Stogrba Crna Gora

Piše: Slobodan L. Jovanović

Ako je nekadašnji crnogorski ministar pravde, Valtazar Bogišić,  postao čuven po svojoj izreci „što se grbo rodi, vrijeme ne izliječi“, onda je najvjerovatnije tom rečenicom namjeravao da upozori domaće improvizatore kako nepoštovanje pravnih činjenica, pravnih procedura i pravna neuređenost države vodi samo kao novim i novim izazovima sa nepredvidivim scenarijima. Crna Gora ne samo da nije rješavala grbe iz prošlosti, već je uradila najgoru moguću stvar – mislila je da će sve te grbe vremenom splašnjavati ispod tepiha i da će se po tom tepihu nakada moći normalno hodati.

Ne pripadam onima, niti sam im ikada pripadao, koji  su skloni da uprošćavaju stvari, kojima je sve na riječima lako, koji lako optužuju nekoga za namjeru, za egoizam, krađu, … Upravo uvijek pokušavam da budem objektivan kada su u pitanju ljudski potencijali u Crnoj Gori i koliko je komplikovano u crnogorskim uslovima podjela, suprostavljenosti, indoktriniranosti, loših karaktera, pa i lažnih karijera odabrati prave saradnike i ekipu koja može da iznese ideju crnogorske moderne, demokratske države.

Iskreno poštujući mnogo toga što je urađeno u periodu od razlaza u DPS-u pa do njegovog silaska sa vlasti, posebno povratak suverenosti Crne Gore i članstvo u NATO, plašim se da je ipak nedostajalo i vizije i ljudskih potencijala da se ide u susret problemima i događajima, umjesto što smo se bavili njihovim posljedicama. Posebno je pogrešno bilo ne izvesti na čistac mnoge dileme iz prošlosti i ostaviti ih da ih zloupotreblljava kako ko stigne. Postoje međunarodna pravna tijela, međunarodni okrugli stolovi, komisije  sposobne da utvrđuju i pravnu dosljednost i konsekvence vezane za istorijske procese koji su nam vječiti kamen spoticanja, čak kad se radi o očiglednim činjenicama koje ne trpe dvostruke standarde. Umjesto da smo tragali za rješenjima dozvolili smo da nam danas politički klovnovi zatvaraju ta pitanja na način da se otvaraju nove rane, još veće omraze i da nam se ugrožava čak i suverenitet države.

Ako nešto nije problem dokazati to je da je kraljevina Crna Gora imala diplomatsko predstavništvo u USA, ambasadora i konzula, američkog bivšeg oficira Vilijema Diksa, sve do 1922. godine, da su Velika Britanija, Francuska i Italija imali svoje diplomatske predstavnike pri crnogorskom dvoru skoro sve do smrti starog kralja, te da je ordinarna glupost srpske propagande tvrdnja da Crna Gora nije postojala kao država nakon kapitulacije početkom 1916. Odnosno, da je nesporno da su savezničke snage, uključujući i srpske trupe, okupirale teritoriju Crne Gore 1918, nakon što su crnogorske komite i oslobodilačke jedinice išćerali austrijanske trupe iz Crne Gore i da je u takvim uslovima protivustavno i nezakonito organizovana revolucionarna skupština  u Podgorici kojom je ukinuta Crna Gora kao država i prisajedinjena Srbiji.

Parlament Crne Gore jeste donio, ne tako davno, rezuluciju kojom je politički ocjenio tzv. Podgoričku skupštinu, ali time nijedna pravna i društvena posljedica koju je ona prouzrokovala nije otklonjena, a koje, sve do današnjih dana, drže Crnu Goru u nekom obliku dalje okupacije. CPC je, u potpuno neregularnim okolnostima, u uslovima vojne okupacije, nelegalno ukinuta i prisajedinjena novostvorenoj crkvi „srpskog naroda“ zahvaljujući rukom pisanom dokumentu, potpisanom od SAMO dva člana Sinoda CPC od sedam, koliko je Sinod imao članova. Suprotno Ustavu Crne Gore, Ustavu CPC i uz, po riječima samog crnogorskog arhiepiskopa i mitroplita Mitrofana Bana, prijetnju oružjem. Oni koji malo poznaju kanonsko pravo i odluke vaseljenskih sabora znaju da se autokefalija, kojom je nesporno raspolagala CPC (i to je više nego dokazivo stotinama dokumenata, uključujući i oficijelna dokumenta države Crne Gore i kraljevine SHS, odnosno kraljevine Jugoslavije) ne može tako gasiti. O takvim stvarima se jedino može odlučivati svecrkvenim saborima i uz državnu saglasnost.

