OKRUGLI STO: Primjena standarda suda u Strazburu jača vladavinu prava

Odluke sudova u Crnoj Gori moraju biti usklađene sa standardima Evropskog suda za ljudska prava kako bi se očuvale vrijednosti demokratskog društva i vladavine prava, zaključeno je na okruglom stolu koji je održan danas u Podgorici.

Okrugli sto su organizovali Vrhovni sud Crne Gore, Kancelarija zastupnika Crne Gore pred Evropskim sudom za ljudska prava (ESLJP) i AIRE centar iz Londona, uz podršku Britanske ambasade Podgorica. Zvanična tema današnjeg skupa je bila: Najnovija sudska praksa ESLJP i izvršenje presuda Suda u odnosu na Crnu Goru.

Tokom uvodnog obraćanja v.d. predsjednika Vrhovnog suda Crne Gore Stanka Vučinić je naglasila da su Priručnik s odabranim slučajevima iz novije prakse ESLJP i Analiza presuda ESLJP u odnosu na Crnu Goru za 2020. godinu dragocjen doprinos efikasnom i efektivnom radu svih nosilaca pravosudnih funkcija.

„Svojom sveobuhvatnošću, konciznošću i jasnoćom omogućavaju sagledavanje uzroka utvrđenih povreda i načina kako ubuduće raditi, a da se povrede ljudskih prava ne ponove ili dogode. Na takvim rezultatima čestitam autorima istih u ime crnogorskih sudija i zahvaljujem Britanskoj ambasadi i AIRE centru na podršci u izradi i objavljivanju istih”, kazala je Vučinić.

Karen Medoks, britanska ambasadorka u Crnoj Gori, je istakla da je poštovanje ljudskih prava od suštinskog značaja za svako demokratsko društvo.

„To je vrijednost do koje je Ujedinjenom Kraljevstvu veoma stalo i zato podržavamo današnji skup. Ovim se projektom pružaju podrška i resursi ne samo pravosuđu u usklađivanju svoje prakse sa praksom Evropskog suda, već i Vladi i tužiocima u ostvarivanju napretka u procesu pristupanja EU, naročito ispunjenja obaveza iz Poglavlja 23“, kazala je Medoks.

Ambasadorka Medoks je naglasila da Ujedinjeno Kraljevstvo ostaje čvrsto privrženo procesu reforme vladavine prava u Crnoj Gori.

„Uloga vas – sudija, tužilaca i državnih službenika – je ključna za zaštitu prava građana Crne Gore u skladu sa međunarodnim standardima“, ističe Medoks.

Učesnicima se obratila i Biljana Braithwaite, direktorica Programa za Zapadni Balkan AIRE centra, i kazala da će navedene publikacije dati značajan doprinos daljem jačanju svijesti stručne i šire javnosti o implikacijama presuda Evropskog suda za ljudska prava u odnosu na Crnu Goru i ulozi državnih institucija u njihovom izvršenju.

„A nama u okviru zajedničkog projekta sa sudovima i institucijama će biti preporuka za oblasti na koje ćemo se fokusirati u narednom periodu. Naš zajednički cilj je da, kako to Evropski sud za ljudska prava često kaže u svojim presudama, osiguramo da su prava garantovana Evropskom konvencijom praktična i djelotvorna, a ne teoretska i iluzorna“, izjavila je Braithwaite.

Okrugli sto je okupio predstavnike pravosudne zajednice, zakonodavne i izvršne vlasti, te akademske zajednice i nevladinog sektora u Crnoj Gori.

Sudija Evropskog suda ispred Crne Gore Ivana Jelić je rekla da su presude Evropskog suda za ljudska prava izvor prava u Crnoj Gori, te da odluke domaćih sudova moraju biti usklađene sa praksom Suda u Strazburu, koji je promoter i čuvar vladavine prava i demokratije na evropskom planu. Ta usklađenost je i potvrda poštovanja evropskih vrijednosti i načela, a najvažnije je načelo po kojem vlada pravo, a ne sila, strah, politika, interesi, i slično. Vladavinu prava treba shvatiti u međunarodnom kontekstu, a to implicira imperativnost usklađenosti domaćih zakona i sudske prakse sa međunarodnim pravnim standardima.

„U skladu s načelom subsidijarnosti, očekuje se da se problemi zaštite ljudskih prava rješavaju efektivnije pred domaćim sudovima. Organizacija ovakvih okruglih stolova, kao foruma za razmjenu iskustava i mišljenja, važan je vid uzajamnog informisanja, učenja i razmatranja problema, kako bi se oni identifikovali i rješavali“, naglasila je Jelić.

Učesnicima su predstavljene publikacije: Priručnik s odabranim slučajevima iz novije prakse Evropskog suda za ljudska prava i Analiza presuda Evropskog suda za ljudska prava u odnosu na Crnu Goru za 2020. godinu.

Zastupnica Crne Gore pred Evropskim sudom za ljudska prava Valentina Pavličić predstavila je Priručnik u kojem su dati detaljan prikaz, analiza i interpretacija ključnih presuda iz 2019. i 2020. godine.

„Smisao ovog Priručnika i sličnih dokumenata, na kojima se već godinama radi uz podršku međunarodnih partnera, jeste da se oni zaista primjenjuju u svakodnevnom radu i da sudije i tužioci imaju mogućnost da, kroz pozivanje na relevantne standarde Evropskog suda, obogate i domaću sudsku praksu i demonstriraju da je naš pravni sistem zaista dorastao razvijenim evropskim sistemima i da smo kao država spremni za sljedeći korak, a to je primjena prava Evropske unije. Ukoliko nismo spremni za ovaj korak i ukoliko nastavimo sa „ filozofijom“ da je „naše pravo sasvim dovoljno“, onda će za opštu stagnaciju društva odgovornost snositi upravo pravosuđe. Podsjećam da su Poglavlja 23. i 24. još uvijek glavna prepreka u pregovorima sa EU“, istakla je Pavličić.

Pavličić je dodala da se kroz implementaciju standarda Evropskog suda na domaćem nivou na najbolji način ostvaruju ideali i vrijednosti demokratskog društva i vladavine prava.

Predstavljajući drugu publikaciju, sudija Vrhovnog suda Miraš Radović je rekao da presude Evropskog suda za ljudska prava treba smatrati dobronamjernim, jer one svojom diskurzivnošću doprinose dobrom shvatanju minimuma standarda u oblasti ljudskih prava i inspirišu kreatore pravnog sistema i pravne praktičare da kontinuirano rade na razvoju nacionalnog pravnog poretka.

Radović je naglasio i da je afirmativan podatak činjenica da u toku 2020. godine nije bilo presuda Evropskog suda u odnosu na Crnu Goru u kojima je utvrđena povreda apsolutnih prava, niti onih koje bi otvarale sistemske probleme u pogledu poštovanja i zaštite ljudskih prava.

„Dobra saradnja nacionalnog pravosuđa sa Evropskim sudom za ljudska prava, doprinijela je jačanju opšte svijesti institucija i nosilaca pravosudne funkcije o pravima zaštićenim Evropskom konvencijom za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda“, zaključio je Radović.