DRAŠKOVIĆ O DEVETOM MARTU, 30 GODINA KASNIJE: Bili smo spremni da žrtvujemo sve, a vrela nacionalizma i vjerske mržnje nisu zatrpana ni danas

„Deveti mart 91. je i ponosno i bolno sjećanje na pobunu protiv diktatorskog režima u Srbiji, protiv rata, ratnih zločina, etničkih čišćenja, na pobunu protiv državnog terorizma, pobunu koja je trajala skoro cijelu deceniju i plaćana životima, torturom, hapšenjima hiljada ljudi. Nastavak Devetog marta je i crni flor za Sarajevom. I Vidovdanski sabor 92, i demonstracije protiv nacističkih razbojnika u parlamentu 93, i tromjesečne demonstracije koalicije Zajedno 96. i 97. i 5. oktobar 2000. Istovremeno, Deveti mart je, posijle tri decenije, i sjećanje na ‘godine koje su pojeli skakavci’, što bi rekao Bora Pekić.“

Istorijska fotografija 9. marta 1991.

Ovako za Danas, trideset godina od Devetog marta, govori jedan od vođa i organizator demonstracija Vuk Drašković, lider Srpskog pokreta obnove, odgovarajući na pitanje da li je ta pobuna naroda ostala samo uspomena koja se spominje o godišnjicama ili su demonstracije ostavile neki širi značaj.

* Tražili ste samo ostavke petorice urednika TV Bastilje (RTS), a na demonstrante tadašnji režim izveo je tenkove, konjicu, vodene topove, bačen je suzavac. Da li ste očekivali takvu reakciju vlasti kada ste pozvali građane na okupljanje 9. marta, kojom prilikom su izgubljena i dva ljudska života?

– Nismo očekivali da će poginuti bilo ko, niti da će režim na goloruke demonstrante izvesti svu svoju oružanu silu, čak i tenkove komunističke vojske. Da smo to očekivali, za otpor bismo se pripremili. Blokirali bismo glavne ulice, podizali barikade.

* Tri dana nakon devetomartovskih demonstracija vaši zahtjevi su prihvaćeni, pa je umesto Mitevića, došao Ratomir Vico. Koliko se uređivačka politika RTS-a promijenila ako je opoziciji i građanima trebalo još devet godina da smjene Miloševića?

– Osim četvorice urednika i direktora TV Bastilje, Devetog marta je pao i ministar policije. Zajahali su novi, sve gori od gorega. Do 9. marta, TV Bastilja je bila propagandni Černobilj. Posle 9. marta Bastilja je postala propagandna Hirošima. Kao da su Gebels i Berija birali novinare, komentatore i urednike, koji su huškali na krvoproliće u Hrvatskoj, pa u BiH, koji su mržnjom i lažima od razuma rastavljali milione ljudi u Srbiji i Srba izvan Srbije. Opoziciju su, a iznad svega SPO, anatemisali kao nacionalne izdajnike, sluge antisrpskog Zapada, saradnike ustaša, mudžahedina, šiptarskih balista…

* Mnogi analitičari, kasnije nakon Devetomartovskih demonstracija, tvrdili su da ste uspjeli da okupite ogromnu masu, ali da niste imali jasan plan šta nakon ulaska u Skupštinu Srbije, kada ste i uhapšeni. Ima li u tome istine?

– Po razbijanju policijskih snaga na Trgu republike, hiljade demonstranata su, neplanirano, krenule ka zgradi Televizije Beograd, a hiljade ka Skupštini Srbije. Zgrada TV Bastilje bila je puna specijalaca sa mitraljezima, bacačima, bombama. Skupštinu nije branio niko. Demonstranti su htjeli da uđu. Da su ušli, ništa nismo mogli time postići, osim što bi, u napadu policije i vojske, bilo stotine mrtvih. Ogromna većina Srba u Srbiji i van Srbije bogotvorila je tada Slobodana Miloševića. Da je većina bila protiv njega, kao što je u Rumuniji bila protiv Čaušeskua, u Beogradu bi se 9. marta 91. ponovio Bukurešt. Nažalost, u Beogradu se toga dana, da smo „okupirali“ Skupštinu i krenuli u juriš na TV Bastilju, mogao ponoviti, i ponovio bi se, Peking i Tjenanmen.

