ZORAN ILINČIĆ: Atlantida još postoji (XII)

Gondvana i Lavrazija

Tek nedavno u geološkom smislu spojile su se Južna Amerika i Sjeverna Amerika preko Panamske prevlake.

Smatram da naprijed navedena u nauci opšte prihvaćena vremena nastanka i formiranja kontinenata nijesu tačna i da su navedeni procesi trajali znatno duže.

Naime, da bi Pangea nastala prije 250 miliona godina, na način kako to smatra većina današnjih naučnika, morao je postojati jedan od sledeća dva slučaja:

• Da je u tom vremenu u Zemlju udario neki veliki asteroid, pa da je od njega ili njegovog uticaja na ostalu masu Zemlje nastala Pangea;
• Da je planeta Zemlja već imala vrlo pravilan loptasti oblik i u potpunosti bila pokrivena vodom, pa se nakon toga počelo pojavljivati kopno.

Kako je nedvosmisleno utvrđeno da je planeta Zemlja postala satelit Sunca u vremenu od prije oko 5 milijardi godina, udar nekog velikog asteroida u Zemlju nakon toga, poremetio bi njenu putanju i ona ne bi mogla da dalje kruži oko Sunca, što znači da navedeni prvi slučaj nije bio moguć.

Drugi slučaj je takođe isključen, jer da je Zemlja došla u takvo stanje rasporeda masa po svojoj zapremini koje bi joj dalo pravilan loptasti oblik i površinu u potpunosti pokrivenu vodom, ne postoji unutrašnja sila koja bi taj raspored masa mogla značajno promijeniti.

Znači da je Pangea nastala u fazi konačnog formiranja Zemlje, tj. nastala je u vremenu kada je planeta Zemlja imala masu i oblik slične sadašnjem.

Osnovni zaključak koji se iz navedenih podataka može izvesti je taj da su procesi formiranja kontinenata, dugih planinskih lanaca i okeanskih basena na Zemlji, tj. procesi promjene njihovog oblika, vrlo spori i da se trajanje tih procesa mjeri milionima godina.

Stoga je nemoguće da se prirodnim putem dogode neke značajnije promjene oblika površine Zemlje, recimo potanjanje ili uzdizanje velikih površina čvrste zemljine kore usled zemljotresa ili vulkana za veličine od nekoliko kilometara za dan i noć, ili za neke vremenske periode od godinu ili dvije, pa čak ni za periode koji se mjere na desetine hiljada godina.

To znači da destrukcija i nestanak Atlantide nije mogla biti posledica eventualne pojave samo zemljotresa ili vulkana kao posledice relativno sporog premještanja masa u unutrašnjosti Zemlje,  već se moralo desiti i još nešto mnogo razornije, u prvom redu, najvjerovatnije, bitan vanzemaljski uticaj.

Potanjanje Venecije

Kao primjer spuštanja čvrste zemljine kore, ili podizanja nivoa vode, koji je već odavno primijećen i prati se, a koji dokazuje predhodne stavove, može se navesti potanjanje grada Venecije.

Jedan od mogućih razloga za stalno potanjanje tla u toj oblasti može biti i u vjekovnom dolasku mulja i njegovom taloženju u zoni priobalja oko Venecije.

Zbog toga je voda pored obale Venecije relativno plitka, jer je venecijanski zaliv prostor gdje se voda sporo kreće, tako da se sedimenti koji se u njoj nalaze vrlo lako talože.

Porijeklo mulja je od od rijeke Po, kao i od drugih rijeka koje se u tom regionu ulivaju u Jadransko more.

Pored toga, morske struje pored hrvatske obale povlače i donose dio tog mulja iz šire zone Jadrana.

S obzirom da je mulj teži od vode, kada dođe na mjesto gdje se predhodno nalazila voda, on pritiska na čvrsto tlo u podmorju većom silom i samim tim vrši pomjeranje čvrstog podmorskog tla prema centru planete.

To povlači i okolne prostore i kao krajnji rezultat je da Venecije tone.

Međutim, taj proces se odvija relativno sporo, jedva milimetar za više godina.

Tektonske ploče

Dugo sam u literaturi tražio objašnjenje kako su nastale tektonske ploče i šta izaziva njihovo kretanje po površini Zemlje.

