PREVARA: SPC nikad nije bila vlasnik crkava na Sv. Stefanu, poklanjaju državnu imovinu Srbiji

Četiri crkve na Svetome Stefnu NIKADA nijesu bile vlasništvo Mitropolije crnogorsko-primorske ili SPC. Ni Bečićeve stranke. Takođe, vjerske obrede u tim crkvama i sada drži sveštenstvo SPC, to im niko nije uskraćivao.

Piše: Vladimir Jovanović

Srpska pravoslavna crkva, tj. eparhija Mitropolija crnogorsko-primorska Crkve Srbije, postaće na prevaran način – obmanjujući javnost uz pomoć aktuelnoga režima – vlasnik četiri pravoslavne crkve u gradu hotelu Sveti Stefan, kojim je gazdovala Hotelska grupa „Budvanska rivijera”, a od 2019. akcionarsko društvo „Sveti Stefan hoteli”.

Obje kompanije su u većinskom vlasništvu države Crne Gore, a u odborima direktora su predstavnici stranaka iz aktuelnoga režima.

Na drugoj strani, SPC i njezina ovdašnja eparhija je de facto vjerska zajednica Republike Srbije, a sada i produžena ruka Aleksandra Vučića. Juridički, prema čl. 11 st. 2 Zakona o crkvama i verskim zajednicama Republike Srbije „SPC ima izuzetnu istorijsku, državotvornu i civilizacijsku ulogu u oblikovanju, očuvanju i razvijanju identiteta SRPSKOG NARODA”.

U čl. 11 st. 2 istoga zakona, Srbija za SPC se „priznaje kontinuitet sa pravnim subjektivitetom stečenim na osnovu Načertanija o duhovnoj vlasti (Odluka Narodne skupštine Knjaževstva Srbskog od 21. maja 1836. godine) i Zakona o SPC crkvi („Službene novine Kraljevine Jugoslavije’, br. 269/1929)”.

Srbija i-ili njezina Crkva nijesu sagradile nijednu od četiri postojeće bogomolje na Svetome Stefanu.

Namjeru o vlasničkom transferu četiri crkve države Crne Gore na katastarski konto ovdašnje eparhije Crkve Srbije su juče saopštili predśednik Odbora direktora „Budvanske rivijere” Mijomir Pejović (funkcioner Demokratske Crne Gore – Aleksa Bečić) i predśednica Odbora direktora „Sveti Stefan hoteli” Dragana Kažanegra-Stanišić (Novska lista, ex SNP).

Tvrde da su se „stekli uslovi da iskažemo spremnost da u narednom periodu, u zakonskim postupcima, VRATIMO ono što je Crkvi (SPC) NESUMNJIVO pripadalo”.

„Još jednom izražavamo punu spremnost da u dogovoru sa Mitropolijom crnogorsko-primorskom nađemo najbolje rješenje kako bi se ISPRAVILE GREŠKE i NEPRAVDE koj su postojale u prethodnim decenijama”, kazao je Pejović.

Oglasila se i stranka Alekse Bečića: „VRAĆAMO Mitropoliji crnogorsko-primorskoj četiri crkve koje se nalaze na Svetom Stefanu, kako bi one OPET služile vjerujućem narodu i bile mjesto ljubavi i sloge”.

Sve ove tvrdnje su – NETAČNE.

Četiri crkve na Svetome Stefnu NIKADA nijesu bile vlasništvo Mitropolije crnogorsko-primorske ili SPC. Ni Bečićeve stranke. Takođe, vjerske obrede u tim crkvama i sada drži sveštenstvo SPC, to im niko nije uskraćivao.

Međutim, do danas, SPC – tj. eparhija crnogorsko-primorska u sudskom i upravnom postupku, koje je pred meritornim organima Crne Gore prije više od decenije pokrenula, NIJE uspjela da dokaže svoje vlasničke pretenzije u konkretnom slučaju.

SPC je osnovana 1920, a Mitropolija crnogorsko-primorska 1931. godine.

Najstarija crkva na Svetome Stefanu, posvećena Svetome arhiđakonu Stefanu (Πρωτομάρτυρας Στέφανος, Jerusalimska patrijaršija), sagrađena je 1464. godine. Za taj posao su angažovani zidari Mihoč Radojević i Ljuben Bjelov. Otprilike u to vrijeme, Paštrovići, kao i sva naša plemena od Kotora do Bara, pod Ivanom Crnojevićem su se pobunili protiv vlasti Mletačke republike.