* Zamjera vam se i da ste iznevjerili ljude koji su protestovali, jer ste prihvatili da budete ministar u Miloševićevom režimu (sedam godina kasnije).

– Bio sam opozicija Miloševićevom režimu, a ne Srbiji. Ozbiljnu parlamentarnu snagu SPO i moj veliki ugled na Zapadu uložili smo u pokušaj dogovora sa Zapadom, da ne bude NATO bombi i da Kosovo ostane u Srbiji. Pokušali smo ono što smo morali. Nismo uspjeli. Za manje od tri mjeseca izbačen sam iz te vlade i, po Miloševićevom nalogu, određen za – likvidaciju!

* Da li je ono drvo neslobode i slugeranjske štampe o kome je Mihiz govorio 9. marta prisutno i danas i ima li ko danas da lomi to drvo slugeranstva dok ga ne polomi?

– Mihiz je, sa balkona Narodnog pozorišta, pozvao da tresemo „drvo neslobode“, i nije mislio samo na TV Bastilju i ostale režimske medije. Pozvao je na rušenje diktatorskog poretka, koji je, uoči 9. marta, najavio da će ratom braniti komunistički sistem u Jugoslaviji, a ne Jugoslaviju.

Tri decenije poslije 9. marta na tom „drvetu neslobode“ i dalje je mnogo otrovnih plodova i cvjetova. Dosijei o ratnim zločinima i državnom terorizmu u Srbiji i dalje su zaključani. Ljudi rođeni posle 9. marta 91. ne znaju, niti mogu da saznaju, šta se sve događalo u posljednjoj i strašnoj deceniji minulog vijeka. „Bašibozuk, bagra i brabonjci“, kako je tadašnje ideologe za stvaranje Velike Srbije i obnovu Dušanovog carstva nazvao Koča Popović, okupirali su najtiražnije novine i televizije sa nacionalnim frekvencijama… Mora se tresti „drvo neslobode“. Ali, ne mogu to činiti ni stranke ni takozvana duhovna elita, ni omladina, kojima je današnja Rusija uzor demokratije i slobode.

* Opozicija i danas trideset godina kasnije traži otvaranje RTS za drugačiji, opozicioni stav, ali se čini da nisu baš toliko glasni i uporni kao što ste bili vi i vaše kolege iz opozicije tada.

– Nije današnji RTS ni nalik ondašnjoj TV Bastilji, a nisu ni sadašnja vlast i opozicija onakvi kakvi su bili devedesetih. Ovo je drukčije vrijeme. Nema ratova, nema međunarodnih sankcija Srbiji, megainflacije, državnih eskadrona smrti, izgona Srbije iz članstva UN i skoro svih međunarodnih ustanova… Nažalost, vrela nacionalne i religijske mržnje nisu zatrpana, masovno iseljavanje iz Srbije se nastavlja, opozicija je razdrobljena i češće zna šta neće nego šta hoće.

* Za razliku od onog vremena kada je Vama imao ko da otvori vrata Narodnog pozorišta, i kada su pojedini mediji prenosili direktno demonstracije, danas, čini se, vrata kulture zatvorena su za drugačije mišljenje, a drugačiji stav može da se čuje samo preko dvije kablovske televizije. Da li je u tome hendikep današnje opozicije ili ona jednostavno nema ideju kako da se izbori za sebe?

