VJEŠTAČKA INTELIGENCIJA U CRNOJ GORI: ETF nosilac razvoja kroz naučnoistraživačke projekte

Razvoj vještačke inteligencije na globalnom nivou diktiraju veliki konglomerati kao što su Amazon, Facebook, Google, Nvidia, Tesla, a u kolikoj mjeri i kako je ona zastupljena u crnogorskim uslovima i u sistemu visokog obrazovanja govori profesor Elektrotehničkog fakulteta Univerziteta Crne Gore prof. dr Slobodan Đukanoviće.

U ovim kompanijama rade desetine hiljada istraživača i programera, odabranih strogom selekcijom iz čitavog svijeta, uz ogromna finansijska sredstva, navodi profesor Đukanović uslove giganata zaslužnih za prodor vještačke inteligencije u svaku tehničku oblast, da je izuzetno teško čak i pratiti trendove razvoja u tim oblastima.

„Pokušati razvijati vještačku inteligenciju na približno tom nivou u Crnoj Gori je iluzorno. U Crnoj Gori se tek poslednjih nekoliko godina javljaju firme koje koriste vještačku inteligenciju u svom poslovanju“, smatra profesor Đukanović.

„Ovdje bih“, dodaje on, „istakao Uhura Solutions, internacionalno prepoznatu firmu koja je razvila platformu za tumačenje poslovnih ugovora, čime se značajno smanjuje vrijeme procesiranja dokumenata. Ponosni smo što su osnivači firme alumnisti našeg fakulteta. Druge firme, kao što je Logate, su prepoznale značaj vještačke inteligencije za poslovanje, pa organizuju kurseve iz mašinskog učenja“, navodi profesor Đukanović.

Kada je riječ o zastupljenosti vještačke inteligencije u obrazovanju, po akreditaciji Elektrotehničkog fakulteta Univerziteta Crne Gore iz 2017, na master studijama studijskog programa Računari su uvrštena četiri predmeta iz ove oblasti. Riječ je o predmetima: Osnovi mašinskog učenja i vještačke inteligencije, Adaptivni diskretni sistemi i neuralne mreže, Heurističke metode optimizacije i Kompjuterska vizija.

„Podržani velikim brojem predmeta sa osnovnih studija, ovi predmeti omogućavaju studentima savladavanje osnovnih principa vještačke inteligencije i mašinskog učenja, kao i dubokog učenja, trenutno jedne od najpopularnijih disciplina.  Takođe, metode vještačke inteligencije se uvode i na drugim studijskim programima kroz pojedine discipline“, objašnjava profesor Đukanović.

Na ETF-u pojedine primjene metoda vještačke inteligencije su uglavnom proizašle iz naučnoistraživačkih projekata.

„Konkretno, u oblasti biomedicine, bavili smo se klasifikacijom bolesti biljaka na osnovu fotografije lista i detekcijom krvnih sudova mrežnjače oka. U oblasti akustike, razvijali smo sisteme za klasifikaciju zvukova iz okruženja. U oblasti električnih mašina, razvija se uređaj za detekciju stanja i potencijalnih otkaza rotacionih mašina na bazi zvuka koji mašine proizvode. Takođe, koriste se napredne tehnike pretraživanja za procjenu parametara sinhronih mašina, transformatora, solarnih ćelija. U energetici koristimo metode vještačke inteligencije za optimalnu raspodjelu sistema za skladištenje energije, obnovljivih izvora energije itd. U telekomunikacijama se vještačka inteligencija koristi za optimalnu alokaciju resursa u telekomunikacionim mrežama, klasifikaciju saobraćaja, procjenu parametara kanala“, navodi primjere profesor Đukanović.

Za intenzivnije bavljenje vještačkom inteligencijom u Crnoj Gori, smatra on, potrebno je adekvatno unaprijediti visokoškolske obrazovne programe. Dodavanje novih predmeta na studijskim programima, kao što je to učinjeno na master studijama Elektrotehničkog fakulteta, bio je jedan korak u tom smeru.