Ne može se rješavati crkveno pitanje u Crnoj Gori tako što će se cementirati nepravda, cementirati grba, pa još i drsko istrajavati na lažima o nekakvom pravnom kontinuitet crkve koja je stvorena 1920, kanonski priznata 1922, a kao pravni subjekt ušla u pravni sistem KSHS 1929. godine. Dovoljno je pogledati službene novine KSHS da bi se sve to utvrdilo. Valjda ne treba nekom objašnjavati pravnu snagu dokumenata objavljenih u službenim novinama bilo koje države?

Pokušaj da se prevarom oktroiše od strane Crve Srbije i prosrpskih elemenata u Crnoj Gori dokument, koji se protivpravno naziva Temeljni ugovor, ima za cilj da se stavi crkveno pitanje u Crnoj Gori pred svršen čin. Nakon kanonskog priznanja Ohridske arhiepiskopije od strane Vaseljenske patrijaršije postavlja se pitanje po kom osnovu Crkva Srbije može svojatati Žičko/Pećku arhiepiskopiju ako se zna da su Vaseljenski, Aleksandrijski, Antiohijski i Jerusalimski patrijarh donijeli dokument na zahtjev Ohridskog arhiepiskopa Prohora 4.septembra 1531.godine, u kojem pišu da Pećka arhiepiskopija nikada nije imala status autokefalije i da je oduvjek podređena  arhiepiskopskoj katedri Ohrida, uz kraći period kada je samovoljno proglasila autonomiju.  (dr. Vladimir Ćorović, „Istorija srpskog naroda“ II, Beograd 1997). Oni koji se makar malo razumiju u crkveno pravo znaju da dokument četiri vodeća vaseljenska patrijarha ima status kanonskog pravila, kao što bi morali znati da nema ni govora da je Pećka arhiepiskopija imala status patrijaršije, jer se podrazumjeva da sve patrijaršije imaju položaj autokefalije.

Očito je cilj da se prevari i da se prevara ozakoni. Postavlja se pitanje odakle pravo Crnoj Gori da u jedan ugovor unosi konstatacije o crkvenim statusima i crkvenim vezama koje joj ne pripadaju ni po kom osnovu? Za tumačenje crkvenih pravila i kanonskih statusa može se konsultovati Vaseljenska patrijaršija i to pod uslovom da se obije strane slože, a ne nikako da jedna strana ostvaruje prava po osnovu sopstvenog tumačenja istorijskih prilika. Pa se prevarom ubacuje tradicija hrišćanstva, vezujući ga za iskonstruisane statuse navodnog „srpskog“ crkvenog naslijeđa? Nije li i sam prvi štampar južnoslovenskih crkvenih knjiga, Božidar Vuković, vezivao Crnu Goru za Ohridsku arhiepiskopiju, pišući da je iz sela Đulići kraj Podgorice, iz zemlje dioklitijske, „maćedonske strane“! Siguran sam da je on to bolje znao od Velibora Džomića!

Ako je cilj vlade Dritana Abazovića da se zatvori crkveno pitanje u Crnoj Gori i da to pitanje prestane da preokupira crnogorsko društvo kao stalno mjesto sporenja, onda se ono mora riješiti tako da ne izaziva iznova i iznova nove nesporazume. Postavlja se pitanje zašto je donošen Zakon o slobodi vjeroispovjesti i njegove dopune ako njegove odredbe nijesu implementirane u tzv. Temeljni ugovor? Daje li se tom Ugovoru upravo status međunarodnog ugovora da bi se suspendovao taj Zakon i dobio status supremata? Pa se još jemče svojinski odnosi za nešto što se mora utvrđivati u zakonitim postupcima pred odgovarajući pravosudnim i upravnim institucijama Crne Gore.

