EU pokušava da “unese” Crnu Goru u članstvo, ali se vlast tome (po)četnički opire

Najveći napredak na evropskom putu u prethodnih godinu dana među državama Zapadnog Balkana ostvarila je Crna Gora, ocijenjeno je u redovnom godišnjem izveštaju Evropske komisije o napretku država kandidata za članstvu u Evropskoj uniji (EU).

Pozitivne ocjene dobila je i Albanija koja, kao i Crna Gora, ima ambiciju da da završi pregovore o pristupanju do 2026, odnosno 2027. godine. 

Ostale države su prošle sa kritikama. Kosovo i Srbija osim svojih loših odnosa imaju turbulentne unutrašnje političke scene, što je skoro zamrznulo reforme i pregovore. Bosna i Hercegovina je usporila, a od Sjeverne Makedonije se očekuje da krene u sprovođenje reformi. 

Na osnovu navoda iz izvještaja EK, ali i izjava evropskih zvaničnika, stiče se utisak da Evropska unija kao da pokušava da “unese” u članstvo Crnu Goru i Albaniju. EU to čini iako je svjesna da naša država i Albanija još uvijek nijesu “zrele za evropsku porodicu modernih i uređenih država”. Međutim, Unija bi pristupanjem ove dvije zemlje dobila i potpunu kontrolu nad Jadranskim morem i tako zaokružila svoj uticaj, što nije nevažno u prilično turbulentnim geopolitičkim kretanjima.

Po svaku cijenu ugurati Crnu Goru u EU

Afere i promocija neevropskih vrijednosti u porastu

I dok je Brisel riješio da “obraduje” Crnu Goru prilično pozitivnim izvještajem, na kratko, makar u tih 24 sata, zaboravilo se na brojne afere koje ukazuju da je aktuelna crnogorska vlast daleko od evropskog karaktera.

Nigdje u državama Evropske unije se ne dešava da se izbor sudija Ustavnog suda kao u Crnoj Gori, bukvalno, dogovara preko partija, a znajući da najuticajniju partiju vlasti kontroliše Andrija Mandić, potrčko srpskog autokrate Aleksandra Vučića, to onda cijeloj priči daje obrise skandala. Ni zere od evropskih vrijednosti gdje je imperativno da institucije budu slobodne, profesionalne i nezavisne. Ovako, te institucije postaju besmislne.

Partije vlasti direktno su odgovorne za skandal oko izbora generalnog direktora RTCG Borisa Raonića, koji traje godinama i koji je više puta imao sudski epilog.  U istom “poltičkom sosu” su i slučajevi izbora članova savjeta Agencije za audiovizuelne medijske usluge, viceguvernera i članova savjeta Centralne banke. 

NVO CDT smatra da to jasno ukazuje da se političke partije neće tako lako odreći svoje apsolutne kontrole nad nezavisnim institucijama sistema.

“Kada analiziramo tendencije političkih pritisaka vlasti na tužilaštvo i uslovljavanje usvajanja izvještaja o radu i sve primjetniji izostanak pokretanja postupaka protiv onih koji su sada na pozicijama moći – jasno je da je vladavina prava još uvijek daleko”, podsjeća CDT. 

Mandić naređuje, Spajić aplaudira

Upravo je Mandić nedavno javno poručio vrhovnom državnom tužiocu Miloradu Markoviću da bi trebalo da podnese ostavku jer ne hapsi one koje predsjednik parlamenta smatra da treba. Mandićevi poslušnici iz PES-a su probali da nekako relativizuju njegov otvoreni pritisak na tužilaštvo, dok su se Demokrate po starom običaju pravile nezainteresovane. 

Opstrukcije i pokušaji destabilizacije

Opstrukcija ima i kad su u pitanju konkretni projekti od vitalnog značaja za građane. Koalicija koju vodi Mandić, preko Milana Kneževića već mjesecima najavljuje blokadu gradnje kolektora u Botunu u opštini Zeta koji potpuno kontrolišu. Taj projekat u velikom iznosu finansira upravo EU. 

Iz Delegacije EU su nedavno podsjetili da su obezbijedili gotovo 33 miliona eura bespovratnih sredstava za novi kanalizacioni sistem i Postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda (PPOV) za Podgoricu, pokrivajući preko 40% ukupne investicije, uz dodatnu podršku kroz kredit od KfW banke. To bi bio najveći ekološki projekat koji je EU do sada podržala u Crnoj Gori. 

Međutim, Knežević uz podršku mještana, pruža više nego aktivan otpor. Nije mu problem ni to što EU neće dozvoliti zatvaranje poglavlja koji se odnose na ekologiju ukoliko ne dođe do izgradnje kolektora.

Milan ćaci-pipun Knežević i predsjednik Opštine Zeta Mihailo Asanović

Osim svih ovih gorućih problema koje generišu politički krugovi bliski Mandiću, ista ova ekipa svako malo po instrukcijama srpske BIA, odnosno Aleksandra Vučića, preko Crkve Srbije pribjegava dizanju tenzija. Omiljeno sredstvo u posljednjim destabilizatorskim poduhvatima im je podizanje spomenika ratnim zločincima poput Pavla Đurišića ili Puniše Račića. 

Nadležno tužilaštvo se uključi kada već uigrane strukture sakriju spomenik na bezbjedno, kao u slučaju Pavla Đurišića, pa tako imamo konkretan primjer koji dokazuje da je vladavina prava u Crnoj Gori i dalje na niskom nivou. Tu su i planirane akcije, poput nedavne hajke na turske državljane, a takve vijesti su nažalost, sve češće u Crnoj Gori. 

EU konačno postala svjesna opasnosti

Logično je pitanje – da li Brisel sve to vidi i zašto “ignoriše”. Odgovor je jasan – Evropska unija gleda svoj i vjerovatno širi interes, jer su suviše tolerisali uticaje “trećih zemalja” posebno Rusije na Zapadnom Balkanu, što je sada postalo poseban problem jer Kremlj i na drugim krajevima kontinenta (Moldavija i Gruzija) vrši veliki pritisak. 

Brisel vjerovatno ide na pozitivan pristup i “duvanje” u leđa Crnoj Gori i Albaniji kako bi tim efektom probali da probude i sve ostale države. Međutim, izvjesno je da će se, kako se članstvo za države Zapadnog Balkana bude bližilo, aktivirati i snažnije umiješati Rusija. Brisel i u svojim zvaničnim dokumentima već prepoznaje ruski uticaj u državama regiona, a hegemonističke aspiracije Kremlja odavno nijesu tajna.

Možda baš u tome leži osnovni razlog zašto se zanemaruju sve brljotine aktuelne “oslobodilačke” vlasti, a Crna Gora ubrzano “gura” ka članstvu.

D.G.