PAD STANDARDA AMERIČKE DIPLOMATIJE: Što bi rekao Holbruk na Hilovo srbovanje i povlađivanje Vučiću?

Piše: Balša Knežević

Proteklih godina uvjerili smo se da personalne promjene u administraciji Sjedinjenih Američkih Država (SAD), makar se one odvijale na samom zvaničnom političkom vrhu, ne znače nužno promjenu spoljne politike SAD. To je na svojoj koži najbolje osjetio Region, a posebno Crna Gora, jer nakon što je demokratski kandidat Džo Bajden smijenio tvrdog zagovarača desničarskih i nacionalističkih ideja Donalda Trampa, stvari se na Balkanu nijesu mnogo promijenile.

Situacija na Balkanu, kada su u pitanju politička napetost i otvorena međudržavna pitanja, posljednjih godina naglo se pogoršala, što je posebno evidentno u Crnoj Gori, koja je, najviše zahvaljujući ”partnerima” iz SAD doživjela da nakon 30. avgusta 2020. godine dobije teokratsko-velikosrpsku vlast koja je potuno zaustavila njen evropski put.

Nikoga više nije ni začudilo to što američka administracija i ne krije da je, u najmanju ruku, ravnodušna povodom ishoda sage o 44. Vladi i stupanja četničkog vojvode Andrije Mandića na čelo Skupštine. Osim blagih, čini se više kurotaznih, diplomatskih kritika izaslanika SAD za Zapadni Balkan Gabrijela Eskobara i ambasadorke SAD u Crnoj Gori Džudi Rajzing Rajnke, američke diplomate nijesu učinile ništa da spriječe dolazak Mandića na čelo Skupštine.

Uporno forsiranje srpskog autokrate

Da bi shvatili zašto stvari na Zapadnom Balkanu, ne samo da se nijesu pomjerile sa mrtve tačke, već tonu u jamu sve dubljih tenzija, moramo uzeti u obzir nešto što se posljednjih godina iskristalisalo kao činjenica – siva eminencija američke diplomatske mreže u Regionu, ambasador SAD u Beogradu Kristofer Hil, u potpunosti podržava srpskog autokratu Aleksandra Vučića i njegov kriminalno-hegemonistički režim!

Hil iz dana u dan pokazuje da je spreman da udovolji svim kapricima srpskog autokrate Vučića, koji je otvoreno okrenut Moskvi i režimu Vladimira Putina. To je jedino logično objašnjenje zašto je čitava diplomatska mreža SAD u posljednje tri godine bila veoma tolerantna na velikosrpski hegemonizam, posebno prema Crnoj Gori.

Hil je prije nekoliko dana na sva zvona hvalio odavno propali velikodržavni projekat ”Otovreni Balkan”, koji je inicijalno bio planiran po modelu stvaranja tri velike države u regionu – srpske, hrvatske i albanske, gdje bi manje države uključujući i Crnu Goru nestale. Vremenom je taj projekat (p)ostao važan samo srpskom autokrati Vučiću koji preko njega želi da sprovede srpske velikodržavne ideje, pa je u javnsoti Otovoreni Blakan često uzima kao sinonoim za ”srpski svet”.

Hil na RTS-u pred izbore pogurao Vučićev projekat ”Openi Balkan”

Iako dobro upoznat sa ovim činjenicama Hil je sredinom sedmice za Vučićev RTS kazao da je Otvoreni Balkan (srpski svet) izuzetno važan, jer, kako je istakao, ”doprinosi unapređenju ekonomskog razvoja i boljim odnosima u regionu”, i da je u tom kontekstu najveća odgovornost na Srbiji, s obzirom na to da je najveća zemlja Zapadnog Balkana.

Očigledno je da je Hil želio da ”pogura” svog intimusa pred predstojeće izbore, iako je velikodržavni projekat Otvoreni Balkan od starta nailazio na veliko protivljenje u Regionu, pogotovo od značajnih političkih subjekata na Kosovu i u Crnoj Gori, ali posebno u Evropi koja forsira Berlinski proces. Nakon što je albanski premijer Edi Rama početkom jula izjavio da je ”Otvoreni Balkan ispunio svoju misiju, i da je pred nama Berlinski proces”, postalo je jasno da je ovaj velikodržavni projekat, koji je svojevremeno podržao i šef ruske diplomatije Sergej Lavrov, doživio krah.

Hil, s obzirom da kako se čini nije glupa osoba, shvatio je da Vučić nikad neće formalno potpisati francusko-njemački sporazum o Kosovu, bez obzira što je faktički, na terenu, sve odavno završeno. Ambasador SAD je ipak spreman da i dalje povlađuje i da govori ono što bi Vučić želio da čuje, jer naivno još uvijek očekuje da će od srpskog autokrate dobiti izvanično priznanje Kosova. To je donekle i razumljivo, jer je sudbina amabasadora SAD u Beogaradu neraskidivo vezana za srpskog autokratu i sada već propali velikodržavni projekat Otvoreni Balkan.

Relativizacija Banjske

Koliko se Hil zalaže za svog intimusa Vučića, postalo je očigledno nakon neuspjelog pokušaja teorizma na sjeveru Kosova u Banjskoj 24. septembra.

