Da li će Stejt department u narednom izvještaju obuhvatiti i svoje balkanizovane diplomate?

Američki Stejt department predstavio je u poneđeljak godišnji izvještaj o stanju ljudskih prava širom svijeta. U izvještaju koji je zvanično predstavio američki državni sekretar Entoni Blinken u Vašingtonu, kada je u pitanju Crna Gora, navodi se da tokom 2023. godine nije bilo značajnih promjena u stanju ljudskih prava.

Kao značajna kršenja prava između ostalog su navedeni kredibilni izvještaji o torturi ili okrutnom, nehumanom ili degradirajućem tretmanu ili kažnjavanju za koje su odgovorni vladini zvaničnici, zatim ozbiljni problemi sa nezavisnošću pravosuđa, ozbiljna ograničenja na slobodu izražavanja – uključujući prijetnje nasiljem protiv novinara, ozbiljna korupcija u vladi, rašireno rodno nasilje, trafiking ljudima, krivična djela nasilja ili prijetnji nasiljem protiv pripadnika LGBTQ+ zajednice, te postojanje najgorih oblika dječjeg rada.

U izvještaju se ocjenjuje da Abazovićeva Vlada nije poštovala nezavisnost i nepristrasnost pravosuđa, iako je to predviđeno Ustavom i zakonima. Navodi se i da je korupcija bila značajan problem u zemlji, a da vlada nije efikasno primjenjivala zakon koji predviđa krivično kažnjavanje slučajeva korupcije među zvaničnicima.

Stejt department je ocijenio da su stranke, koje su bile dio vlade premijera Abazovića, nastavile “raniju tradiciju korišćenja državne uprave i državnih kompanija za partijsko zapošljavanje”.

U prevodu, bivša Abazovićeva Vlada negativno je ocijenjena, a kao problemi Crne Gore po ko zna koji put naznačeni su korupcija, nezavisnost prvosuđa, poštovanje zakona i sve ono što slušamo godinama unazad.

Da li će Stejt department ispitati ulogu svojih diplomata?

Ono o čemu bi u Vašingtonu trebalo da razmisle je da se u nekom od narednih izvještaja Stejt departmenta nađe i uticaj američke diplomatije na Zapadni Balkan. Jer američka diplomatska mreža u regionu ima velike zasluge za ovakvo stanje stagnacije, cvjetanje velikosrpske hegemonije i kremaljskog malignog uticaja, makar kada je u pitanju Crna Gora.

Činjenica od koje Vašington ne može pobjeći je da je region zapadnog Balkana u mnogo goroj situaciji i stanju veće nestabilnosti nego što je bio prije nekoliko godina kada je na scenu stupila njihova diplomatija predvođena izaslanikom za region Gabrijelom Eskobarom i sivom eminencijom, ambasadorom SAD u Beogradu Kristoferom Hilom.

Portal Aktuelno više puta je pisao da se na osnovu stanja u regionu stiče se utisak da su Hil i Eskobar radili po nalogu regionalnog destabilizatora i srpskog autokrate na čelu kriminalno-terorističkog režima Aleksandra Vučića, te da se više nije mogla naći granica između ličnih interesa i interesa SAD kao globalne političke sile u regionu.

Osim podrške srpskom autokrati Vučiću i propalim velikodržavnim projektima kao što je Otvoreni Balkan, Vašington ima razloga da bude razočaran učinkom svojih diplomata. Kristofer Hil pružao je bezrezervnu podršku Abazoviću i njegovoj vladi iako je znao da bivši crnogorski premijer radi pod direktnim nalozima srpskog autokrate Vučića.

Sa druge strane, Gabrijel Eskobar, u prošloj godini koja je obuhvaćena Izvještajem Stejt deprtmenta, direktno je odgovoran za manjinsku podršku bivšeg DF-a Vladi Milojka Spajića, ali i za to što je četnički vojvoda, velikosrbin koji otvoreno podržava režim u Kremlju i zagovara izlazak Crne Gore iz NATO-a Andrija Mandić, došao na čelo parlamenta. Eskobar je dao nalog Spajiću da prihvati manjinsku podršku bivšeg DF-a, dok je zvanično američka diplomatija preko ambasadorke u Podgorici Džudi Rajzing Rajnke zauzela sasvim drugačiji stav – saopštenjem za javnost se ogradila i osudila ulazak proruskih, velikosrpskih snaga u Vladu. To je naravno bila samo predstava za naivnu javnost.

