SJUTRA IZBOR: Kako se bira srpski patrijarh

Srpska pravoslavna crkva će sjutra dobiti novog poglavara, a prema Ustavu SPC za to mjesto može da se kandiduje eparhijski arhijerej koji je na čelu eparhije minimum pet godina.

Pravilnik SPC podrazumijeva da se Izborni sabor mora organizovati najkasnije tri mjeseca od smrti prethodnog patrijarha, a za njegov rad je potrebno učešće najmanje dvije trećine članova.

Na početku Sabora, episkopi se zaklinju da će voditi računa o dobru i interesu Crkve, otadžbine i naroda i da će glasati za najboljeg. Izbor patrijarha se sprovodi tako što se tokom prvog kruga glasanja učesnici Sabora izjašnjavaju o tri episkopska kandidata, tajnim glasanjem. Ukoliko se poslije prvog kruga pojavi ime sa nadpolovičnom većinom glasova, onda se u drugom krugu glasanja vladike opredjeljuju za ostala dva kandidata.

Natpolovičnom većinom mora da bude izabrano i ime drugog kandidata, nakon čega se pristupa narednom krugu glasanja za trećeg takmaca za patrijaršijski tron i ponovo je uslov dobijanje nadpolovične većine glasova. To znači da se krugovi glasanja mogu i ponavljati, sve do momenta dok se ne dobiju imena tri obavezna kandidata.

Nakon što episkopsi arhijereji odrede tri kandidata, njihova imena se stavljaju u zapečaćene koverte unutar Jevanđelja, nakon čega se Jevanđelje stavlja na časnu trpezu u oltaru. Poslije molitve priziva Svetog duha Patrijaršijskog kapeli, najstariji monah, a to će ovog puta biti Jovan Radosavljević, izvlači jednu od koverti, koju predaje predsjedavajućem Sabora.

Arhijerej koji je do tog trenutka vodio Sabor je upravo onaj koji dobija čast i obavezu da saopšti ostalima episkopima ime novog patrijarha. Zanimljivo je da on takođe otvara i druge dvije koverte kako bi se svi učesnici Sabora uvjerili da su izbori bili regularni.

Na Germanov prijedlog izmijenjen je Pravilnik o izboru patrijarha krajem šezdesetih godina prošlog vijeka, izmijenjen je Ustav SPC na osnovu kojeg se bira poglavar. To je, prije svega, urađeno kako bi se usujetilo uplitanje vlasti u saborna pitanja.

German i njegovi prethodnici Dimitrije, Varnava, Gavrilo, Vikentije, birani su na značajno drugačiji način nego što je to danas pravilo. Nakon što je Patrijaršija Srpske pravoslavne crkve ponovo uspostavljena 1920. godine pa sve do 1958. godine, poglavari institucije u koju ovdašnji narod ima najviše povjerenja, birani su većinom glasova, ali su na tim saborima, pored episkopa, učestvovali i ljudi van Crkve, kao i ljudi iz Crkve koji nisu episkopi.

S namjerom da spriječi uplitanje vlasti i drugih centara moći u izbor patrijara, German je u septembru 1967. sazvao vanredni Sabor i predložio episkopima da se promijeni način izbora patrijarha. Vladike su na pomenutom Saboru prihvatile da se promijene članovi Ustava SPC (član 42. i 43.) čime je uveden danas poznati “apostolski žrijeb” pri izboru patrijarha, a koji je omogućio njegovim nasljednicima Pavlu i Irineju da dođu na čelo Crkve, iako nisu spadali u red favorita.

Izborni sabor SPC održaće se, uprkos protivljenju dijela episkopa, u kripti Hrama Svetog Save u Beogradu. Pethodiće mu liturgija koju će služiti episkopi od 9 sati ujutru, a početak Izbornog sabora je planiran za 12 sati.