Na Marsu otkrivene velike količine vode: “Nevjerovatan prvi korak”

Planeta Mars ima sopstvenu verziju Velikog kanjona iz Kolorada, a naučnici su otkrili da taj enormni klanac krije “značajne količine vode”, javlja CNN.

Za otkriće je zaslužan Mars Express, orbiter koji kruži oko Marsa, objavila je Evropska svemirska agencija (ESA).

Orbiter ExoMars Trace Gas, lansiran 2016. u zajedničkoj misiji ESA i ruske svemirske agencije Roscosmos, detektovao je vodu u dolini Valles Marineris na Marsu. Radi se o kanjonu 10 puta dužem, pet puta dubljem i 20 puta širem od Velikog kanjona, prenosi Indeks.

Voda koja je otkrivena nalazi se ispod površine sistema kanjona, a detektovao ju je instrument nazvan FREND (Fine-Resolution Epithermal Neutron Detector). Taj instrument mjeri nivo vodonika u prvom metru površine Marsa.

Ono što je zanimljivo je da se većina vode na Marsu nalazi u formi leda u polarnim regijama. Valles Marineris nalazi se malo južnije od ekvatora planete, gdje temperature obično nisu dovoljno niske da bi voda ostala zamrznuta u formi leda.

Otkriće proizilazi iz opservacija koje je prikupio orbiter između maja 2018. i februara 2021. Prije toga orbiter je tragao za vodom ispod površine Marsa i tamo otkrio tek male količine. Studija u kojoj su objavljeni detalji novog otkrića objavljena je u srijedu u naučnom časopisu Icarus.

“Uz pomoć orbitera možemo provjeriti šta se događa do jednog metra ispod prašnjave površine Marsa. Ono što je najvažnije je da možemo locirati ‘oaze’ bogate vodom koje nismo mogli otkriti ranijim instrumentima”, poručio je u izjavi autor studije Igor Mitrofanov, vodeći istraživač na neutronskom teleskopu FREND.

“Neobično velika količina vodonika”

“FREND je otkrio područje s neobično velikom količinom vodonika u enormnom sistemu kanjona Valles Marineris. Uz pretpostavku da je vodonik koji vidimo vezan u molekule vode, izgleda da oko 40 odsto materijala neposredno ispod površine odlazi na vodu”, dodao je.

O kolikom se području radi, najbolje govori podatak da je površina tog područja kanjona Valles Marineris uporediva s površinom Holandije.

Instrument FREND detektuje neutrone kako bi mapirao udio vodonika u tlu Marsa.

“Možemo zaključiti koliko je vode u tlu kad gledamo količinu neutrona koje emituje”, rekao je koautor studije Aleksej Malakov, ujedno i naučnik u Institutu za istraživanje svemira pri ruskoj Akademiji nauka.

Neutroni se stvaraju kad čestice visoke energije, poznatije kao galaktički kosmički zraci, stižu do površine Marsa. Suvo tlo emituje više neutrona od mokroga, pojasnio je Malakov.

“Centralni dio doline je krcat vodom”

“Otkrili smo da je centralni dio doline Valles Marineris krcat vodom. Radi se o puno više vode nego što smo očekivali. Možemo to uporediti s regijama permafrosta na Zemlji. U tim regijama se vodeni led stalno zadržava ispod suvog tla jer su temperature konstantno niske.”

Zbog jedinstvenih mogućnosti detektora FREND naučnici su mogli detektovati vodu koja je ranije bila skrivena. Moglo bi se raditi o vodenom ledu ili vodi koja se nalazi u spojevima s mineralima u tlu. Ali, naučnici vjeruju da je prisutnost leda vjerovatnija jer minerali na toj lokaciji sadrže malo vode.

U blizini Marsovog ekvatora temperature su nešto više i zbog toga naučnici vjeruju da postoji specifična kombinacija uslova koji dozvoljavaju ne samo stalno prisustvo vode na tom području nego i njeno obnavljanje.

“Otkriće nevjerovatan prvi korak”

“Ovo otkriće je nevjerovatan prvi korak, ali potrebno je još opservacija kako bismo bili sigurni u kojoj je formi voda koju smo otkrili”, rekao je Hakan Svedhem, još jedan od koautora studije.

“Ovo nam demonstrira sposobnosti instrumenata orbitera koji nam omogućavaju da ‘vidimo’ ispod površine Marsa. Otkrio je velik rezervoar vode u ovoj regiji Marsa, koja nije preduboko i može se relativno lako eksploatisati”, rekao je Svedhem.

Otkriće u dolini Valles Marineris, piše CNN, baca novo svjetlo na tu regiju kao intrigantnu lokaciju za moguće ljudske misije u godinama koje dolaze, a naročito u svjetlu činjenice da bi otkrivena voda mogla biti puno pristupačnija od izvora vode koji su ranije otkriveni.

“Informacije o tome gdje se voda nalazi na Marsu ključne su za razumijevanje onog što se dogodilo s vodom kojom je Mars nekad obilovao, ali nam pomaže i u potrazi za nastanjivim lokacijama, mogućim znacima života koji je možda nekad postojao na Marsu, te organskim materijalima iz prošlosti Marsa”, rekao je Kolin Vilson, naučnik koji radi na projektu.