za likvidnost (obrtna sredstva) i krediti za realizaciju investicionog programa. Najveći dio kredita u moratorijumu se odnosi na kredite za realizaciju investicionog programa (98,07 odsto) i čine 0,61 odsto ukupnih kredita sa tom namjenom. Ovi krediti ujedno čine i najveći dio portfolija IRF-a.

Najviše stopirano kredita za nabavku osnovnih sredstava

Od aktivnih kredita koje su na kraju avgusta prijavile MFI, a koji iznose 61,1 milion eura, moratorijum je odobren za 602 hiljade eura. Iz CBCG kažu da se najveći dio kredita u moratorijumu odnosi na kredite građanima (79,55 odsto), dok krediti u moratorijumu odobreni pravnim licima čine 20,45 odsto.

”Posmatrano po djelatnostima, najveći iznos kredita MFI obuhvaćen moratorijumom odnosi se na osobe čije su osnovne djelatnosti saobraćaj i skladištenje i iznosi ukupno 64 hiljada eura.Kod pravnih lica i preduzetnika koji se bave uslugama smještaja i ishrane, u moratorijumu se nalazi 28 hiljada eura kredita”, kazali su u CBCG.

U sistemu MFI, u ukupnom iznosu kredita koji su u moratorijumu, najveće učešće imaju krediti za nabavku osnovnih sredstava 213 hiljada eura što je 35,46 odsto.

Jedna lizing kompanija prijavljuje 45 hiljada eura kredita građana u moratorijumu na kraju avgusta.