Rajnke je inače poznata po tome što se neskriveno zalagala za smjenu bivšeg DPS režima, a nezvanično je govorila da je očekivala da će ”Milo Đukanović da izvede tenkove na ulice nakon gubitka vlasti”.

Američka diplomatija u Vučićevoj službi

Portal Aktuelno već duže vremena uporno piše o prisnim odnosima Hila i Vučića, čije je maligno udruženo djelovanje osnovni razlog što Zapadni Balkan tone u jamu sve dubljih tenzija. To su počeli da uviđaju i u Srbiji, pa ne čudi što je jedan od lidera srpske opozicije Dragan Đilas nedavno objelodanio ono što se iskristalisalo kao notorna istina – siva eminencija američke diplomatske mreže u Regionu Kristofer Hil, u potpunosti podržava srpskog autokratu Aleksandra Vučića i njegov kriminalno-hegemonistički režim. Zauzvrat čeka potpis na sporazum o Kosovu, čini se uzalud.

Hil je pokazao da je spreman da udovolji svim kapricima srpskog autokrate Vučića koji je otvoreno okrenut Moskvi i režimu Vladimira Putina. To je jedino logično objašnjenje zašto je čitava diplomatska mreža SAD u posljednje tri godine bila veoma tolerantna na velikosrpski hegemonizam, koji je najjače udario po Crnoj Gori.

Hil je krajem prošle godine na sva zvona hvalio odavno propali velikodržavni projekat ”Otvoreni Balkan”, koji je inicijalno bio planiran po modelu stvaranja tri velike države u regionu – srpske, hrvatske i albanske, gdje bi manje države, uključujući i Crnu Goru, nestale. Vremenom je taj projekat (p)ostao važan samo srpskom autokrati Vučiću koji preko njega želi da sprovede srpske velikodržavne ideje, pa se u javnosti Otvoreni Balkan često uzima kao sinonim za ”srpski svet”.

Iako dobro upoznat sa ovim činjenicama Hil je za Vučićev RTS kazao da je Otvoreni Balkan (srpski svet) izuzetno važan, jer, kako je istakao, ”doprinosi unapređenju ekonomskog razvoja i boljim odnosima u regionu”, i da je u tom kontekstu najveća odgovornost na Srbiji, s obzirom na to da je najveća zemlja Zapadnog Balkana.

Očigledno je da je Hil želio da ”pogura” svog intimusa pred izbore koji su održani 17. decembra prošle godine, iako je velikodržavni projekat Otvoreni Balkan od starta nailazio na veliko protivljenje u Regionu, pogotovo od značajnih političkih subjekata na Kosovu i u Crnoj Gori, ali posebno u Evropi koja forsira Berlinski proces.

Hil, s obzirom da kako se čini nije glupa osoba, je shvatio da Vučić nikad neće formalno potpisati francusko-njemački sporazum o Kosovu, bez obzira što je faktički, na terenu, sve odavno završeno. Ambasador SAD je ipak spreman da i dalje povlađuje i da govori ono što bi Vučić želio da čuje, jer naivno još uvijek očekuje da će od srpskog autokrate dobiti i zvanično priznanje Kosova. To je donekle i razumljivo, jer je sudbina amabasadora SAD u Beogaradu neraskidivo vezana za srpskog autokratu i sada već propali velikodržavni projekat Otvoreni Balkan.

Relativizacija Banjske

Koliko se Hil zalaže za svog intimusa Vučića, postalo je očigledno nakon neuspjelog pokušaja teorizma na sjeveru Kosova u Banjskoj 24. septembra prošle godine.