Usled nedostatka Hipoteze ili Teorije koja bi u potpunosti zadovoljila moje kriterijume po tom pitanju, dao sam svoje objašnjenje.

Ta moja Hipoteza je bazirana na predpostavci, za koju bi se slobodno moglo reći da je činjenica, a to je da su asteroidi, meteori i ostala pramaterija od koje je nastala planeta Zemlja, imali različite specifične gustine u momentu njihovog srastanja u masu planete Zemlje.

To znači da je inicijalni raspored specifičnih gustina masa po zapremini planete Zemlje bio vrlo heterogen.

Porastom mase planete Zemlje došlo je do topljenja prvo njenog jezgra pa zatim omotača.

U tako djelimično rastopljenoj masi planete Zemlje, počelo je da se odvija kretanje, jer su mase sa većom specifičnom gustinom stvarale veću silu po jedinici površine u smjeru približno prema centru mase planete od sila koje su stvarale mase manje specifične gustine.

Kao posledica toga počelo se dešavati kretanje masa u unutrašnjosti planete, koja je već skoro sva bila u tečnom stanju, pri čemu su se mase veće specifične gustine kretale prema centru planete potiskujući mase manje specifične gustine prema površini planete.

Ovaj mehanizam se može lako provjeriti sipanjem u posudu više različitih tečnosti koje se međusobno ne miješaju. Ove tečnosti će se rasporediti u slojevima tako da njihova specifična gustina raste od dna suda prema površini.

Zavisno od odnosa specifičnih gustina tih masa iz unutrašnjosti i masa iz površinskog sloja planete, dešavalo se, da u slučaju kada su te rastopljene mase iz unutrašnjosti planete manje specifične gustine od gustine površinskih slojeva, ta masa prođe kroz površinski čvrsti sloj i izađe na površinu planete u vidu vulkana.

Značajnija unutrašnja vertikalna kretanja masa manje specifične gustine naviše, uslovila su iznad njih razmicanje velikih površinskih slojeva planete, koja mi danas zovemo pomjeranje tektonskih ploča.

Veličina i oblik tektonskih ploča su definisani rasporedom masa u unutrašnjosti planete, po  sledećoj mojoj Hipotezi:

– Mase koje se nalaze ispod spoja dvije tektonske ploče imaju bitno manje ili bitno veće prosječne specifične gustine od prosječnih specifičnih gustina masa ispod tih tektonskih ploča.

Šema dijela najvećih tektonskih ploča na Zemlji

Tako u zonama gdje su specifične gustine materijala u unutrašnjosti planete manje imamo razmicanje površinskih djelova planete, jer su ti materijali potisnuti od strane težih i idu ka površini planete, pa, da bi mogli izaći na površinu planete ili blizu nje, moraju nekuda pomjeriti površinski čvrsti sloj materijala planete koji se nalazi iznad te mase manje specifične gustine.

Materijali veće specifične težine od prosječne, a koji se nalaze bliže površine planete, teže da prodru ka centru planete i na tom putu ostavljaju za sobom prazan prostor koji se popunjava od čvrstog površinskog sloja planete, čije je kretanje prouzrokovano bočnom silom pritiska usled kretanja površinskog sloja planete koji se nalazi iznad materijala manje specifične gustine. To pomjeranje površinskog sloja može biti u dva smjera: – površinsko klizanje po donjim slojevima mase planete ili – kretanje te mase pod nekim uglom prema centru planete.

Voda se nalazi isključivo na površini Zemlje i u pukotinama u čvrstoj zemljinoj kori u kojim temperatura nije preko 200. stepeni Celzijisa.

Zavisno od više faktora, u prvom redu od veličine mase koja se kreće iz untrašnjosti planete i odnosa specifičnih gustina mase koja se kreće i okolne mase, desiće se jedno ili drugo kretanje ili kretanje koje bi bilo njihova kombinacija, pri čemu je najčešća kombinacija podvlačenje površinskih slojeva planete jedan pod drugi pod određenim uglom, što se zove subdukcija ploča.

Sadašnje stanje rasporeda materijala u unutrašnjosti planete Zemlje je takvo da su materijali većih specifičnih gustina kao što su gvožđe, nikl, kobalt i dr. po pravilu raspoređeni bliže centru planete, dok se lakši elementi kao kalcijum, natrijum, kalijum, aluminijum i dr. po pravilu raspoređeni u gornjem omotaču i čvrstoj zemljinoj kori.

