Zaštitnik ljudskih prava: “Posrbica” nije govor mržnje

Zaštitnik ljudskih prava i sloboda utvrdio je da poslanica Socijaldemokratske partije (SDP) Draginja Vuksanović Stanković nije upotrijebila govor mržnje tokom jedne od rasprava u Skupštini Crne Gore.

U mišljenju zamjenice zaštitnika Nerme Dobardžić se, između ostalog, navodi da “kod nepozivanja na mržnju i nasilje, ujedno sa izvinjenjem, taj vid izražavanja nije dostigao stepen oštrine koji se može definisati kao govor mržnje”.

Zaštitniku su se obratili advokat Vladimir Vukašinović i profesor Radoman Čečović ukazujući na javno izlaganje poslanice, za koje su cijenili da širi netrpeljivost i diskriminatorne staove prema pripadnicima srpske nacionalnosti.

Prošle godine, tokom sjednice skupštinskog Zakonodavnog odbora, poslanica je, između ostalog, kazala da je njena majka “izvorna, pravoslavna Srpkinja iz Užičke Požege, ne posrbica”.

Podnosioci pritužbe smataju da ovi komentari predstavljaju govor mržnje, koristeći termin koji predstavlja povod za diskriminaciju tog dijela stanovništva sa intencijom da ih postavi u društveni ambijent faktičkog pravljenja razliku između njih i njihovih sunarodnika koji svoju geografsku postojbinu imaju u Srbiji.

Ističu da treba imati u vidu da je riječ posrbica pejorativ koji je nastao po uzoru na riječ poturica, te da su pejorativi riječi koji sadrže nagativni emotivni naboj.

Poslanica je, u izjašnjenju Zaštitniku, kazala da je termin u potpunosti izvučen iz konteksta i dodala da “moja majka koja je izvorna, pravoslavna Srpskinja, a ne posrbica…” ukazuje na samoopredjeljenje njene majke.

Dodaje da u pitanju nije i ne može se govoriti o govoru mržnje, jer, kako se navodi u dokumentu, njena izjava nije poziv na nasilje ili mržnju iz Zakona o zabrani diskrminacije, već je posljedica javne debate i izvinila se onima koji su se prepoznali.

Ukazala je i da je Ustavom propisano da poslanik ne može biti pozvan na krivičnu i drugu odgovornost ili pritvoren za izraženo mišljenje u vršenju poslaničke funkcije.

Zaključuje da je iznenađuje da su podnosioci pritužbe “osjetljivi” na riječ koju su izvukli iz konteksta, izrečene u javnoj debati, a nisu reagovali na konstantne seksističke i mizogene napade na nju.

Zaštitnik je temeljio stav na primjeni principa Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda.

”…Zaštitnik konstatuje da se često u Skupštini u kontekstu različitih debata od opšteg interesa uporebljavaju i pežorativni termin kao što su: ‘milogorci’, ‘litijaši’, ‘sekta, a ne ctrkva’, ‘ ‘kriminalci’, ‘teroristi’… kao i drugi uvredljivi termini”, konstatuje Dobardžić u mišljenju.

Prateći parlamentarne debate, zamjenica zaštitnika se nije mogla “oteti ustiku da se često koriste riječi koje šokiraju, uznemiravaju, pa i vrijeđaju učesnike debate, a ponekad i sveopštu javnost”. U analizi slobode izražavanja Evropski sud dozvoljava ovako oštar diskurs upravo po pitanju debate u političkom okruženju.

”Sveokupni socijalni kontekst u Crnoj Gori ukazuje na prisutnost nacionalizma i prilično oštar i uvredljiv govor u javnom, a naročito u političkom diskurstu, pa je od značaja istaći da bi upravo politički i vjerski lideri i liderke trebalo da budu promoteri jednakosti, demokratskih vrijednosti i kulture dijaloga… Oni se posebno moraju suzdržavati od bilo kakvog odstupanja od demokratrskih vrijednosti, te dodatno imaju odgovornost da aktivno sudjeluju u suzbijanju govora mrženje i govora koji poziva na diskriminaciju…”

Ona je na kraju ukazala poslanici Vuksanović Stanković, imajući u vidu svakodnevne društvene podjele i već duboko podijeljenu javnost, na upotrebu govora, kojim se podstičke kultura dijaloga, time i afirmacija različitosti u političkom diskursu.

Vukašinović: Ombudsman pokazao visok stepen društvene neodgovornosti

Advokat Vladimir Vukašinović kazao je da nije dobar argument institucije Zaštitnika da upotreba termina “posrbica” ne može izazvati mržnju niti bilo koji oblik diskriminacije jer on predstavlja samo jedan od mnoštva pogrdnih izraza koji se koriste u skupštinskom diskursu.

”Što je zaista neprihvatljivo, budući da bi institucija tog ranga svoje kriterijume i standarde tumačenja ustavnih i konvencijskih prava morala zasnivati na daleko većim vrijednostima, koje se kao takve preporučuju, a ne na okolnostima prostora skupštinske sale u kojoj političari jedan drugom upućuju uvrede, što je u konkretnom izostalo, čime je od strane Zaštitnika pokazan visok stepen društvene neodgovornosti”, kazao je Vukašinović za “Vijesti”.