Iako je svima od starta bilo jasno da su kriminalno-terorističke grupe, po nalogu Beograda, dakle Vučića, predvođene tadašnjim potpredsjednikom Srpske liste Milanom Radoičićem, odgovorne za krvoproliće na sjeveru Kosova, Hil je u izjavi za medije nakon Banjske nastojao da relativizuje čitavu situaciju i izbjegao da uopšte pomene svog intimusa, predsjednika Srbije.

Hil je 26. septembra prošle godine izjavio da je eskalacija nasilja u Banjskoj na Kosovu „tragičan događaj“ i da se razmatraju dalji koraci, uz nekoliko demagoških floskula. Na kraju je poručio da diplomatski proces mora da bude ojačan u narednim danima i nedjeljama.

Portal Aktuelno nedelju dana prije pokušaja terorizma u Banjskoj postavio je, sada se čini proročko pitanje – da li će zapadna, prije svega američka diplomatija predvođena Kristoferom Hilom biti spremna da ode toliko dalako i bude odgovorna za ponavljanje scenarija iz 90-ih u Regionu?

Nakon Banjske definitivno smo dobili odgovor, jer je Hilovo nevješto demagoško izvlačenje jednostavno postalo bijedno, a jasno je da će podržavati Vučića čak i ako srpski autokrata krene u rat.

Srčano u odbrani Perića i SPC, Crnogorcima negira vjerska prava

Međutim, iako Đilas kritikuje Hila, ipak je spreman da mu omogući prostor u svojim tabloidima, pogotovo kad je u pitanju napad na Crnu Goru. Hil je u intervjuu za jedan ”đilasovski” tabloid u vlasništvu kontroverznog biznismena Dragana Šolaka, faktički potvrdio pisanje Portala Aktuelno da favorizuje Vučića, da je u veoma bliskim odnosima i veoma zaštitnički nastrojen prema takozvanoj Srpskoj pravoslavnoj crkvi (SPC) i njenom izvršnom direktoru Prvoslavu Periću, poznatom po operativnom nazivu Porfirije.

Takođe je ofirao planove koje ima za Srbiju, indirektno priznajući da je spreman da pomogne srbonacističkim hegemonističkim krugovima iz zvaničnog Beograda u integraciji Crne Gore u ”srpski svet”, ukoliko Vučićev režim ne  bude pravio pitanje oko priznavanja Kosova i eventualne eksploatacije litijuma. Tada je postalo gotovo očigledno da Hil ima za cilj da srpskog autokratu  Vučića natjera da prizna nezavisnost Kosova i za ostvarivanje tog cilja ne bira sredstva, spreman je da žrtvuje Crnu Goru i vjerska prava Crnogoraca.

U prilog tome ide i činjenica da je Hil imao presudnu ulogu da kontroverzni Dritan Abazović potpiše veleizdajnički akt, takozvani ’’temeljni ugovor’’ sa svetosavskom sektom, poznatom i kao SPC.

Upravo je Hil, po nalogu Porfirija Perića pritiskao Abazovića da što prije stavi potpis na dokument sa tzv. SPC. Hil se 22. jula 2022. godine našao sa Abazovićem u Porto Novom, a samo desetak dana nakon toga potpisan je takozvani ”temeljni ugovor”.

Strah, neznanje, korupcija…?

Kada sagledamo sve ove okolnosti jasno je da na Zapadnom Balkanu gledamo reprizu 90-ih, ali ovoga puta umjesto tenkova imamo hibridni, propagandno-subverzivni rat koji je, isto kao prije 30 godina, dirigovan iz Beograda. Prije 30 godina glavni protagonista je bio Slobodan Milošević, a danas je to Aleksandar Vučić.

Američka diplomatija predvođena Kristoferom Hilom ne samo da nije zauzdala Vučića, već  godinama povlađuje svakom njegovom hegemonističkom hiru. Da li je u pitanju neznanje, diplomatska nesposobnost, strah od Vučića ili Hil ima neke konkretne razloge koje potiču od materijalnih benefita koje dobija u Beogradu, na administraciji u Vašingtonu je da utvrdi.

Možda to da razmotre u svom sledećem Izvještaju.

B.Knežević