Kretanje masa u površinskom sloju i u unutrašnjosti Zemlje

Teorema o ekvipritisnim površinama

U cilju potpunog razumijevanja procesa u unutrašnjosti planeta, potrebno je imati jasnu sliku o rasporedu pritisaka unutar planete.

U mojoj knjizi „Život putuje svemirom“ definisao sam Teoremu o ekvipritisnim površinama, koja bi mogla da glasi ovako:

– Veličine pritisaka na različitim mjestima na površini i u unutrašnjosti nebeskih tijela su takve da uvijek postoje neke zatvorene površine po kojima je veličina tih pritiska ista.

U slučaju kada bi postojao samo uticaj sopstvenih gravitacionih sila, kod tijela koje bi imalo konstantnu specifičnu gustinu po cijeloj zapremini, te zatvorene površine bi imale oblik lopte.

Te zatvorene površine sam nazvao Ekvipritisne površine nebeskog tijela.

Osnov za dokazivanje ove Teoreme je Arhimedov zakon o sili potiska u tečnostima i Paskalov zakon o prostiranju pritiska u tečnostima.

U konačno formiranom nebeskom tijelu, a u skladu sa datom teoremom, ako bi to tijelo bilo sa homogenim rasporedom masa i ako bi se zanemarili uticaji spoljnih sila, centar pritiska bi se trebao poklopiti sa centrom mase.

Kao posledica ovakvog rasporeda pritisaka i definitivno dokazanog porasta pritiska sa porastom dubine tečnosti, sa približavanjem centru mase, pojaviće se u unutrašnjosti nebeskog tijela sve manje i manje zatvorene površine, koje će u krajnjem slučaju preći u tačku zvanu Centar pritiska, u kojoj će vrijednost pritiska u tom nebeskom tijelu biti najveća.

Ako bi iz Centra pritiska povukli duž u bilo kom smjeru do površinske ekvipritisne površine nebeskog tijela, onda bi suma sila pritiska u smjeru Centra pritiska od svih elementarnih masa koje se nalaze na bilo kojoj duži bila ista.

Ovo je osnovni uslov stabilnosti oblika bilo koje planete i osnovna Teorija za sva razmatranja vezana za kretanje materijala u unutrašnjosti Zemlje i svih drugih nebeskih tijela.

Posledica ovoga i činjenice da su po pravilu, specifične gustine elementarnih masa po zapremini planete i različitim tačkama različite, dužine duži  će po pravilu biti različite, kako bi suma sila po različitim dužima bila ista.

To znači da ona duž na kojoj se nalaze materijali prosječno manjih specifičnih gustina, mora biti duža od duži na kojoj se nalaze materijali prosječno većih specifičnih gustina.

Ovaj uslov izaziva pojavu neravnina na površini planete.

Te neravnine, tj. odstupanje od idealnog oblika lopte, pojavljuju se čak i na površinama mora i okeana.

U realnim uslovima, na svaku elementarnu masu planete, pored sopstvenih gravitacionih, djeluju i druge sile, kao na primjer gravitacione sile od ostalih masa u Svemiru, centrifugalne sile usled raznih rotacija, magnetne i dr.

U uslovima realnog dinamičkog stanja u Svemiru, položaj Centra pritiska nekog nebeskog tijela se stalno mijenja.

Tako na primjer, po mojim proračunima, taj Centar pritiska u unutrašnjosti Zemlje tokom njenih rotacija oko sopstvene ose i rotacije oko Sunca, putuje po krugu prečnika oko devet kilometara, dok varijacije veličine prečnika Zemlje na nekom mjestu u ekvatorijalnoj ravni, za jednu rotaciju Zemlje oko svoje ose, iznose oko 43. metra.

Zemljotresi

Pojava zemljotresa je vezana za čvrsti dio zemljine kore i identifikuje se po primijetnom horizontalnom i vertikalnom oscilovanju tla na određenom prostoru.

Prema dosadašnjim naučnim shvatanjima zemljotres nastaje iznenadnim lomom u stijenskoj masi pod dejstvom bočnih sila stvorenih usled pritisaka izazvanih kretanjem tektonskih ploča.

