RATKOVIĆ: Zbog gašenja MA veliku štetu će pretrpjeti turizam, na isti način gašene kompanije 1989. nakon puča iz Srbije

Prof. dr Rade Ratković izjavio je da će zbog gašenja Montenegroerlajnsa veliku štetu pretrpljeti crnogorski turizam kao i da bi  gašenje kompanije trebalo da bude posljednja a ne prva mjera.

Kako je dodao za portal Luča zabrinjava “nepodnošljiva lakoća i brzina (volejom na prvu loptu) donošenja jedne krupne strateške odluke.

“Imali smo u potonjih 30 godina previše sličnih odluka. Jedna od prvih je, nakon prevrata 1989 godine, kada su “mladi, lijepi i pametni” nakon puča vođenog iz bratske Srbije, prvo raspustili jednu od najvećih turističkih kompanija u SFRJ, sa odličnim pozicijama i rezultatima na najjačim evropskim emitivnim tržištima, i podvrgli procesu privatizacije, odnosno rasprodaje njenih hotela i drugih objekata,  sa izgovorom da je to relikt “stare socijalističke odnarođene vlasti”, iako je do njihovog dolaska, ta kompanija ostvarivala relativno visoke dobitke i davala veoma konkurentne plate i karijerni razvoj osoblju i menadžmentu, te ogroman doprinos makroekonomskim agregatima  Crne Gore.  Za njen razvoj, i uopšte razvoj turizma u CG i bivšoj Jugoslaviji, veliku zaslugu su imale dvije avio čarter kompanije, Genex Beograd i Adria Airlines Ljubljana, čiji su avioni dovozili u naše hotele preko 50% inostraniih turista. Sličnu misiju, ali u, razumije se, u znatno manjem obimu, imala je i naša 26-godišnja nacionalna avio kompanija kojoj se, izgleda, na sličan način politički presuđuje kao nakadašnjem Montenegroturistu. Oprezni bi rekli “Svaka sličnost je slučajna”, rekao je on.

On je dodao da ne treba zaboraviti da su avioni Montenegroerlajnsa godišnje dovozili 30% do 40% turista u crnogorske hotele.

“U uslovima krize uobičajeno je da se radi i provodi sanacioni program, a ne objavljuje gašenje. Radi toga se obično radi due diligence dubinska analiza, koja otkriva strateške praznine u poslovanju i orijentaciji kompanije, i način liječenja tih praznina. Teorijski, za testiranje je više opcija: uvođenje ekspertskog menadžmenta po Austrijskom modelu (država imenuje nezavisne eksperte i ne miješa se u upravljanje), dokapitalizacija po modelu javno – privatnog partnerstva, fiskalna podrška države kompaniji od nacionalnog interesa… Kao krajnja mjera se ne isključuje ugovorni menadžment, prodaja ili kombinacija u partnerstvu sa internacionalnom brend kompanijom za upravljanje aviosaobraćajnim preduzećima. Stečaj, odnosno “gašenje” je zadnja, a ne prva mjera”, naveo je on.

On je rekao i da ga posebno zbunjuje najava da će biti osnovana nova firma.

“Koji je rezon gasiti firmu u krizi nakon građenja 26 godina, da bi se odmah nakon toga pravila nova? Ima jedna romska anegdota na sličnu temu, iako u drugom kontekstu: Mladoj majci ispadne iz naručja beba i padne u lokvu, a otac zapanjen ne mrda. Supruga pita: “Hoćemo li da ga dižemo ili da pravimo drugo?” Naprasnom gašenju naše avio kompanije može se radovati jedino zlurada tuđa konkurencija i nadati se da će na tacni dobiti njen tržišni udio”, naveo je on.

Upitan kako će se gašenje Montenegroerlajsna odraziti na turizam, on je rekao da će izostati neophodna saobraćajna podrška razvoju inostranog turizma Crne Gore, kao izrazite avio destinacije,  što će se odraziti na pad direktnih turističkih prihoda i na multiplikativni efekat turizma na djelatnosti povezane u repro lancu.

“Napraviće se velika šteta turizmu, koja će se negativno odraziti i na ostalu privredu Crne Gore”, naveo je on.

On je kazao i da, ne sputavajući “revolucionarni”  entuzijazan predlagača ove sporne odluke, sasvim dobronamjerno ih podsjeća da žurba i donošenje odluka i akata “po hitnom postupku”, odnosno vanrednom postupku, nije najbolji način donošenja dobrih odluka i akata, naročito ako su u pitanju teme od posebnog značaja, kakva je, nesumnjivo, i ova.

“Podsjetiću i na drevnu latinsku sentencu “Festina lente” (žuri polako), ako je uopšte podobno na trenutnom stanju naše kolektivne svijesti pozivati se na latinsku mudrost”, naveo je on.

V.M.