Prizemljenje “srpskog sveta” – mir i prosperitet regije

Piše: Neven Mitrović

Ključni preduslov za razvoj regije, odnosno Balkana u proteklih 150 godina je bio obuzdavanje ekspanzionizma Srbije, kako bi se ljudi, narodi i države na miru posvetili razvoju i napretku. Nažalost, Crna Gora se ne graniči ni sa Luksemburgom ni sa Portugalom. Zbog toga smo proteklih 15 decenija proveli u skoro konstantnom vanrednom stanju, koje je ostavilo ogromne posljedice po razvoj društva, ekonomije, infrastrukture….

Da nije tako ne bi u ovim godinama gradili prve kilometre autoputa i oduševljavali se što na određenu destinaciju stižemo za pola sata, umjesto za pola dana jahanja. Da smo se više bavili svojim dvorištem, a manje (sa)učestovali u pojedinim regionalnim akcijama, danas bi bili srednje ili visokororazvijena država u kojoj bi građani razmišljali da li da kupe nekretninu u Španiji ili na Tajlandu. Ovako razmišljamo kuda ćemo ako se opet zapuca.

Sprovodioci politike destabilizacije

Razlog za većinu nevolja leži u planu Ilije Garašanina, “Načertaniju” koji predstavlja svojevrsnu hegemonističku „skicu“ koja objašnjava zašto Srbija izaziva sukobe sa susjedima od 1860. naovamo. Mijenjaju se nazivi projekta, od “oslobođenja od Turaka”, preko “jugoslovenstva”, “unitarizma”, “Velike Srbije”, pa do “srpskog sveta”, ali suština ostaje ista – maksimalno teritorijalno širenje Srbije i uspostava hegemonizma na Balkanu.

Naravno da se to neće desiti i da može da bude samo ekcesna sitaucija, kao 22 godine poslije I svjetskog rata, ili u periodu 1991-1995. godine. Ali je suština u stalnoj potrebi da se ide po istom tragu i da se targetiraju susjedni narodi i države, dehumanizuju do one mjere koja je dovoljna da obični vojnik nema problema da počini zločin, samo da bi se plan sproveo u djelo.

Zbog toga je za regiju, ali i za samo Srbiju, zdravo i ljekovito da se sa tim projektom prestane kako bi se razvili – i regija i na kraju sama Srbija. Najveći uzlet je ta zemlja imala u kratkim periodima kad je garnitura koja je vođena velikodržavnom agendom sklonjena sa mjesta odlučivanja. Tridesetak godina poslije Drugog svjetskog rata su bile najbolje godine za razvoj Srbije u njenoj istoriji – Beograd je bio među 10-15 najznačjanijih glavnih gradova planete, a narod se opismenio, dobio stanove i industrijalizovao. Slično je bilo i sa periodom poslije pada Miloševića 2000-te godine, kada je Srbija za 10-tag godina dostigla odlične stope rasta, mirno se razdružila sa Crnom Gorom, ušla u pregovore sa Kosovom, normalizovala odnose sa Hrvatskom i Bosnom i Hercegovinom, riješila crkveno pitanje sa Makedonijom i snažno otvorila put ka EU.

SPC – najvažnija poluga velikosrpskog hegemonizma

Sve to pada u vodu kad se ponovo vrati priča o “ugroženom srpstvu”, “srpskim grobovima” i “srpskom življu i nejači”. Zbog toga se u protekloj deceniji i skoro po pravilu dešava destabilizacija susjednih država, kako bi se omogućilo sprovođenje autoritarne politike u svojoj zemlji. Zato je za nas u Crnoj Gori strahovito bitno da dobijemo barem dvije do četiri godine predaha od agresivne politike susjedne države i time dovoljno vremana da progresivne snage “uguraju” zemlju u EU, kao što su uspjele da je učlane u NATO.

Završetkom tog procesa, najvećim dijelom će biti gotov i sam projekat velike srpske države na Balkanu, jer će to biti prelomnica za mnoge (i u samoj Srbiji), da definitivno odustanu od politike konfrontacija i izazivanja nemira. S druge strane, ostaje pitanje da li Crna Gora ima dovoljno ljudskog potencijala da ovaj proces dovede do kraja ili ćemo se i dalje uzdati u “višu silu” i povoljne geopolitičke momente.