Prema mom mišljenju, koje sam definisao i u knjizi „Život putuje svemirom“, kao i kasnije, četiri osnovna i suštinska nedostatka ove hipoteze su:

• Ne objašnjava na pravi način činjenicu da je početak zemljotresnog poremećaja u Hipocentru, koji se nalazi u zoni koja je toliko duboko ispod površine tla, da je tamo, usled velikih temperatura i pritisaka, materijal planete u gnjecavom stanju, tj. tamo ne postoje „stijenske mase“, a to znači da takav materijal ne može da doživi lom.
• Pomjeranja tektonskih ploča, koja nigdje ne prelaze 15. cm godišnje, ne mogu da izazovu napone koji bi izazvali lom, jer je čvrsta zemljina kora ipak viskozan materijal sa ogromnim koeficijentom viskoznosti, ali dovoljnim da umiri i izjednači napone u čvrstoj zemljinoj kori izazvane pomjeranjem tektonskih ploča od samo 15. cm godišnje.
• Ne objašnjava na koji način i zbog čega dolazi do oscilatornih kretanja tla.
• Ne objašnjava vrlo čestu pojavu rasjeda u zoni Epicentra. Po dosadašnjoj hipotezi rasjedi ne bi mogli da se dese, jer dosadašnja hipoteza predpostavlja postojanje pritisaka u tlu koji izazivaju sile usmjerene prema zoni Hipocentra, a rasjedi bi mogli da se formiraju samo ako su te sile usmjerene od Hipocentra.

Usled rotacije planete oko svoje ose, stalno se događa pulsiranje površinskog sloja, tz. disanje planete, koje izaziva promjene veličine prečnika planete u ekvatorijalnoj ravni od oko 70 santimetara za sat vremena, tj. po prečniku koji je u smjeru Sunca prečnik se povećava, dok se u pravcu normalnom na pravac od centra Zemlje prema Suncu, veličina prečnika smanjuje, što izaziva stalna pomjeranja čvrste zemljine kore koja umiruju i izjednačavaju napone u površinskom sloju planete.

Osnova moje hipoteze je da je mehanizam nastanka zemljotresa i vulkana suštinski isti, samo su bitno različite veličine masa koje ih izazivaju, kao i brzine i dužine pomjeranja tih masa za vrijeme trajanja zemljotresa ili vulkanske erupcije.

Takođe, bitan je sastav i debljina čvrste zemljine kore u posmatranoj zoni.

U skladu sa predhodnim analizama, vezano za pomjeranje masa u unutrašnjosti Zemlje, definitivno je utvrđeno da se mase sa manjom vrednošću specifične gustine pomjeraju ka površini planete.

Brzina tog pomjeranja zavisi od osobina i stanja mase koja se kreće i osobina i stanja  materijala u okruženju te mase.

Po mom  mišljenju, najčešći i dominantan uzrok zemljotresa je vertikalno pomjeranje masa iz unutrašnjosti Zemlje prema njenoj površini.

Te mase se skupljaju ispod donje površine čvrste zemljine kore i vrše pritisak odozdo na nju, sa težnjom da izazovu njeno pomjeranje naviše.

U trenutku kada taj pritisak pređe granicu međusobnih veza materijala u čvrstoj zemljinoj kori, dolazi do naglih međusobnih pomjeranja djelova čvrste zemljine kore iznad i oko mjesta gdje se nalazi najveća koncentracija lakših materijala ispod čvrste zemljine kore, sve dok se ponovo ne uspostavi ravnoteža i prestanu nagla kretanja.

Zemljotres je posledica toga pomjeranja i zaustavljanja čvrste zemljine kore.

Jačina zemljotresa zavisi od veličine pokretne mase i brzine kojom se ta masa kreće.

Što su te veličine veće, to je zemljotres jači.

Mjesto gdje dolazi do sudara pokretnih i nepokretnih masa zove se Hipocentar.

Kod svakog zemljotresa, pored Glavnog hipocentra, postoji veći broj Bočnih hipocentara.

Po pravilu, svako pomjeranje masa ispod površine planete, koje izaziva udar, ne događa se u istom mjestu kao predhodna pomjerasnja.

Silina tih udara u Glavnom i Bočnim hipocentrima prenosi se kroz čvrstu zemljinu koru i na površini planete je najača u tačci koju zovemo Epicentar i koja se nalazi direktno iznad Glavnog hipocentra.

