ŽUGIĆ: Mjere Centralne banke ublažile posljedice pandemije

Centralna banka je, sa ukupno osam paketa mjera, izdvojena kao nacionalna banka sa najopsežnijim mjerama u Evropi, te najdužim rokovima u smislu povoljnosti za korisnike kredita, kaže guverner Radoje Žugić.

On je u intervjuu za Pobjedu podsjetio da su trenutno na snazi dva moratorijuma – za ugrožene djelatnosti, koji važi do 31. avgusta i za građane koji su ostali bez posla zbog korona krize, za one kojima je zarada smanjena najmanje deset odsto i za građane koji su u radnom odnosu, ali im poslodavci, usljed negativnog uticaja pandemije, nijesu isplatili neto zaradu više od tri mjeseca prije podnošenja zahtjeva za moratorijum, koji važi do 31. decembra.

“Važno je da prilikom definisanja mjera, čemu prethodi detaljna analiza, ne ugrozimo balans podrške ekonomiji i stanovništvu i očuvanja zdravlja bankarskog sistema i, posljedično, finansijske stabilnosti. Stoga u kontinuitetu, samostalno i kroz prethodnu komunikaciju sa Vladom, pratimo realizaciju svojih mjera, kao i kretanja u realnoj ekonomiji i finansijskom sistemu”, rekao je Žugić.

On je kazao da po potrebi, rade korekcije i/ili dopune mjera kako bi se ublažili negativni efekti na građane i privredu, uz istovremeno očuvanje stabilnosti banaka, koje će igrati glavnu ulogu u dugoročnom oporavku ekonomije.

“Mjere su, između ostalog, bile usmjerene na odlaganja i olakšavanja otplate obaveza, kroz moratorijum i restrukturiranje kredita. Na ovaj način je bankarski sektor „ustupio“ likvidnost stanovništvu i privredi. Svim građanima i preduzećima koji su pogođeni trenutnom situacijom omogućili smo da privremeno odlože plaćanje obaveza prema bankama, što im je obezbijedilo veći nivo dohotka i mogućnost izmirenja drugih obaveza”, naveo je Žugić.

On je kazao da su dozvolili bankama da restruktuirane kredite tretiraju kao novoodobrene, što ih je oslobodilo dodatnog tereta troškova rezervacija, čime su se stvorili uslovi za restrukturiranje kredita građana i privrede pod povoljnijim uslovima.

“Posebno smo vodili računa o usmjeravanju podrške ka onim kategorijama stanovništva i privrede koje su bile najteže pogođene pandemijom”, dodao je Žugić.

On je kazao da su iskoristili i monetarni instrument kojim raspolažu i smanjili stopu obavezne rezerve banaka dva odsto, čime su „upumpali“ 70 miliona EUR likvidnosti i povećali kreditni potencijal banaka. CBCG je takođe “prepolovila” cijene povlačenja likvidnosti obavezne rezerve, obezbjeđujući jeftin pristup dodatnim izvorima likvidnosti banaka u slučaju potrebe.

“Paralelno smo, kroz komunikaciju sa Evropskom centralnom bankom i Bankom za međunarodna poravnanja, radili na jačanju sistemske likvidnosti, odnosno na obezbjeđivanju dodatnih sredstava, u iznosu do 350 miliona EUR, koja bi Crnoj Gori bila stavljena na raspolaganje u slučaju ozbiljnijih šokova usljed pandemije korona virusa”, saopštio je Žugić.

Prema njegovim riječima, danas se može konstatovati da su njihove mjere spriječile da se pokrene spirala negativnih događaja i ublažile veoma teške posljedice pandemije na ekonomski život u Crnoj Gori.

“Uspjeli smo da likvidnost banaka ustupimo realnom sektoru i stanovništvu, a da pri tome očuvamo stabilnost bankarskog sektora, koji čini 80 odsto ukupnog finansijskog sistema”, dodao je Žugić.

On je, odgovarajući na pitanje da li je pandemija uticala na poslovanje banaka, kazao da je bankarski sektor u ovu godinu ušao kao stabilan, likvidan i dobro kapitalizovan.

