ISTRAŽIVANJE IJZ: Nema djece sa deficitom joda

Istraživanjem unosa joda kod školske djece u Crnoj Gori nije registrovano domaćinstvo koje koristi nejodiranu so a ispitana djeca nijesu u jodnom deficitu.

Institut za javno zdravlje Crne Gore (IJZCG) je, pod pokroviteljstvom UNICEFa i u saradnji sa osnovnim školama, realizovao Istraživanje jodnog unosa školske djece u Crnoj Gori u toku februara i marta 2021.

Kako navode iz IJZ, cilj istraživanja je bio da se odredi jodni status školske djece uzrasta od 6-12 godina, kakva je jodiranost soli nakon godinu dana primjene inoviranih propisa i koliki je zdravstveni rizik deficita joda u populaciji.

Istraživanjem su obuhvaćena djeca uzrasta od 6 do 12 godina iz 30 osnovnih škola iz sva tri regiona u Crnoj Gori. Učestvovalo je ukupno 909 učenika i od svakog djeteta je analiziran uzorak urina i soli iz domaćinstva.

“Nije registrovano domaćinstvo koje koristi nejodiranu so. S obzirom da je na tržištu dostupna so koja je jodirana i prema ‘starom’ i prema ‘novom’ pravilniku, kod 56,22% ispitivanih uzoraka je nedovoljna količina joda prema ‘novom’ pravilniku, dok je u 19,03% domaćinstava sadržaj joda ispod preporuka SZO. Ispitivana djeca nijesu u jodnom deficitu, medijana urinarne ekskrecije joda iznosi 172,88µgI/l”, navodi se u saopštenju IJZCG.

Iz IJZ napominju da prema SZO medijana urinarne koncentracije joda od 100µgI/l i više definiše populaciju koja nije u deficitu joda.

“Ne postoji statistički značajna razlika u unosu joda dječaka i djevojčica, kao ni prema regijama. Nije izračunata korelacija između sadržaja joda u soli i urinu, tako da je konstatovano da so iz domaćinstava nije najznačajniji izvor joda u ishrani djece”, kazali su.

Da bi se prevenirao deficit joda u populaciji, dodaju iz IJZ, preporučuje se kontinuirano sistemsko praćenje jodiranosti soli i zdravstvenih pokazatelja o biomarkerima koji se rutinski ili periodično rade vezano za jodni status i unos soli u populaciji kao i blagovremeno preduzimanje mjera u skladu sa Programom mjera za unapređenje stanja uhranjenosti i ishrane u Crnoj Gori, USI i Programom za smanjenje unosa soli stanovništva.

Oni napominju da nedostatak joda utiče na neadekvatnu proizvodnju hormona štitaste žlijezde što ima višestruke štetne efekte na rast i razvoj.

“Poremećaji uzrokovani nedovoljnim unosom joda” (skraćenica IDD od eng. Iodine deficiency disorders) predstavljaju spektar srodnih poremećaja, a odnose se na sve posljedice jodnog deficita koje mogu biti prevenirane adekvatnim unosom joda. Cijela populacija je ranjiva na negativne efekte nedovoljnog unosa joda, a posebno, trudnice, dojilje i djeca. Hormoni štitaste žlijezde su neophodni za normalan razvoj mozga, a nedostatak joda u fetalnom periodu, kod novorođenčadi ili male djece može implicirati trajno mentalno oštećenje. Deficit joda je najznačajniji uzrok mentalne retardacije koji se može spriječiti, a u najteže pogođenim područjima koeficijent inteligencije (IQ) populacije je smanjen i do 13,5 procenata u odnosu na populacije sa adekvatnim unosom joda”, navodi se u saopštenju.

Iz IJZ dodaju da je univerzalno jodiranje soli (USI), moćna i najefikasnija međunarodno dogovorena strategija u borbi protiv bolesti i poremećaja uzrokovanih nedovoljnim unosom joda.

“USI je kritična za kognitivni razvoj djece i omogućava im da školovanjem dostignu svoj puni potencijal”, objašnjavaju iz IJZ.

Preventivne aktivnosti imaju veliki izazov u toku pandemije koronavirusa, koji je sve javnozdravstvene kapacitete usmjerio na najveću globalnu zdravstvenu krizu čime su ugroženi i rutinski programi među kojima i programi za smanjenje deficita joda.

“Crna Gora ima tradiciju jodiranja soli za ljudsku upotrebu, a vremenom se mijenjala samo količina dodatog joda”, navode u IJZ.

Ranija istraživanja, kao i ona iz 2017. i 2019. godine, su pokazala da je so iz domaćinstava lošije jodirana od propisanih i preporučenih vrijednosti, što je iniciralo izmjene propisa.

Novim Pravilnikom o minimalnom kvalitetu soli za ljudsku ishranu i proizvodnju hrane su unaprijeđeni zahtijevi za jodiranje soli.

“Crna Gora je endemsko područje za jodni deficit. Ranija istraživanja na djeci su evidentirala ostatke zdravstvenih efekata prethodnog jodnog deficita, dok su istraživanja na trudnicama i dojiljama pokazala postojanje blagog jodnog deficita u populaciji trudnica”, zaključuju u IJZ.