Ti sudari izazivaju mehaničke poremećaje na površini Zemlje, koji se manifestuju na razne načine, kao što su rasjedi, mimoilaženje površina, podizanje ili spuštanje tla i sl.

Za vrijeme zemljotresa u zoni Epicentra dominantna su vertikalna oscilovanja tla.

Preko 95% tektonskih zemljotresa dešava na granicama tektonskih ploča.

Postoje i česti, vrlo duboki zemljotresi u subdukovanom dijelu tektonskih ploča, koji su posledica odlamanja jednog ili više djelova te subdukovane ploče, pa kako je specifična gustina subdukovane ploče manja od specifične gustine materijala u okruženju, jedan ili više njenih komada kreće ka površini planete i udara u donju površinu čvrste zemljine kore, izazivajući zemljotres.

Zemljotresi su bili vrlo česta pojava u početnoj fazi razvoja planete Zemlje.

Specifična gustina materijala Zemlje varira od nekih 2,7 grama po kubnom centimetru na površini planete, do pretpostavljenih 12 – 14 grama po kubnom centimetru u zoni njenog centra.

Dalje, sve hipoteze o nastanku Zemlje argumentovano tvrde da je u svakoj od faza njenog razvoja, raspored njenih masa bio vrlo nehomogen po cijeloj njenoj zapremini.

Šema promjene oblika čvrstog tla nakon podvodnog zemljotresa

Koristeći zaključke koje sam izveo i analizirajući mehanizam nastanka zemljotresa, definisao sam postupak prognoziranja lokacije i vremena događanja budućeg zemljotresa.

Taj postupak bi u osnovi trebao da ima dvije faze i to:

• Lociranje mase ispod čvrste zemljine kore čija je neka prosječna specifična težina manja od prosječne specifične težine okolnih masa, čime se definiše mjesto gdje bi se u budućnosti mogao dogoditi zemljotres;
• Praćenje vertikalnih kretanja te mase na široj površini, kako bi se definisao trenutak kada će se desiti zemljotres.

U Japanu, u okolini grada Niigate, vršeno je mjerenje podizanja nivoa tla u periodu od početka dvadesetog vijeka pa do 1964. godine, kada se na oko 50. km od Niigate, u Japanskom moru, desio katastrofalni zemljotres.

Interesantan je podatak da je za period od 60. godina najveće vertikalno podizanje tla u toj zoni bilo oko 16. cm.

Takođe, analizom promjena odnosa brzina seizmičkih talasa na osnovu mjerenja izvršenih u zoni Garma u Rusiji u periodu od 1955. godine pa do 1966. godine, mogu se izvesti vrlo interesantni zaključci koji dovode do mogućnosti prognoziranja zemljotresa u periodu od nekoliko mjeseci.

Analizom posledica najvećih zemljotresa u novijoj istoriji planete Zemlje, vidi se da je njihovo razarajuće dejstvo ograničeno na zone od stotinak kilometara oko epicentra, što je u Zemaljskim okvirima vrlo malo područje.

Zaključak koji se izvodi iz navedenih podataka, a vezan je za Platonovu priču o Atlantidi, je da zemljotresi u bliskoj prošlosti, kao i u sadašnjem trenutku, nijesu mogli biti, niti mogu biti nekih katastrofalnih razmjera u planetarnim relacijama.

Ovo posebno sa pozicije njihovog trajanja koje se mjeri sekundama.

To su u bliskoj prošlosti mogli biti samo lokalni događaji, jer je Planeta Zemlja svoj glavni proces formiranja i prerasporeda masa završila prije više stotina miliona godina.

Vulkani

Po mojoj teoriji, pojave vulkana su posledica premještanja masa u unutrašnjosti planete, koje je izazvano težnjom materijala veće specifične težine da dođu u položaj bliži centru planete, pri čemu oni potiskuju materijale manje specifične težine u zone bliže površini planete, gdje se taj materijal nagomilava.

Kada je specifična gustina materijala koji idu iz unutrašnjih slojeva planete ka površini manja od specifične gustine materijala na površini planete Zemlje, onda će ti lakši materijali imati težnju da izađu na površinu planete, isled čega dolazi do podizanja čvrste zemljine kore, a u određenom trenutku i do stvaranja pukotine u njoj.

