ŠTA TREBA DEMOKRATA DA URADI DA GA MAKNU: Čađenović nagrađen za sumnjiva poslovanja, partijsko zapošljavanje i propast kompanije

Novi Odbor direktora Crnogorskog elektrodistributivnog sistema DOO Podgorica je u petak, na konstitutivnoj sjednici izabrao dosadašnjeg izvršnog direktora Vladimira Čađenovića, za predsjednika Odbora direktora kompanije, saopšteno je iz CEDIS-a.

Čađenović je na čelo kompanije došao nakon „oslobođenja“ 2020. godine i ubrzo je CEDIS sa pozitivnog poslovanja poveo u debeli minus. Poslovanje kompanije je tako poslije skoro deceniju i po prvi put bilo negativno, a CEDIS je postao meka pratijskog zapošljavanja, sumnjivih tendera, ogromnih reprezentacija. Sumnjivim dilovima se u više predmeta bavi i Specijalno tužilaštvo.

SDT I DRI

Tako je 2022. godine Specijalno državno tužilaštvo formiralo predmet povodom poslovanja kompanije CEDIS radi provjera eventualnih nepravilnosti, koje se odnose na odluku o pokrivanju gubitka Crnogorskog elektrodistributivnog sistema od strane Elektroprivrede Crne Gore.

U oktobru 2023. godine u SDT-u je  formiran predmet u vezi nekoliko tenderskih postupaka za nabavku i instaliranje opreme na električnim brojilima, trafo-stanicama i instalacijama CEDIS-a za 2018. i 2019. godinu, a nakon što je prošle godine aktuelno rukovodstvo dostavilo informacije Državnom tužilaštvu zbog sumnje da su njihovi prethodnici počinili krivična djela prilikom nabavki vrijednih 5,4 miliona eura.

Nekoliko mjeseci kasnije, u februaru ove godine SDT tražilo je od CEDIS-a da dostavi izjašnjenje povodom negativnog izvještaja Državne revizorske institucije (DRI) za 2022. godinu u kojem se konstatuje da to preduzeće nije poslovalo po propisima.

Prvi put u istoriji, Državna revizorska institucija (DRI) dala je duplo negativno mišljenje – na reviziju godišnjih finansijskih izvještaja CEDIS-a za 2022, kao i na reviziju pravilnosti poslovanja.

DRI je utvrdila nepravilnosti u oblasti evidencije imovine, odloženih poreskih obaveza, zapošljavanja i javnih nabavki.

“Finansijskom revizijom je utvrđeno da kompanija ne posjeduje dokumentaciju o vlasništvu za dio sredstava, koji se odnosi na zemljište i građevinske objekte sa iskazanom sadašnjom vrijednošću od 5,63 miliona eura, a koja služe u svrhu obavljanja djelatnosti društva”, tvrde u DRI.

Kako u tom periodu nije postojala dokumentacija o vlasništvu, ta imovina nije prikazana kao osnivački ulog.

“Nadležni Kolegijum preporučuje CEDIS-u da u saradnji sa osnivačem nastavi aktivnosti na rješavanju imovinsko pravnog statusa imovine, kako bi kompanija realno iskazala stanje imovine i kapitala”, poručili su iz DRI.

Primjenom prosječne poreske stope od 14,92 odsto, na iznos razlike sadašnjih vrijednosti sredstava na koja se obračunava amortizacija u računovodstvene i poreske svrhe od 59,92 miliona eura, utvrđen je iznos odloženih poreskih obaveza od 8,94 miliona eura.

“Kako je društvo u iskazu o finansijskoj poziciji na dan 31. decembar 2022. godine odložene poreske obaveze iskazalo u iznosu od 5,32 miliona eura, obračunom je utvrđena razlika u iznosu od 3,62 miliona eura”, precizirali su revizori.

Revizijom pravilnosti godišnjih finansijskih izvještaja CEDIS-a utvrđena su odstupanja i neusklađenosti poslovanja kompanije sa zakonima o upravljanju i unutrašnjim kontrolama u javnom sektoru, radu, obligacionim odnosima, privrednim društvima, javnim nabavkama i Pravilnikom o kancelarijskom i arhivskom poslovanju.

