Dok Zapad žmuri na destabilizaciju regiona, Kremlj zadovoljno trlja ruke

Piše: Balša Knežević

Zapadne zemlje kao da se trude da svojim postupanjem održavaju i podgrijavaju stanje konstantnih tenzija i nestabilnosti u regionu Zapadnog Balkana. Evropske zemlje i američka diplomatija u regionu toliko podilaze velikosrpskim, nacionalističkim političkim krugovima, da se stiče utisak da je njihov cilj da region gurnu pod okrilje Kremlja i hegemonije Putinovog režima.

Srpski autokrata Aleksandar Vučić i njegovi proksiji u Crnoj Gori predvođeni prvim profesionalnim Srbinom Andrijom Mandićem mogu da rade nesmetano na destabilizaciji i sabotaži evropskog puta, ali to neće uticati na naklonost zapada prema njima.

Vučić nagrađen od EU za naklonost Moskvi

Režim u Srbiji uporno odbija da podrži evropske pakete sankcija Rusiji, a Aleksandar Vučić posjetio je Moskvu i učestvovao na proslavi Dana pobjede 9. maja kao jedan od dva evropska lidera, uz premijera Slovačke Roberta Fica. Taj njegov postupak se mogao protumačiti kao guranje „prsta u oko“ Evropi, pa se otvoreno pričalo od evropskih zvaničnika da će, nakon 9. maja i posjete Moskvi, Vučić i njegov režim osjetiti ozbiljne posjedice od strane EU.

Vučić na paradi u Moskvi

Međutim, srpski režim ne samo da nije kažnjen zbog otvorene podrške Rusiji i prisustva Vučića Danu pobjede, već je i nagrađen.

Evropska komisija je 21. juna uplatila na račun Vlade Srbije prvu tranšu od 51,7 miliona eura kao predfinansiranje iz Plana rasta za Zapadni Balkan. Kako su pisali mediji, Komisija je planirala da tu uplatu izvrši znatno ranije, ali se, prema diplomatskim izvorima u Briselu, čekalo da se stišaju negativni utisci nakon posjete Vučića Moskvi.

Osim te „rigorozne kazne“ jedino što su Vučić i njegov režim osjetili kao posljedicu od EU je demanti Evropske komisije da je Vučić imao polučasovni razgovor sa predsjednicom izvršnog organa Evropske unije Ursulom fon der Lajen. Iz EK su naveli da su samo “spontano proćaskali”. Tome treba dodati i izjavu komesarke za proširenje Marte Kos, koja je kazala da je „Srbija u veoma teškoj situaciji“.

Uplata sredstava od strane EU kao i odsustvo reakcija na odlazak Vučića na noge Putinu, pokazuju da su upozorenja koja je EU ranije upućivala Srbiji – da će „biti posljedica“ ako Vučić ode u Moskvu, ostala samo na nivou „šuplje priče“.

Marta Kos i Aleksandar Vučić: EU veoma oštro – zbog odlaska kod Putina, 50 miliona kasnilo dvije sedmice!

Pri tom Evropi ne pada na pamet da stane uz studente i građane koji mjesecima protestuju protiv kakistokratskog režima Aleksandra Vučića. Takođe ne pomišljaju da oštrije osude batinašku represiju koju Vučić sprovodi nad demonstrantima.

Popustljivost prema Vučiću postala očigledna

Popustljivost Evrope prema Vučiću postala je očigledna, a to je konstatovalo i nezvanično glasilo Evropske unije – EUobserver, koji je ovih dana u jednom članku naveo da je „EU tokom masovnih protesta u Srbiji pokazala veliki obzir prema predsjedniku Aleksandru Vučiću i primjenjivala taktiku iščekivanja“. 

EUobzerver navodi da za sada nema nikakvih političkih posljedica ni za Vučićevu geo-arbitražu, niti postoje naznake da Evropska komisija preispituje svoju politiku prema Srbiji, “koja je jasno izdvojena od ostalih zapadno-balkanskih kandidata i čija usklađenost sa zajedničkom spoljnom i bezbednosnom politikom EU levitira na 50 do 60 odsto”.

“Što duže politika EU ostane ista, sve više stanovnika Srbije će izvlačiti zaključak da ona de fakto Vučiću daje dozvolu za represiju”, piše portal.

Međutim, oni navode da bi „sve brži razvoj događaja mogao uskoro da je primora da preispita da li je ta politika u skladu sa sistemom EU vrijednosti i da zauzme jasan stav“.

“Vučićeva sve brutalnija represija mirnih protesta sada je dovela EU do prelomne tačke – da li da i dalje bude sporazumno strpljiva prema Vučiću, ili da se okrene neizvijesnosti, a time i potencijalno istinskom progresu”, piše portal.

Vučićevi proksiji u Crnoj Gori su „poželjni partneri“

Slična situacija je i u Crnoj Gori gdje zapad podržava podanike Aleksandra Vučića, predvođene Andrijom Mandićem. Nakon proslave 13. jula i okolnosti vezanih za dodjelu Trinaestojulske nagrade, postalo je jasno da je uloga političkih krugova okupljenih oko Mandića, da po nalogu Beograda destabilizuju Crnu Goru pokušajima istorijskog revizionizma i širenjem velikosrpskog nacionalizma. Jedan od glavnih ciljeva je da državu sabotiraju na evropskom putu, da slučajno ne bi odmakla u odnosu na Vučićevu Srbiju koja mjesecima klizi u sve veći politički haos.

Najočigledniji primjer podrške Vučićevim proksijima dolazi iz američke ambasade u Podgorici. Ambasadorka Džudi Rajzing Rajnke, nedavno je bila domaćica prijema povodom 4. jula – Dana nezavisnosti SAD, a među zvanicama sa kojima se srdačno pozdravila i ispričala bili su i predsjednik Skupštine Andrija Mandić i njegov partijski saborac, ministar prostornog planiranja i urbanizma Slaven Radunović.

Tom prilikom do izražaja su došli sva kontradiktornost i licemjerje američke diplomatije, jer iako je zvanični stav SAD da su Mandić i ostaci Demokratskog fronta „zlonamjerni akteri“, kako ih je sama Rajnke nazvala, oni su po svemu sudeći, sada poželjni američki partneri.

Mandić je poželjan partner

Da ne bude kasno

O neprincipijelnosti američke diplomatije u Crnoj Gori i regionu pisali smo mnogo puta i to je sada postalo opšte mjesto. Ali, ni Evropa ne zaostaje za njima po dvostrukim aršinima dajući bezrezervnu podršku srpskom autokrati Aleksandru Vučiću. Istina, Vučić njegovim „evropskim partnerima“ izlazi u susret sa litijumom, kupuje „Rafale“, faktički je priznao Kosovo, a izvozi i municiju u Ukrajinu.

Međutim, činjenica je da Vučić i njegovi proksiji u Crnoj Gori predstavljaju okorele relikte velikosrpske politike koja je devedesetih predvođena Slobodanom Miloševićem gurnula region u krvavi ratni sukob. Takva nacionalistička politička, ali i paravjerska i obavještajno-bezbjednosna matrica, idealna je za ulazak malignih uticaja, kako se popularno nazivaju, „drugih globalnih igrača“.

Povlađivanje zapada nacionalističkom autokrati i njegovim proksijima u Crnoj Gori, otvara region prije svega, za maligne uticaje Putinovog režima i dalju destabilizaciju. Da li će se zapad osvijestiti ostaje da se vidi, samo je važno da to otrježnjenje ne dođe kasno kao što je to bio slučaj devedesetih.