Mehanizam nastanka Vulkana je vrlo sličan mehanizmu nastanka zemljotresa.

Vulkan se  dešava u situaciji kada se pukotina u čvrstoj zemljinoj kori, koja se stvori usled dejstva pritiska mase manje specifične težine nagomilane ispod čvrste zemljine kore, produži do površine Zemlje, usled čega kroz tu pukotinu materijali manje specifične težine u tečnom stanju izlaze na površinu Zemlje.

Ta tečna masa se zove lava. Njena temperatura je oko 1500 stepeni Celzijusa.

Specifična gustina lave u današnje vrijeme se kreće od 2,3 do 2,7 gr/cm3, dok je u nekom davnom periodu bila i do dva puta veća.

Prosječna specifična težina čvrste zemljine kore je od 2,7 do 3,0 gr/cm3.

Ovi procesi su u prvoj fazi nastanka planete bili vrlo intezivni, tako da se više od 90% površine planete Zemlje nalazi pokriveno materijalima vulkanskog porijekla iz tog vremena.

Kada je planeta Zemlja došla u neko stabilnije stanje, vulkanske erupcije su postale ređe i slabijeg inteziteta, tako da se smanjila temperatura na površini planete i stvorili uslovi za formiranje čvrste zemljine kore. Vulkanske erupcije su periodična pojava i mogu se dešavati samo kada su za to ispunjeni svi uslovi.

Danas se debljine čvrste zemljine kore kreću od 5 do 10 kilometrara ispod okeana, pa do 70 kilometara na kopnenim lokacijama.

Kratеr Laki na Islandu

Kratеr Laki nalazi sе na jugu Islanda u nacionalnom parku Skaftafеl. Dio jе vulkanskog sistеma Grimsvеtn.

Kratеr Laki jе prilikom vulkanskе еrupcijе 934. godine oslobodio oko 19.6 km³ lavе.

Druga njegova velika erupcija 1783-1784. godina imala jе katastrofalnе poslеdicе za cijеlu Evropu. Oslobodilo sе 15 km³ lavе, kao i oblaci otrovnog sumpor dioksida i fluora.

Otrovnе parе su ubilе 50% stokе i izazvalе su glad i smrt 21% stanovništva Islanda.

Evo kako je tekao proces.

Rascjеp sa 130 kratеra otvorio sе еksplozijom 8. juna 1783.

Smatra se da je eksplozija nastala zbog kontakta podzеmnih voda sa bazaltnom magmom.

Vrеmеnom, tip еrupcijе sе mijеnjao i svе manjе jе еrupcija bila еksplozivna, ali izbacivala sе ogromna količina lavе.

Osam mеsеci sе izbacivala ogromna količina sumpornih aеrosoli, kojе su prouzrokovalе vеliku klimatsku promjеnu sa vеlikim društvеnim poslеdicama.

Lava jе bila izbacivana na visinu od 800 do 1400 mеtara, a gasovi su bili izbacivani na visinu do 15 kilomеtara.

U Vеlikoj Britaniji ljеto 1783. poznato jе kao pjеščano lеto, zbog vеlikе količinе pеpеla, koji jе pao iz atmosfere.

Aеrosoli su izazvali еfеkat hlađеnja sjеvеrnе hеmisfеrе.

Vеćina lavе izbačеna jе u prvih pеt mеsеci еrupcijе, ali еrupcija sе nastavila do 7. fеbruara 1784.

Laki rascjеp sе širi od vulkana Grosvеtn, koji jе nastavio sa radom do 1785.

Ukupno jе oslobođеno oko 120 miliona tona sumpornog dioksida, a to odgovora trogodišnjoj еvropskoj industrijskoj proizvodnji iz 2006. Tolika količina sumpor dioksida izazvala jе dеbеlu sumpornu izmaglicu širom zapadnе Evropе.

Takođe, bilo je oslobođеno i 8 miliona tona floura.

Jеdan svеštеnik, Jon Stajngrimson, postao jе poznat po svojim propovijеdima, posеbno nakon što sе lava zaustavila kraj njihova grada, dok su sе svi stanovnici nalazili u crkvi.