“Aktiva na kraju prvog kvartala ove godine iznosila je oko 4,6 milijardi EUR, što je 1,7 odsto više u odnosu na isti period prošle godine. Koeficijent solventnosti, kao relativni pokazatelj adekvatnosti kapitala, na 31. mart iznosio je 19,3 odsto, skoro dvostruko više od propisanog minimuma, a sve banke ispunjavaju propisane minimalne dnevne i dekadne koeficijente likvidnosti”, precizirao je Žugić.

Depoziti su, takođe, očuvani i na kraju marta su iznosili 3,6 milijardi EUR, što je 2,8 odsto više u odnosu na uporedni period.

“Bankarski sistem je u prošloj godini zabilježio izražen pad dobiti od 54 odsto u odnosu na 2019, što je dominantno uzrokovano rastom troškova obezvređenja zbog potencijalnih očekivanih gubitaka koje su banke projektovale u vanrednim uslovima poslovanja, kao i smanjenjem neto prihoda od naknada i provizija”, naveo je Žugić.

On je, na pitanje što u Međunarodnom monetarnom fondu (MMF) i Svjetskoj banci (SB) misle o stanju u crnogorskim finansijama i finansijskom sektoru, odgovorio da su na nedavno održanim sastancima sa visokim zvaničnicima MMF-a i Svjetske banke, pohvaljene aktivnosti koje su Vlada i CBCG preduzele u cilju ublažavanja posljedica korona krize.

“Istaknuto je da su antikrizne mjere CBCG kreirane i implementirane pravovremeno, adekvatno i snažno, te da su preduzeti ispravni koraci ka izgradnji čvrste i kredibilne institucije. Što se tiče finansijskog sektora, istaknuto je da je sistem pokazao dobru otpornost u periodu krize i da su pokazatelji bankarskog sektora stabilni. Ukazuju na potencijalni rast nekvalitetnih kredita nakon povlačenja mjera i potrebu opreznog postupanja i stalnog monitoringa od CBCG”, rekao je Žugić.

On je, govoreći o stanju javnog duga, kazao da su kroz Preporuke za ekonomsku politiku u ovoj godini istakli hitnu potrebu pripreme programa fiskalne konsolidacije, koji bi, ukoliko se sprovede odlučno i sistemski, doprinio snižavanju deficita i javnog duga.

“Preporučili smo Vladi da kod povjerilaca pokrene inicijativu za restrukturiranje djelova javnog duga, što je, uz refinansiranje, jedan od mehanizama za obezbjeđivanje njegove dugoročne održivosti u kontekstu očekivanog trajanja pandemije, oslabljenog ekonomskog rasta i smanjenja javnih prihoda. U cilju obezbjeđenja održivosti javnog duga, sugerisali smo i osnivanje fiskalnog savjeta, reformu fiskalnih pravila, formulisanje srednjeročnog budžetskog okvira i reformu javne uprave”, objasnio je Žugić.

On je, komentarišući dešavanja oko kredita za auto-put, kazao da u više savjetodavnih misija i analiza MMF identifikuje nedostajuću osnovnu infrastrukturu u zemljama Zapadnog Balkana kao značajnu prepreku snažnijem ekonomskom rastu.

“Njihova je ocjena da, zbog ovog nedostatka, svaka zemlja ovog regiona gubi u prosjeku tri do četiri odsto poena godišnjeg bruto domaćeg proizvoda (BDP) po stanovniku. Dalje preporučuju, sa čim se apsolutno slažem, da zemlje Zapadnog Balkana finansiraju krupne infrastrukturne projekte koristeći međunarodne izvore, kako bi domaći finansijski resursi bili korišćeni za razvijanje privatnog sektora”, naveo je Žugić.

On je kazao da, što se samog ugovora tiče, država je dobila tada najpovoljnije kreditne uslove u regionu. Kredit je iskorišćen za izgradnju trajnih dobara zemlje, a ta imovina generiše i određene prihode, za razliku od zajmova koji se koriste za tekuću potrošnju, koja ima negativan uticaj na strukturu i kvalitet javnog duga.

“Sve analize su pokazale da će ovaj projekat na srednji rok biti ekonomski isplativ, uz snažan multiplikativan efekat na turizam i integraciju i razvoj sjevera. Takođe, nikako se ne smije zanemariti bezbjednosni aspekat projekta”, zaključio je Žugić.