Usporedbe radi, u tom periodu nije ni postojala srpska Pećka arhiepiskopija („patrijaršija”) – ukinuta je pripajanjem Vaseljenskoj patrijaršiji približno 1459. godine. Prethodno je njezina ovdašnja eparhija (Zetska mitropolija) otpala od pravoslavlja, prihvativši uniju s Rimokatoličkom crkvom.

Takođe u drugoj polovini 15. vijeka, sagrađena je na Svetome Stefanu i crkva Roždestva presvete Bogorodice, a nešto docnije i crkva Preobraženja Gospodnjeg. Ove dvije crkve su građene dok je Sveti Stefan bio u Mletačkoj republici.

Četvrta, najveća crkva na Svetome Stefanu, posvećena Prijenosu moštiju Svetoga Stefana, građena je 1885. na temeljima starije crkve.

U to vrijeme, sve do 1918. ribarsko naselje Sveti Stefan je u Austro-Ugarskoj, a nadležna jurisdikcija nad pravoslavnim crkvama i Svetoga Stefana je do 1920. Bokokotorska-dubrovačko-spičanska eparhija u sastavu AUTOKEFALNE BUKOVINSKO-DALMATINSKE CRKVE.

Središte Bukovinsko-dalmatinske crkve bilo je u Černovcima – današnja Ukrajina! Kada je građena bogomolja u slavu Prijenosa moštiju Svetoga Stefana, poglavar Bukovinsko-dalmatinske crkve je mitropolit Silvester Andrejevič-Morar.

Prethodno, najkasnije od 1718. do 1814, tj. do uključivanja Paštrovića i Svetoga Stefana u teritorijalni sastav Austrijske carevine (od 1867. Austro-Ugarske), jurisdikciju na tom području, kao i cjelokupnoj Boki Kotorskoj, imala je AUTOKEFALNA Mitropolija crnogorska – Crnogorska pravoslavna crkva.

Igumane obližnjega Manastira Praskavica, čije su metosi bile crkve na Svetome Stefanu, postavljali su u tom periodu autokefalni crnogorski mitropoliti. Isto je i sa manastirima Reževići, Gradište i Duljevo. Druga dva manastira u savremenoj budvanskoj opštini, Stanjevići i Podmaine, stavropigije su Petrović-Njegoša, državnih i crkvenih poglavara Crne Gore.

Manastir Praskavica, iznad Svetoga Stefana, prvotna je imovina starocrnogorskoga gospodara nezavisne države Zete, Balše III, koji tu 1413. sagradi crkvu Svetoga Nikole Čudotvorca i manastiru pokloni, skupa sa svojim podanicima – vlastelom Paštrovića, dio svojih pośeda.

Prema istorijskim izvorima, jedno od 12 paštrovskih plemena Balši III podložnih su upravo i BEČIĆI, od kojih su neki pravoslavni, a neki katolici. Vukašin i brat mu Radalj Bečić, takođe Vukašin i sin mu Lješ (Aleksa – !) Bečić, novoosnovanome manastiru Praskavica priložiše zemljišni prilog.  Nešto docnije, kada je zidana prva crkva na ostrvu Sveti Stefan, zidare je s 20 dukata platio Frano Bečić, ali, svjedoče arhivski izvori, od mletačkih vlasti on je potom zatražio povraćaj tog novca!…

U osnivačkoj povelji Praskavice gospodara Balše III doslovno piše:

„UČINI MILOST milostvi Gospodar Balša, milošću Božjom gospodar Zete sa svojim plemenitim Paštrovićima mjestu Sveti Nikola u Paštrovićima, na mjestu zvanom Praskavica… U koju crkvu rečeni Gospodar Balša POSTAVI svoga kaluđera i monaha Danila… A takova bijaše VOLJA I ZAPOVIJED gospodara Balše i njegovijeh velikaša i njegovijeh kaluđera i monaha Danila… A ova povelja bi učinjena u Budvi na pet dana prije rođenja Gospoda našega Isusa Hrista… Ovu blagoslovenu povelju Ja, gospodar Balša, POTPISUJEM i POTVRĐUJEM VA VJEKI VJEKOV”.