Otrovni oblak sе od Islanda širio Evropom. Najprе jе došao do Bеrgеna u Norvеškoj, zatim jе došao do Praga 17. juna, do Bеrlina 18. juna, Pariza 20. juna i Vеlikе Britanijе 23. juna. Magla jе bila toliko gusta da su brodovi ostajali u lukama zbog slabе vidljivosti.

U nеkim krajеvima jе smrtnost bila dva do tri puta vеća od normalе.

Procеnjujе sе da jе u avgustu i sеptеmbru 1783. 23.000 Britanaca umrlo od otrovnih gasova.

U proljеćе 1784. u Njеmačkoj i cеntralnoj Evropi bilo jе mnogo poplava.

Mеtеorološki uticaj Lakija doprinio jе da nеkoliko godina postojе ekstrеmni klimatski uslovi, koji su u Francuskoj izazvali sušе, lošе zimе i ljеta, tе oluju koja jе 1788.godine uništila usjеvе.

Zima 1784. jе bila najduža i najhladnija zabеljеžеna u Sеvеrnoj Amеrici.

Bio jе to najduži pеriod tеmperatura ispod nulе u Novoj Englеskoj i najduži pеriod snijеga u Nju Džеrziju.

Erupcija vulkana Mauna Loa

Mauna Loa je najveći vulkan na Zemlji s obzirom na zapreminu i jedan od pet vulkana koji sačinjavaju ostrvo Hawaji.

Njegovo postojanje i način eruptiranja su dokaz da vulkani mogu da izbacuju lavu veoma dugo.

Topografska karta vulkana na Havajima

Tipično za područje sjevernog Pacifika, Mauna Loa je aktivni vulkan u obliku štita, čija se zapremina procjenjuje na 75.000 kubnih kilometara.

Visina mu iznosi 4169,40 m, a od podmorskog podnožja 10.099 m.

Ipak, susjedni vulkan Mauna Kea viši je za 37 metara.

Lava koju vulkan eruptira siromašna je silicijum dioksidom, te stoga sporo očvršćava, pa Mauna Loa ima blage padine.

To takođe znači da erupcije nijesu eksplozivnog karaktera.

Takve se erupcije nazivaju “havajskim”.

Uobičajeno, erupcija počinje otvaranjem procijepa dugog  po nekoliko, pa čak i do 20. kilometara, kroz koji se pomalja lava.

Ova se pojava naziva “vatrenom zavjesom”.

Nakon nekoliko dana isticanja lave, vulkanska se aktivnost obično svodi na samo jedan dio pukotine.

Premda se procjenjuje da vulkan erumpira preko 700.000 godina i da se izdigao iznad morskog nivoa prije 400.000 godina, starost stijena na planini iznosi oko 200.000 godina.

Magma mu dolazi iz havajske vruće tačke, koja je tokom desetina miliona godina stvorila Havajska ostrva.

Vruća tačka je nepomična, dok se Pacifička ploča iznad nje pomjera oko 10 cm godišnje.

To znači da je vruća tačka vezana za prostor u unutrašnjosti Zemlje koji se nalazi na dubini značajno većoj od debljine tektonske ploče na tom mjestu.

Tektonika ploča predviđa da će se pomicanjem Pacifičke ploče vremenom i Mauna Loa udaljiti od vruće tačke, i da će za 500.000 do milion godina postati ugasli vulkan.

Potencijalno veća opasnost od samih erupcija je moguće urušavanje bokova Mauna Loe. Duboki rasjedi omogućavaju bočnim dijelovima havajskih planina da skliznu u more, što bi, ukoliko se takvo urušavanje dogodi odjednom, moglo izazvati vrlo jak zemljotres, nakon čega bi slijedio katastrofalni cunami s talasima visokim i do 75 m.

Na osnovu posmatranja i analize oblika priobalnog pojasa, smatra se da se u periodu od prije oko 100 hiljada godina, na prostoru Havaja desio zemljotres, koji je pratio cunami sa talasima koji su bili visoki čak 325 m.

Erupcija vulkana  Krakatau

Jеdna od najstravičnijih erupcija vulkana na Zemlji je bila erupcija vulkana Krakatau, koji sе nalazi na istoimеnom ostrvu u Indonеziji.

Krakatoa je vulkansko ostrvo koje se nalazi između ostrva Java i Sumatra.

Vulkan jе 1883. godinе bukvalno еksplodirao, raznijеvši dvijе trеćinе ostrva, pri čemu je formirao dеprеsiju dubinе 300 m.