Iako je svima od starta bilo jasno da su kriminalno-terorističke grupe, po nalogu Beograda, dakle Vučića, predvođene tadašnjim potpredsjednikom Srpske liste Milanom Radoičićem, odgovorne za krvoproliće na sjeveru Kosova, Hil je u izjavi za medije par dana nakon Banjske nastojao da realtivizuje čitavu situaciju i izbjegao da uopšte pomene svog intimusa, predsjednika Srbije.

Hil je 26. septembra izjavio da je eskalacija nasilja u Banjskoj na Kosovu „tragičan događaj“ i da se razmatraju dalji koraci, uz nekoliko demagoških floskula. Na kraju je poručio da diplomatski proces mora da bude ojačan u narednim danima i nedjeljama.

Portal Aktuelno nedelju dana prije pokušaja terorizma u Banjskoj postavio je, sada se čini proročko pitanje – da li će zapadna, prije svega američka diplomatija predvođena Kristoferom Hilom biti spremna da ode toliko dalako i bude odgovorna za ponavljanje scenarija iz 90-ih u Regionu?

Nakon Banjske definitivno smo dobili odgovor, jer je Hilovo nevješto demagoško izvlačenje jednostavno postalo bijedno, a jasno je da će podržavati Vučića čak i ako srpski autokrata krene u rat.

Srčano u odbrani Perića i SPC, Crnogorcima negira vjerska prava

Hil je sklon da brani Vučića i njegovog prvog saradnika šefa svetosavske sekte (SS) Prvoslava Perića i u takozvanim ”đilasovskim” tabloidima. On je u intervjuu za jedan ”đilasovski” tabloid u vlasništvu kontroverznog biznismena Dragana Šolaka, faktički potvrdio pisanje portala Aktuelno da favorizuje Vučića, da je u veoma bliskim odnosima i veoma zaštitnički nastrojen prema takozvanoj Srpskoj pravoslavnoj crkvi (SPC) i njenom izvršnom direktoru Prvoslavu Periću, poznatom po operativnom nazivu Porfirije.

Takođe je ofirao planove koje ima za Srbiju, indirektno priznajući da je spreman da pomogne srbonacističkim hegemonističkim krugovima iz zvaničnog Beograda u integraciji Crne Gore u ”srpski svet”, ukoliko Vučićev režim ne  bude pravio pitanje oko priznavanja Kosova i eventualne eksploatacije litijuma. Tada je postalo gotovo očigledno da Hil, ima za cilj da srpskog autokratu  Vučića natjera da prizna nezavisnost Kosova, i za ostvarivanje tog cilja ne bira sredstva, spreman je da žrtvuje Crnu Goru i vjerska prava Crnogoraca.

U prilog tome ide i činjenica da je Hil imao presudnu ulogu da kontroverzni Dritan Abazović potpiše veleizdajnički akt, takozvani ’’temeljni ugovor’’ sa svetosavskom sektom, poznatom i kao SPC.

Upravo je Hil, po nalogu Porfirija Perića pritiskao Abazovića da što prije stavi potpis na dokument sa SPC. Hil se 22. jula našao sa Abazovićem u Porto Novom, a samo desetak dana nakon toga potpisan je takozvani ”temeljni ugovor”.

Sa druge strane, Hil se u intervjuu đilasovskom tabloidu Nova.rs otvoreno predstavio kao zagriženi branitelj interesa SPC. Na pitanje ”kako komentariše zabranu Porfiriju da posjeti Kosovo”, Hil je nimalo diplomatski stao u odbranu svog intimusa Perića.

”Pre svega, mislim da je važno za srpsku zajednicu da može da vidi patrijarha. Mislim da je to nešto osnovno – za religijske slobode tamo. Mislim da nećete naći nikoga u međunarodnoj zajednici ko se protivi njegovom pravu da uđe na Kosovo i da se sastane sa vernicima. To je naš stav i nadam se da se ovo neće ponoviti”, naveo je Hil.

Što bi rekao Holbruk?

Kada sagledamo sve ove okolnosti jasno je da na Zapadnom Balkanu gledamo reprizu 90-ih, ali ovoga puta umjesto tenkova imamo hibridni, propagandno-subverzivni rat koji je, isto kao prije 30 godina dirigovan iz Beograda. Prije 30 godina glavni protagonista je bio Slobodan Milošević, a danas je to Aleksandar Vučić.

Međutim, američki diplomata Ričard Holbruk je 90-ih imao glavni zadatak koji je dobio od američke administracije – da se završi rat u Bosni i Hercegovini i da se potpiše Dejtonski sporazum. Sve je to rađeno ”Holbrukovim rukama” koji je na kraju veoma efikasno obavio posao. Inače, i Kristofer Hil je 90-ih bio u timu koji je ”spakovao” Slobodana Miloševića i Dejtonski sporazum.

Nakon skoro 30 godina imamo gotovo identičnu situaciju – SAD su riješile da preko Kristofera  Hila koji je 90-ih bio u Holbrukovom timu kao njegova desna ruka, ,,pomire” Srbiju i Kosovo. Jedina ”sitnica” je što Hilova ”ruka” nije čvrsto zauzdala Vučića, već ga godinama miluje i povlađuje svakom njegovom hegemonističkom kapricu i otvorenoj kolaboraciji sa Putinovim režimom, koje su realna prijetnja miru u Regionu. Pitanje je što bi na sve ove Hilove diplomatske brljotine rekao njegov mentor Ričard Holbruk…