BLAŽIĆ: Pravna praznina jer padom Vlade ne prestaje mandat Skupštini

Aktuelna situacija oko predlaganja i donošenja Zakona o budžetu Crne Gore za tekuću godinu nužno se posmatra u okviru ustavno-pravnog položaja i ustavnih ovlašćenja predsjednika CG, Skupštine CG i Vlade CG.

Piše: prof. dr Đorđe BLAŽIĆ

Trenutna situaciju otvara pitanje prestanka mandata Vlade, ako Vlada ne predloži budžet do 31. marta tekuće godine. Naime, kada je riječ o roku za predlaganje godišnjeg budžeta, neophodno je imati u vidu pojam i vrstu rokova. U teorijskom smislu, rok je vremenski period u kome je nadležni organ dužan izvršiti neku radnju postupka ili obavezu propisanu Ustavom ili zakonom. Pri tome treba imati u vidu da postoje različite vrste rokova a samim tim i njihove različite pravne posljedice.

Dominantno u pravu figuriraju dvije vrste rokova – instruktivni ili prekulzivni rokovi koji se mogu računati na mjesece, dane čak i na sate. Karakteristika instruktivnih rokova je da nijesu uslovni i da za organ ne proizvode negativne pravne posljedice u slučaju nepoštovanja roka. U tom smislu, nepoštovanje instruktivnog roka ne sprečava organ da izvrši neku radnju postupka ili svoju obavezu nakon isteka roka i bez pravnih posljedica. Međutim, prekulzivan rok je rok uslov čije nepoštovanje povlači za sobom neku pravnu posljedicu nezakonitost, ništavost donijetog akta i slične posljedice zavisno od pravne stvari.

U skladu sa članom 110, stav 1 Ustava rok za predlaganje budžeta, ako budžet nije donijet u predhodnoj za narednu kalendarsku tj. fiskalnu godinu, je 31. mart tekuće fiskalne /kalendarske godine i po svojoj pravnoj prirodi je prekulzivan rok.

S obzirom na to da se budžet donosi za fiskalnu, tj. kalendarsku godinu, Ustavom Crne Gore, u članu 110, jasno je propisano da uslov za prestanak mandata Vlade nastaje 31. marta. Dakle, Vlada po pitanju rokova ima mogućnost da Skupštini uputi Zakon o budžetu ,,samo“ do 30. marta do ponoći.

U suprotnom, ukoliko Vlada do 30. marta ne uputi Prijedlog zakona o budžetu, Ustav je propisao pravnu posljedicu, a to je prestanak madata Vlade po sili Ustava (član 110 stav 1).

Iz konteksta ustavno-pravnih normi jasno se može zaključiti da odnosi Vlade i Skupštine CG počivaju na ustavnom principu kočnice i ravnoteže zakonodavne i izvršne vlasti (član 11), tj. međusobnoj kontroli i tzv ,,vezanom mandatu“ Skupštine i Vlade. Vezani mandat podrazumijeva da raspuštanje ili skraćenje mandata Skupštine ima za pravnu posljedicu pad Vlade, ali i obratno – da pad Vlade podrazumijeva i skraćenje mandata Skupštini Crne Gore.

S obzirom na to da Skupština i Vlada sistemski imaju vezane mandate, okolnost da Skupština Crne Gore u mandatu ne može birati novu Vladu niti predsjednik Crne Gore može predložiti novog mandatara, u tom ustavno-pravnom kontekstu ,,pad Vlade“ je sistemski istovremeno razlog za skraćenje madata Skupštine.

Ne postoji ustavno-pravna mogućnost da kada Vladi prestane mandat po bilo kom ustavnom osnovu da Skupština Crne Gore bira novu Vladu sa novim mandatarom. Ovo sa razloga što predsjednik Crne Gore može predložiti mandatara za sastav nove Vlade samo nakon sprovedenih parlamentarnih izbora u roku od 30 dana od dana konstituisanja Skupštine (član 103 stav 1), nakon raspuštanja Skupštine od strane Vlade i predsjednika Crne Gore ( član 92 stav 2 i 3), nakon skraćenja mandata Skupštine (član 84 stav 2) ili prestankom mandata Skupštine (član 110 stav 1).

Ustavom je propisano da Vlada kojoj je prestao mandat nastavlja rad (tzv. ,,tehnička vlada“) do izbora Vlade u novom sastavu, ali i ograničenje da Vlada kojoj je prestao mandat ne može raspustiti Skupštinu (član 110 stav 2 i 3).

Nažalost, u Ustavu postoji praznina jer Ustav ne sadrži obligatornu normu da padom Vlade Skupštini po sili Ustava prestaje mandat, već samo mogućnost da Skupština sebi skrati manat. To takođe otvara pitanje daljeg funkcionisanja Skupštine i Vlade kojoj je prestao mandat, tzv ,,tehničke Vlade“ ali i latentne blokade sistema?