Vulkan jе izazvao vеlikе talasе (cunamijе), koji su bili uočеni na svim otvorеnim morima svijеta.

Zvuk koji jе proizvеla еksplozija vulkana čuli su ljudi na jеdnoj dvanaеstini Zеmljinе kuglе.

To jе inačе bio najjači zvuk ikada proizvеdеn na Zеmlji.

Na indonеžanskim ostrvima, od poslеdica еrupcijе, stradalo jе prеko

40.000 ljudi.

Supervulkani

U zadnje vrijeme je napravljeno više studija o pojmu Supervulkan.

Konvencionalna definicija supervulkana je da je to ona vulkanska erupcija koja proizvodi preko 1000 kubnih kilometara izbačenog materijala.

Takođe, one se smatraju sposobnim za proizvedu više od hiljadu megatona stratosferskih aerosola i čestica prašine dimenzija manjih od jednog mikrona, koje bi se dugi niz godina zadržale u visokim slojevima atmosfere, blokirajući Sunčevu svetlost.

Jasno je da bi supererupcije izazvale globalno zahlađenje, tz.“vulkansku zimu” i ekološki poremećaj u čitavom svijetu.

Pri tom, različite bi bile posledice pojave supervulkana na kopnu ili podmorju.

U današnjem prenaseljenom svijetu, supervulkanska erupcija bi gotovo neizbježno izazvala slom savremene civilizacije.

Jednu od najinteresantnijih analiza supervulkana je prezentirao Michael Rampino geolog sa Njujorškog univerziteta.

Prema njegovom mišljenju, supersnažne vulkanske erupcije sposobne da izazovu globalne katastrofe, dešavaju se otprilike jednom u 50 hiljada godina.

Rampinovo upozorenje zasnovano je na istraživanju geoloških ostataka prethodnih supererupcija.

Prema njegovom nalazu, takvi ostaci se nalaze u tzv. geološkim vrućim tačkama, poput Islanda, Sumatre, Azorskih ostrva, zapadnog Sibira ili ostrva Reinion u Indijskom okeanu.

Dva takva ostatka nalaze se u Sjedinjenim Američkim Državama: u Jeloustonskom nacionalnom parku i takozvanoj Dugačkoj dolini (Long Valley) u Kaliforniji.

Dalje, Rampino smatra da se najdramatičniji i najskoriji takav događaj odigrao na mjestu današnje kaldere Toba na indonežanskom ostrvu Sumatra prije 73-74 hiljade godina.

On smatra da je strahovita eksplozija vulkana Toba raznijela planinu koja se tu prethodno nalazila i stvorila krater prečnika oko 100 kilometara, izbacivši prašinu i pepeo u vidu stuba zastrašujućih 50 kilometara visine, i oslobodivši, između ostalog, preko 3 milijarde tona sumpor-dioksida u atmosferu.

Zaključci koje je naveo Rampino vezano za učestalost pojave supervulkana poklapaju se dužinama perioda između udara velikih asteroida u Zemlju.

Naime, smatra se da kosmička tijela veličine preko jednog kilometra pogađaju Zemlju u prosjeku jednom svakim 50 – 100 hiljada godina.

Ja smatram da bi najvjerovatniji, ili bolje rečeno jedini mogući razlog za pojavu erupcije koja bi se mogla nazvati supervulkanom, posebno u zadnjih nekoliko miliona godina, bila posledica spoljnog, vanzemaljskog uticaja, recimo udar većeg asteroida u Zemlju.

Taj asteroid bi „probušio“ čvrstu zemljinu koru i stvorio uslove da se dogodi „vještačka, tj. udarom asteroida izazvana vulkanska erupcija“.

Za moje stavove iznesene u ovoj knjizi, nalaz koji je napravio Michael Rampino ima posebnu važnost, jer potvrđuje moju hipotezu o udaru djelova velikog asteroida u zoni ostrva Reinion i Mauricijus, što je izazvalo supervulkansku erupciju, koja je, između ostalog, napravila i destrukciju Atlantide.

Na bazi navedenih podataka o vulkanima, može se izvesti zaključak da je i najveća klasična erupcija vulkana u poznatoj nam istoriji planete Zemlje, u geofizičkom smislu, bila ipak samo jedan mali, lokalni događaj.