Umjesto da se insistira na formiranju nezavisnih državnih institucija, nezavisnog pravosuđa, da se uvede kompetencija, a ne partijski polupismeni uhljebi, da se javnim raspravama i uz pomoć Venecijanske komisije, koju Crna Gora jeste prihvatila kao supervizora u pristupnim pregovorima i koja jeste zajedno sa OEBS-om donijela preporuke vezane za odnos države i vjerskih zajednica (Guidelines for Review of Legislation Pertaining to Religion or Belief sa panela OSCE-a i Venecijanske komisije, 18-19 juna 2004. u Veneciji, i Parlamenta OSCE-a održanog u Edinburgu 5-9 jula 2004.), pa da se na osnovu demokratske procedure donose zakoni, uključujući i ovu vrstu ugovora, mi imamo na djelu promociju političke samovolje, produkovanje načina vladanja kakav karekteriše Vučićevu Srbiju, Orbanovu Mađarsku i slične zemlje, ili ponašanje poput serije klovnovskih političara, počev od Berluskonija, Trampa, Džonsona, do gomile spodoba sa političke scene Crne Gore, uključujući i samog premijera.

Poziv za smirivanje tenzija predśednika Đukanovića je poželjan pod uslovom da se pitanja tzv. Temeljnog ugovora i Balkan opena vrate u sistem i rješavaju u demokratskoj i zakonitoj proceduri. Što ćemo ako Dritan Abazović suspenduje sistem i sam, igrajući na kartu podrške prosrpskih stranaka koji ne podržavaju vladu u Parlamentu, krene da ratifikuje ta dva dokumenta? Tada taj poziv na relaksaciju teme ugovora sa Beogradskom patrijaršijom postaje sedativ ka kapitulaciji. Pozajmiću tuđu setencu kojom je vrlo ispravno konstatovano da tzv. Temeljni ugovor ima za cilj da Crnoj Gori otme prošlost, a da tzv. Open Balkan ima za cilj da joj oduzme budućnost. Posebno što se i jednim i drugim bave ljudi potpuno nekompetentni, ljudi koji funkcionišu na nivou ispraznih fraza i sa vrlo sumnjivim namjerama.

P.S. Postoji li veći argument o nekompetentnosti onih koji zagovaraju Open Balkan od skorijih razgovora crnogorske apostolske delegacije sa zvaničnim Beogradom na temu uspostavljanja direktnog platnog prometa. Kao neko ko se veći dio života bavio spoljnom trgovinom, bankarskim poslovima, platnim prometom, bavio se korespodentnim računima, kontokurentnim računima, kliringom, odgovorno tvrdim da je direktni platni promet nemoguć između zemlje koja za valutu ima euro, a koja nije dio euro zone, i zemlje sa sopstvenom valutom (dinarima). Čak kad bi i Srbija uvela euro, sa istim stausom kakav ima u Crnoj Gori, direktni platni promet ne bi bio moguć, već bi se i dalje obavljao preko inokorespodentnih računa! Samo kao dio iste valutne zone, recimo euro zone, Crna Gora i Srbija mogu imati direktni platni promet. To, između ostalog, govori i o kompetentnosti onih koje olako u Crnoj Gori proglašavaju finansijskim stručnjacima, iako je autor jednog od najglupljeg zakona u istoriji zakonodavstva, kojim se penzijama nagrađuje rađanje đece. Eto takvi vas uvlače u asocijaciju nedemokratskih režima, neuređenih država, država sa spregom sa kriminalnim grupama (poslušati međusobne optužbe ex ministra unutrašnjih poslova Srbije i bivše državne sekretarke MUP-a Srbije), pa vas još ubjeđuju kako će takva papazjanija sa kriminalizovanim političkim elitama biti djelotvorna u suzbijanju kriminala.