IZA KULISA: Mandić i Knežević obećali Porfiriju da će SPC biti državna crkva u Crnoj Gori

Lideri Demokratskog fronta Andrija Mandić i Milan Knežević obećali su novom srpskom patrijarhu Porfiriju da će, nakon usvajanja Zakona o slobodi vjeroispovijesti, donijeti zakon kojim će se položaj Srpske pravoslavne crkve urediti isto kao i u Srbiji, odnosno da SPC dobije status državne crkve. To se može zaključiti na osnovu saopštenja izdatih nakon sastanka koji je održan prošlog petka na kojem je patrijarh srpski podržao lidere DF-a uoči lokalnih izbora u Nikšiću.

– Lideri Demokratskog fronta su obavijestili patrijarha o riješenosti koalicije koju predstavljaju da poslije izmjena Zakona o slobodi vjeroispovijesti preduzmu dalje političke i zakonodavne aktivnosti koje će, u skladu sa evropskom, ali i dobrom praksom u Srbiji, još preciznije utvrditi značaj i ulogu SPC u crnogorskom društvu, ne zanemarujući nimalo ravnopravan položaj drugih tradicionalnih crkava i vjerskih zajednica – navodu se u saopštenju.

Šta to konkretno znači ,,dobra praksa u Srbiji“? Po zakonu o vjerskim zajednicama i crkvama Republike Srbije iz 2006. godine, SPC je tradicionalna vjerska zajednica koja ima viševjekovni kontinuitet. SPC u Crnoj Gori po svim relevantnim istorijskim podacima nema istorijski kontinuitet već je fomirana ukazom regenta Aleksandra iz 1921. godine.

– Srpskoj pravoslavnoj crkvi priznaje se kontinuitet sa pravnim subjektivitetom stečenim na osnovu Načertanija o duhovnoj vlasti (Odluka Narodne skupštine Knjaževstva Srbskog od 21. maja 1836. godine) i Zakona o Srpskoj pravoslavnoj crkvi (,,Službene novine Kraljevine Jugoslavije“, broj 269/1929). Srpska pravoslavna crkva ima izuzetnu istorijsku, državotvornu i civilizacijsku ulogu u oblikovanju, očuvanju i razvijanju identiteta srpskog naroda – navodi se u srpskom zakonu.

U prvom srpskom državnom zakonu o crkvenim vlastima, poznatom pod nazivom Načertanije o duhovnoj vlasti u Srbiji od 1836. godine, koji je proglasio Knjaz Miloš, nalazimo prve zakonske norme o izboru srpskog crkvenog poglavara. S obzirom na to da je već od tada pravoslavlje suštinski predstavljalo državnu vjeru, u stavu 3. člana 30. Načertanija je propisano da „arhiepiskopa i mitropolita naimenuje Knjaz, izabravši na to zvanije najdostojnijeg između episkopa“.

U zakonu Srbije se još i precizira: ,,Tradicionalne crkve su one koje u Srbiji imaju viševekovni istorijski kontinuitet i čiji je pravni subjektivitet stečen na osnovu posebnih zakona, i to: Srpska pravoslavna crkva, Rimokatolička crkva, Slovačka evangelička crkva a. v., Reformatska hrišćanska crkva i Evangelička hrišćanska crkva a. v. Tradicionalne verske zajednice su one koje u Srbiji imaju viševekovni istorijski kontinuitet i čiji je pravni subjektivitet stečen na osnovu posebnih zakona, i to Islamska verska zajednica i Jevrejska verska zajednica“.

Osim zakona, na sastanku sa Porfirijem je razgovarano i o popisu.

– Sagovornici su se saglasili da je slobodno izjašnjavanje na predstojećem popisu stanovnika u Crnoj Gori od najvitalnijeg značaja i za SPC i za državu, izrazivši uvjerenje da će se taj važan događaj, prvi put poslije Drugog svjetskog rata, odvijati u demokratskoj atmosferi – zaključuje se na sajtu SPC.

,,Žrtva“ poslanika DF-a

Iz SPC navode da je srpski patrijarh kazao da crkva cijeni ,,žrtvu poslanika DF-a koju su podnijeli u borbi protiv nepravednog i diskriminatorskog Zakona o slobodi vjeroispovijesti“.

– Otpor našeg naroda pokušaju otimanja svetinja i druge crkvene imovine stopio se sa borbom za očuvanje identiteta, pravoslavne vjere, srpskog narodnog imena i kulture. Sve što je naš narod tih mjeseci u Crnoj Gori, predvođen crkvom, činio zadivljujuće je – navode u SPC.

Mandić i Knežević su se, kako je saopšteno, Porfiriju zahvalili na upoznavanju javnosti sa ,,ključnom i istorijskom ulogom koju su Irinej i Amfilohije, zajedno sa drugim srpskim episkopima, imali pri pokretanju hrišćanskog narodnog otpora i, naposljetku, mirnom razrješenju antagonizama koji su bili posljedica nametanja nepravednog zakona“.