– Suštinski drukčiji stav ne može da se čuje ni preko te dvije kablovske televizije. Narod kratko pamti, ali mediji moraju biti brana zaboravu. Nema ni na tim dvijema televizijama dokumenata, snimaka i svjedočenja o zločinima Miloševićevog režima iz devedesetih. O tome ko je i zašto režirao ubistvo Jugoslavije? Koliko je civila i djece ubijeno u Sarajevu, Prijedoru, po Kosovu? Šta je uzrokovalo NATO bombardovanje? Koliko su milijardi evra Srbiji donirali Amerika i EU, a koliko Rusija i Kina? Ko, Zapad ili Rusija, hrane održavanje „zamrznutog konflikta“ na Kosovu, sve opasnijih tenzija u BiH i Crnoj Gori? Obje te televizije, za koje se govori da su opozicione i američke, zaobilaze ova bolna pitanja isto kao i RTS i „režimske televizije“. Razlike su u nebitnim nijansama.

* Gde je nestala ta energija koja je tog 9. marta prekrila ulice Beograda, da li se rastopila u dugom čekanju demokratije, ili je otišla sa iznevjerenim očekivanjima nakon 5. oktobra?

– Tu energiju je, prije svega, pokretao SPO. Brutalnim razbijanjem SPO – ubistvima, atentatima, zatvorima, premlaćivanjima hiljada ljudi, medijskom satanizacijom i lažima – razbijana je udarna snaga otpora. Svi opozicionari, ubijeni devedesetih od Miloševićevih eskadrona smrti, bili su članovi SPO. Bili smo, nažalost, i česta meta saveznika u opoziciji. Uprkos svemu tome, SPO je nastavljao borbu. Duh otpora je splasnuo 5. oktobra 2000, kada je pobjednička koalicija DOS ubice iz Crvenih beretki i Zemunskog klana proglasila za heroje i oslobodioce.

* Ne tako davno naveli ste da 9. mart podstiče i ogorčeno sjećanje na 5. oktobar 2000. godine, kada su „prodani ideali decenijskog otpora zlu, tako što je oboren samo Slobodan Milošević, a njegovi komandanti eskadrona smrti proglašeni za heroje i oslobodioce“. Naveli ste da od tada do danas traje ubijanje Srbije sa Trga slobode i sjećanje na 9. mart.

– Tačno tako. Stvarni pobjednik 5. oktobra nije bio DOS, nego Udba i pesnice Miloševićevog terorističkog poretka. Sve do ubistva premijera Đinđića, Srbija je bila njihova hacijenda. Zakratko ošamućeni tokom akcije „Sablja“, brzo su se oporavili i povratili. Oni su glavna prepreka evropeizaciji Srbije. Iznevjereni su i prodani ideali Devetog marta, ali ne blijedi sećanje ni na onaj dan ni na one ljude. Zbog želje i volje da se i Srbija (kao Čehoslovačka, Poljska, Rumunija…) pridruži evropskim demokratijama, žrtvovali su sve. Čak i svoju slobodu i živote. Oni su rijetki idealisti i romantičari u našem narodu.

* Mnogi medijsku situaciju i tadašnju diktaturu od prije trideset godina porede sa današnjom. Ima li sličnosti?

– Ništa danas nije za poređenje sa onim što se dešavalo prije tri decenije. Danas je strateško opredeljenje Srbije članstvo u EU, a 9. marta 91. demonstrirali smo protiv režima koji je, odbijajući ponudu Amerike i Evrope da se, odvezana od komunističkog nasljeđa, Jugoslavija pridruži NATO alijansi i Evropskoj zajednici, režirao krvoproliće u državi. Sličnosti ima u nastojanjima mnogih da se okrenemo protiv Zapada i u njihovim nadama da se EU raspada, Amerika propada, a Rusija osvaja Balkan i crta granice Velike Srbije. Mnogo je i medija koji liče na medije iz devedesetih, ali je mnogo i medija kakvih nije bilo devedesetih. I ono što je slično, veoma je drukčije slično.