Dakle, osim gospodara Balše III, njemu podložne vlastele Paštrovića i lokalne jerarhije, ne pominje se 1413. u osnivačkoj povelji niko van Zetske države – nikakva Srbija, Srpska crkva ili neki njezin entitet ili filijala.

Na Svetome Stefanu – u starijim izvorima nazivan i Sveti ŠĆEPAN – 1823. rođen je Visarion Ljubiša, koji je u jerarhiji Bukovinsko-dalmatinske crkve bio iguman Praskavice, no potom je prešao u matičnu Crnogorsku pravoslavnu crkvu. Najprije je iguman Cetinjskoga manastira i profesor crnogorske bogoslovije.

Upravo na Cetinju je 1878. hirotonisan Visarion za episkopa Crnogorske crkve, sa katedrom u Ostrogu. Njegov rođak, književnik Stjepan M. Ljubiša, tada je zapisao: „I danas se nalazi na Cetinju od ove kuće (Ljubiša) arhimandrit Visarion Ljubiša, ravnatelj onog bogoslovskog zavoda, od milosti Nj. S. knjaza Nikole skoro naimenovan vladikom ostroškijem”.

Visarion je 1882-1884. i autokefalni poglavar-mitropolit Crnogorske crkve.

Njegova strica, arhimandrita Praskavice Savu Ljubišu, slao je Sveti Petar Cetinjski u diplomatsku misiju na polzu slobodne Crne Gore.

Kraljevina Crna Gora je 3. avgusta 1914. u oružanim borbama oslobodila Budvu i Sveti Stefan. Tada je zapisano: „CRNOGORSKI BARJAK na budvanskom gradu na sva vremena”.

Do početka 1916. lokalna pravoslavna jerarhija je opet u sastavu Crnogorske crkve, etc.

Vlasništvo nad kompletnim Svetim Stefanom, uključujući i četiri crkve, već decenijama isključivo IMA DRŽAVA CRNA GORA.

Shodno Zakonu o nacionalizaciji najamnih zgrada i građevinskoga zemljišta, to je ozvaničeno rješenjem Narodnoga odbora Opštine Budva, a na osnovu odluke Izvršnoga vijeća (vlade) Narodne skupštine Narodne Republike Crne Gore br. 3251 od 22. jula 1960. kojom je utvrđeno da je Sveti Stefan sa Miločerom naselje gradskoga karaktera i određen njegov uži građevinski rejon.

Sveti Stefan je 1955. iseljen, radi izgradnje luksuznoga ljetovališta, a preostalih dvadesetak žitelja je obeštećeno. Grad-hotel prima prve goste 1960. godine. Za potrebe izgradnje kockarnice srušena je crkva Roždestva presvete Bogorodice, koja je u novije vrijeme obnovljena.

Prema podacima Direkcije za nekretnine iz 2001. u katastarski operat za KO Sveti Stefan, crkve su upisane kao DRŽAVNA SVOJINA REPUBLIKE CRNE GORE u „B” listu nepokretnosti, s pravom korišćenja dotadašnjih korisnika, dok je u „G” listu nepokretnosti upisan teret „Morsko dobro” na većem broju parcela.

Od tada su donijeta još neka dopunska rješenja, uključujući i jedno veoma čudno, ono iz marta 2010. kojim tadašnja načelnica budvanskoga katastra Mirjana Marović „Budvanskoj rivijeri”, koja je imala samo pravo korišćenja ove imovine, rješenjem u listu nepokretnosti 750 KO Sveti Stefan upisuje da to društvo sa većinskim državnim akcijama postaje svojinski vlasnik imovine.

Ipak, suština je nepromijenjena – država Crna Gora je preko svojih kompanija vlasnik cjelokupne imovine Svetoga Stefana, a u njima se kao državna svojina izričito navode i četiri crkve.

NE POSTOJI nikakva katastarska evidencija da je Mitropolija crnogorsko-prirmoska (SPC) ikad bila vlasnik crkava na Svetome Stefanu.SPC je preko Mitropolije crnogorsko-primorske 2010. pred Osnovnim sudom u Kotoru pokrenula spor oko tih crkava, a nastavljen je kao postupak kod Uprave za nekretnine.

Rezultat – SPC NIJE IMALA DOKAZE, pa nije uspjela ni da ospori vlasništvo države Crne Gore na crkvama Svetoga Stefana.

Nezakonito otuđenje državne imovine je – krivično djelo.