NOS KONTROLIŠE MO i ANB: Da li se iz Crne Gore odlivaju tajni podaci?

Specijalni tim NOS-a (NATO office of Security) boravi od juče u Podgorici sa namjerom da se uvjeri da li crnogorski bezbjednosni sektor sprovodi mjere zaštite tajnih podataka i da li je bilo narušavanja bezbjednosnog protokola u dozvolama za pristup tajnim podacima, saznaje Pobjeda iz više diplomatskih izvora.

Stručnjaci tima NATO-a juče su bili u posjeti Ministarstvu odbrane (MO) i razgovarali sa ministarkom Oliverom Injac i sa direktorom Obavještajno-bezbjednosnog direktorata Aleksandrom Šaranovićem, a nešto kasnije i sa potpredsjednikom Vlade i koordinatorom svih službi bezbjednosti Dritanom Abazovićem.

Iz Ministarstva odbrane juče nijesu odgovorili na upit Pobjede o posjeti eksperata iz NOS-a, koja nije najavljena u javnosti. Prema informacijama ovog lista, eksperti Sektora za bezbjednost Alijanse posjetiće tokom naredna dva dana i Direkciju za zaštitu tajnih podataka, koja je pod nadzorom Ministarstva odbrane, ali i Agenciju za nacionalnu bezbjednost i razgovarati sa v.d. direktora ANB-a Dejanom Vukšićem.

Kancelarija NATO za bezbjednost je nadležno tijelo Alijanse za saradnju sa državama članicama i njihovim direkcijama za bezbjednost klasifikovanih podataka i, posebno, na zaštiti razmjene tajnih podataka sa NATO. U tom cilju se redovno dešavaju inspekcijske posjete.

Nakon promjene vlasti u Crnoj Gori iz centrale u Briselu su očito namjerili da provjere da li se ovdje na propisan način čuvaju tajni podaci, ali i da li su imenovanja u bezbjednosnom sektoru otvorila prostor da klasifikovane informacije dopru do neke „treće strane“.

Iako iz Ministarstva odbrane nezvanično govore da je riječ o redovnoj inspekciji NATO partnera, činjenica je da tim NOS-a dolazi u Crnu Goru nakon niza afera koje su potresale sektor bezbjednosti.

Pobjeda je već pisala da je Ministarstvo odbrane imenovanjem pojedinih čelnika Obavještajno-bezbjednosnog direktorata (OBD) izazvalo pozornost saveznika iz NATO. Samo djelimično se to odnosi na iznenadno vraćanje iz penzije Aleksandra Šaranovića, nekadašnjeg vojnog bezbjednjaka, bivšeg službenika ANB i njegovo postavljenje na mjesto vršioca dužnosti direktora.

No, stručnjake iz NOS-a posebno interesuju motivi imenovanja majora Radula Čovića za jednog od čelnih ljudi OBD-a.

Imaju i dobar razlog za provjeru: novi član Kolegijuma OBD-a major Čović svojevremeno je, baš nakon provjere kontraobavještajne službe NATO, ekspresno vraćen sa vojnih priprema u Poljskoj za vježbu koja je trebalo da se održi u Letoniji. Kako je Pobjeda već pisala, major Čović uhvaćen je u kršenju bezbjednosnih protokola NATO tokom boravka u Poljskoj i to u času kada je kompromitovao podatke koji se odnose na jedinice koje su na „isturenom prisustvu na Istoku“!?

Ministarka odbrane je morala da bezbjednjacima iz NATO objasni motive ekspresnog napredovanja oficira koji je svojevremeno pokušao da otuđi povjerljive podatke.

Kao što je Dritan Abazović bio prinuđen da razjasni detalje afere „lažni diplomata“ i vlastite veze sa Stevanom Simijanovićem, čovjekom koji je uspio da se infiltrira u poslove pregovora o nabavci američke municije – bez prethodne saglasnosti ili provjere Ministarstva odbrane i partnera iz NATO.

Za bezbjednosni sektor u Crnoj Gori je teška kompromitacija činjenica da je Simijanović, očito pripadnik najmanje jedne službe države koja je protivnik NATO, bio nezvanični „američki savjetnik“ u nabavci vojne opreme.

Eksperti NOS-a će u naredna dva dana posebnu pažnju posvetiti poštovanju protokola upotrebe tajnih podataka, jer imaju pouzdane podatke da je bilo narušavanja pravila o pristupu tajnim podacima.

Prema informacijama Pobjede, iz NOS-a su se interesovali da li predsjednik parlamentarnog Odbora za bezbjednost Milan Knežević, svojevremeno osuđen za pokušaj terorizma 2016. godine, ima pristup svim klasifikovanim podacima.

Osim toga, ekipa iz NOS-a će u Direkciji za zaštitu tajnih podataka detaljno provjeriti dozvole koje je Ministarstvo odbrane davalo licima, kao i nivo klasifikovanih podataka koji je odobren pojedinim osobama.

Od značaja će biti i posjeta Agenciji za nacionalnu bezbjednost, jer je prvi čovjek te kuće javno govorio da su službenici ANB-a nezakonito „palili povjerljive podatke“ na Žabljaku, ali i da je bilo neovlašćenog prisluškivanja.

Te izjave, koje je Vukšić uglavnom ekskluzivno davao isključivo koncernu Vijesti, sada su pod lupom bezbjednjaka iz NOS-a, jer prema NATO standardima ANB mora da koristi poseban server, da upotrebljava samo jedan originalni dokument, pa je nejasno koji su to klasifikovani papiri uništavani na sjeveru Crne Gore.

Iako je inspekcijska kontrola ekipe iz posebnog odjeljenja NATO, iz razumljivih razloga, prekrivena velom tajne, više međunarodnih izvora ističe da nije riječ o baš uobičajenoj ili redovnoj inspekciji.

“Neuobičajena postavljenja u bezbjednosnom sektoru, neobavještavanje NATO partnera o promjenama i načinu rada u vojnom i civilnom sektoru, kao i sumnja da postoji haos u protokolu pristupa tajnim podacima jedan su od osnovnih motiva posjete NOS-a Podgorici”, kaže izvor Pobjede.

Teško je očekivati da će se javno znati rezultati inspekcije bezbjednosnih eksperata Alijanse u Crnoj Gori.

Izvjesno je, međutim, da će čelnici vojno-bezbjednosnog sektora u Crnoj Gori imati problema da pojasne neka imenovanja oficira koji su kompromitovali klasifikovane podatke, infiltriranje špijuna Simijanovića u bezbjednosni sektor ili neselektivnu dostupnost tajnim podacima.