EU prijeti urušavanje pod teretom euroskepticizma koji sama generiše

Piše: Balša Knežević

Snovi o besciljnom lutanju nijesu tako rijetka pojava i mnogi ljudi iskusili su ovaj fenomen. Bilo da sanjate da hodate asfaltom, makadamom, šumskim putem, nezavisno od ambijenta osnovni sentiment koji prati ovakvu vrstu snova je isti – naslućujete da je vaše konačno odredište veoma blizu, ali u isto vrijeme intuitivno znate da je gotovo nemoguće do njega doći.

Iako ste ubijeđeni da hodate i krećete se ka zacrtanom cilju, neka nevidljiva sila koja odiše sizifovskim beznađem zaposjela je vaš san i šalje podsvjesne poruke da je svaki vaš pokret besciljna iluzija i da ste osuđeni da ostanete u mjestu.

Ovakvi snovi ne moraju nužno da izazivaju osjećanje straha kao što je to slučaj sa dobro poznatim fenomenom paralize sna. Ali zasigurno, svako ko je doživio neki od ovakvih snova nakon buđenja je iskusio osjećaj beznađa, apatije i frustracije. 

Ako bi snovima o besciljnom lutanju poslije kojih se budimo sa osjećajem apatije i frustracije, morali da nađemo pandan u realnosti, odnosno budnom stanju, postoji jedan politički fenomen koji bi im savršeno odgovarao – to su pristupni pregovori država kandidata za članstvo u EU.

Isto kao što se u snovima o lutanju koje nikad ne dovodi do konačnog odredišta, protagonista vrti u krug beznađa i nemoći, čini se da se isto tako države kandidati za članstvo u EU vrte u začaranom krugu birokratske agonije.

Najbolji primjer za to je Crna Gora, koja je u decembru 2010. godine postala kandidat za članstvo u Evropskoj uniji (EU), a pregovore sa EU je zvanično otpočela 29. juna 2012. godine. Od tada svake godine slušamo monotone tirade fraza i floskula od evropskih birokrata, o tome kako je Crna Gora predvodnik evropskih integracija, ali još mora da radi na zadovoljavanju kriterijuma iz određenih poglavlja, uglavnom 23 i 24.

Priča o evropskim integracijama postala je tragikomična farsa slična snu koji je opisan na početku teksta u kome se protagonista, u ovom slučaju Crna Gora, besciljno kreće i samo naslućuje što bi mogao da bude krajnji cilj. Ali naša država već godinama stoji u mjestu izložena tiradama briselskih aparatčika, zaglavljena u živom blatu beskonačne birokratije.

Čini se da EU uvijek ima pripremljen izgovor zašto ne dolazi do proširenja. Osim beskonačnih birokratskih zahtjeva i uslova kojima se ne nazire kraj, uvijek je tu neki veći problem koji u drugi plan stavlja proširenje.

Prije nekoliko godina EU nije bila spremna za nova proširenja zbog Bugarske i Rumunije, koje su čekale da postanu dio šengenske zone. Ovim zemljama spočitavalo se da ne ulažu dovoljno napora u suzbijanju korupcije i organizovanog kriminala, ali i pored toga početkom ove godine konačno su primljene u šengensku zonu.

Evropska birokratija je u međuvremenu, da bi imala izgovor za obustavljanje proširenja izmišljala razne nove uslove, dok je revnosno ponavljala kako ni stari nijesu ispunjeni. Međutim, nakon napada Rusije na Ukrajinu, evropski zvaničnici trgli su se iz dubokog sna i vratili se u realnost, shvativši da će Rusija vrlo rado da uspostavi svoj uticaj na teritoriji zapadnog Balkana, ukoliko EU i dalje bude imala indolentan odnos prema regionu.

Tek nakon te spoznaje, glomazna evropska birokratska mašinerija krenula je da češće govori o proširenju. 

Ali čini se da iako zvanično visoki evropski funkcioneri govore o nužnosti proširenja EU, u praski, makar kada je u pitaju zapadni Balkan, čine sve da odvrate države kandidate od evropskih integracija.

Evropa se kada je u pitanju region, drži stabilokratskog modela i podržava regionalne autokrate ogrezle u kriminalu i korupciji koji predstavljaju glavni izvor regionalne nestabilnosti. Najbolji primjer takvog pristupa je srpski autokrata Aleksandar Vučić, koji je odavno izgubio podršku sopstvenog naroda koji mjesecima u ogromnom broju protestuje protiv njegove kriminogeno-hegemonističke vlasti.

Sa druge strane, to ne smeta evropskim zvaničnicima da se sastaju sa njim i vode srdačne razgovore. Vučić je prošlog mjeseca imao radnu večeru sa predsjednicom Evropske komisije Ursulom fon der Lajen i predsjednikom Evropskog savjeta Antoniom Koštom i pored upozorenja grupe europoslanika šefici EK da se tim sastankom šalje “štetan signal”. Prije par dana sastao se sa francuskim predsjednikom Emanuelom Makronom, koji je, ako je suditi po onome što je Vučić izjavio, bliski prijatelj srpskog autokrate sa kojim „pije vino“ i „razgovara do 3,4 sata ujutru“.

EU i u Crnoj Gori podržava iste one retrogradne snage koje su samo produžena ruka beogradske kakistokratije na čelu sa Vučićem. Andrija Mandić, Vučićev čovjek zadužen za Crnu Goru, koji kontroliše formalnog premijera Milojka Spajića, faktički donosi sve odluke u državi, konstantno podgrijava tenzije, otvara nacionalističke teme i provocira, svjesno sabotirajući evropski put Crne Gore.

Ako izuzmemo nekoliko izolovanih slučajeva, ovakvo ponašanje ne nailazi na veliko negodovanje evropskih zvaničnika, koji tek onako usput i uvijeno u diplomatske oblande provuku da sa političkim snagama koje predstavljaju Vučić, Mandić, Spajić i njihovi poslušnici, nema napretka na evropskom putu. Vučiću i njegovim crnogorskim aparatčicima usta su puna evropskih integracija, ali se sve završava na tome. Njima suštinski ne odgovara da Crna Gora uđe u Evropsku uniju, jer ako se to desi, više neće prolaziti otrovna nacionalistička demagogija o „srpskoj ugroženosti“, angažovanje crkve u dnevnopolitičke svrhe, djelovanje srpsko-ruskih službi… I najvažnije, korupcija, kriminal, ugrađivanje u razne državne ugovore i slične mutne radnje više neće biti moguće.

Ipak, evropski zvaničnici i dalje podržavaju vladajuće regionalne političare koji se samo formalno zalažu za evropske integracije, dok suštinski rade na održavanju otrovnih nacionalističkih ideologija, povezanih sa kriminalnim strukturama i putinističkim obavještajnim podzemljem.

Sve dok situacija bude ovakva, evropski put Crne Gore, ali i svih država koje pretenduju da uđu u EU, biće besmislen i ugrožen, a euroskepticizam će i dalje rasti. Sve će se na kraju završavati na tome da EU kobajagi zove da joj se pridružimo, a mi kobajagi hoćemo. Ukoliko se ovakva praksa nastavi, Evropska unija će umjesto da se proširuje, postati najveći generator euroskepticizma pod kojim će se na kraju urušiti.