“Kompanija je u značajnom broju, u prosjeku 247 osoba na mjesečnom nivou, vršila zapošljavanje putem Sporazuma o preuzimanju zaposlenih u Agenciji, privrednim društvima, državnim organima (zaposlene i lica u vd stanju), državnim i lokalnim preduzećima, bez sprovođenja javnog oglasa. Društvo treba da obezbijedi jednaku dostupnost radnih mjesta nezaposlenim osobama i ograniči prostor za diskriminaciju osoba koje traže zapošljavanje”, rekli su iz DRI.

Iz DRI su napomenuli da usluge Agencije za privremeno ustupanje zaposlenih po pravilu treba koristiti samo za poslove koji zahtijevaju privremeni rad.

DRI je utvrdila i da kompanija, prilikom sprovođenja nabavki, nije poštovala Zakon o javnim nabavkama i nije sprovela postupke javnih/jednostavnih nabavki, što je za posljedicu imalo podjelu predmeta nabavke i izbjegavanje postupaka javne nabavke i primjene Zakona o javnim nabavkama.

“Društvo je tokom 2022. godine vršilo jednostavne nabavke brojila, građevinskih radova, električnog materijala/opreme, usluga obezbjeđenja objekata, nabavke i ispitivanje PP aparata, nabavke betonskih kućica, kancelarijskog materijala i namještaja, računarske opreme i drugo, ukupne procijenjene vrijednosti 2,02 miliona EUR i ukupne ugovorene vrijednost 2,5 miliona eura sa PDV-om, bez sprovođenja odgovarajućeg postupka javne, odnosno jednostavne nabavke”, naveli su iz DRI.

Prevedeno – sumnjiva zapošljavanja i sumnjive javne nabavke, sve pod upravom Čađenovića.

PAD PROFITA I PARTIJSKO ZAPOŠLJAVANJE

Profitabilnost kompanije je značajno pogoršana. Kompanija je od 2022. godine u zoni poslovnog gubitka, koji je u 2022. godini iznosio čak 11 miliona eura. To potvrđuju i ključni indikatori profitabilnosti: povrat na imovinu (ROA) i povrat na kapital (ROE), koji su u 2021. godini bili negativni. Stopa povrata imovine (ROA) u 2022. godine je bila negativna i iznosila je -2,96 odsto, dok je stopa povrata na kapital (ROE)  iznosila -3,69 odsto. Operativna i neto profitna marža su takođe negativne od 2021. godine. Uzroci ulaska CEDIS-a u zonu neprofitabilnog poslovanja su: visoki poslovni rashodi koji su u 2021. i 2022. godini povećani mnogo brže od prihoda, prvenstveno usljed nabavke električne energije po cijeni iznad odobrene.

Osim profitabilnosti, i likvidnost kompanije se pogrošava iz godine u godinu. Koeficijent tekuće likvidnosti je u 2022. smanjen na blizu 1, što pokazuje da se CEDIS približava stanju kada iz svoje tekuće imovine neće moći da pokrije kratkoročne obaveze. Razlozi toga su u činjenici da se tekuća imovina CEDIS-a iz godine u godinu smanjuje, a tekuće obaveze povećavaju, uz povećani rizik (ne)likvidnosti. Koeficijent ubrzane likvidnosti se takođe iz godine u godinu smanjuje, što ukazuje na otežanu sposobnost privrednog društva da u kratkom roku iz kratkoročne likvidne imovine izmiri kratkoročne obaveze. Konkretnije, značajno su povećane ostale kratkoročne obaveze u 2022.godini (za preko 20%), dok je  iznos gotovine i gotovinskih ekvivlenata na računima umanjen za preko 50% ili za 6,5 miliona eura u odnosu na 2021. godinu.

I dok kompanija tone u gubitke, broj zaposlenih raste i to sa 1.375 krajem 2020. na 1.623 krajem 2022. Danas je taj broj vjerovatno još veći, a mnoge Demokrate su uhljebljenje za članove svojih porodica našle upravo u CEDIS-u. Primjer za to je Vladimir Martinović, ministar turizma, ekologije, održivog razvoja i razvoja sjevera. Portal Aktuelno je detaljno pisao o tome kako je prvo sestru, a zatim i suprugu zaposlio u CEDIS-u,  a finalno i strica. Ovo je samo na osnovu dostupnih podataka, a je li uspio još nekoga da uhljebi na račun svih građana, pokazaće vrijeme. Jer sasvim je sigurno da će Demokrate za svoja nečišta posla jednom morati da odgovaraju.

L.P.Đ.