NOVA VLAST, SPC I NJENE AMBICIJE: Vjeronauka za male svetosavce

„Nadamo se da će nova vlast u Crnoj Gori otvoriti dijalog o mogućnostima i načinu uvođenja vjerske nastave ili, bolje rečeno – obnove nastave vjeronauke u državnim školama Crne Gore“, rekao je za Radio „Slovo ljubve“ protojerej Mirčeta Šljivančanin, koordinator Katihetskog odbora Mitropolije crnogorsko-primorske početkom novembra, obrazlažući tu nadu “odgovornošću crkve prema vaspitanju najmlađih”.

Ovo je zahtjev koji će nesumnjivo biti postavljen vrlo brzo pred aktuelnu vlast. Odgovor sa sigurnošću možemo i pretpostaviti, a nadu ocijeniti realnom.

Jer, pored proglašenja SPC državotvornom crkvom u Crnoj Gori, “sa istorijskom i civilizacijskom ulogom u oblikovanju, očuvanju i razvijanju identiteta”, budućoj neupitnosti njenog vlasništva nad nepokretnim i pokretnim sakralnim blagom, uvođenje vjeronauke u škole je zaokruživanje kapitalizacije izbornog rezultata od 30. avgusta ove godine. To je ono što bi, “kao tačku na slovo I” očekivala i očekuje SPC, koja je znatan dio novih ministara instalirala u novu Vladu kao “svoj kadar”, uključujući i premijera.

To je i neophodan korak u metodologiji posrbljavanja i marginalizacije Crnogoraca, utjerivanja svetosavlja u njihovo duhovno biće, povećanje procenta Srba i konačno predefinisanje Crne Gore u drugu srpsku državu, čija bi svrha postojanja bila kranje upitna.

Zanimanje – apostolka   

Politički analitičar Zlatko Vujović kazao je za Radio Slobodna Evropa, još u fazi formiranja Vlade, da su prijedlozi za ministarska mjesta takvi da će voditi daljoj radikalizaciji i dodatnom produbljivanju podjela, te da će buduća vlast štititi interese isključivo SPC. On smatra da je za SPC u Crnoj Gori najvažnije upravo identitetsko i vrijednosno oblikovanje Crne Gore. “Cilj SPC je stvaranje države u kojoj će pravoslavlje biti ključni element identiteta,” kazao je Vujović.

Zato nije slučajno da je za ministarku prosvjete, nauke, kulture i sporta izabrana Vesna Bratić, bliska SPC-u, koja javno iskazuje i diči se svojim radikalnim velikosrpskim stavovima.  Nauka, kultura i sport tri su segmenta koja ni Bratić niti novu Vladu uopšte ne zanimaju, kao što je suštinski ne interesuju ni ostali segmenti obrazovanja u Crnoj Gori.

Njen zadatak je jasan: da uvede Cetinjsku bogosloviju u obrazovni sistem Crne Gore i da uvede vjeronauku u škole.

O ovom prvom već se pregovara i razmišlja. Jedan od njenih prvih  “zvaničnih” susreta u svojstvu ministarke, nakon samo 12 dana, bio je upravo sa “rektorom” Cetinjske bogoslovije, Gojkom Perovićem, na kojem se razgovaralo  o integrisanju najstarije škole u Crnoj Gori u obrazovni sistem. Sa njene strane, obećano je da će u tome Ministarstvo “aktivno učestvovati”.

Na istom sastaku prisutan je bio, pored ostalih, i pomenuti sveštenik Mirčeta Šljivančanin.

Šljivančanin

E, on je u istom razgovoru za Radio Slovo Ljubve, najavio počekak nove školske 2020/2021 godine za nastavu vjeronauke. Preciznije – pravoslavne vjeronauke. Tada je kazao ono što crnogorska laička javnost malo ili uopšte ne zna – da pri  parohijama, hramovima i manastirima, SPC ima “veoma dobro organizovanu školu vjeronauke, i to na oko oko 45 mjesta u Mitropoliji crnogorsko-primorskoj”!

“Naši vjeroučitelji zaista predano rade”, kazao je Šljivančanin. Treba mu vjerovati na riječ.

To, međutim, za ambicije inače preambiciozne i megalomanske Srpske pravoslavne crkve nije dovoljno.  Oni žele i svim snagama će upirati da svoje sveštenstvo, kao i njima bliska civilna lica i fizički uvedu u naše osnovne i srednje škole, a vremenom, i u vrtiće.

Faktičko stanje  

Ne treba sumnjati da je prisustvo onoliko djece na litijama, sa ikonama u rukama i obučene u crkvene haljine, rezultat predanog i konstantnog rada SPC „na terenu“, na onih 45 mjesta na kojima se već godinama pod okriljem MCP predaje pravoslavna vjeronauka. Šljivančanin nije pomenuo da li i koliko takvih mjesta ima u onim dijelovima Crne Gore koja su pod crkvenom jurisdikcijom eparhija, Budimljansko nikšićke, kao i Mileševske i Zahumsko-hercegovačke, koje „pokrivaju“ dijelove Crne Gore, iako joj centri nijesu u njoj. Ovoj prvoj je u Prijepolju, a drugoj u Mostaru.

Zbog kovid krize i SPC se dobro prilagodila novim uslovima, te su predavanja online, a o svakom se vjernici uredno obavijeste između ostalog, i preko sajta Mitropolije crnogorsko – primorske.

U najavi iz januara 2017. godine za Dječiju Svetosavsku Priredbu – „Djeca Podgorice Svetom Savi“, koja se održala u kripti Sabornog hrama u Podgorici 28. januara predstavile u se i škole vjeronauke i dječiji crkveni horovi iz Podgorice.

Samo u Podgorici, škole vjeronauke postoje na najmanje šest mjesta koja su tamo navedena. Postoji pri crkvi Svetog Đorđa pod Goricom (vjeroučitelji Ana Radović i Snežana Popović),  pri Sabornom hramu Hristovog Vaskrsenja (predaju Ana Nenadić i Pavle Božović), pri crkvi Svetih Makaveja u Tološima (Stojanka Radulović), pri crkvi Svetog Đorđa u Donjoj Gorici (Tanja Božović), na Starom Aerodromu (Duška Stanišić), te pri crkvi  Novomučenika Momišićkih (Zorka Pejović). Ova posljednja ima i svoj crkveni hor, koji je nastupio sa Dječijim crkvenim horom  „Zlatica“. Vjeroučitelji su, kao što vidimo, najčešće – vjeroučiteljke, osobe bliske SPC. Nije od značaja da li se neko od ovih imena u međuvremenu promijenilo ili su dodata nova.

Nastava pravoslavne vjeronauke se odvija po planu i programu Katihetskog odbora Mitropolije crnogorsko-primorske prilagođenom za različite uzraste u jednom odjeljenju.

SPC se potrudila da privuče i djecu i roditelje u crkve i hramove i u tome je uspjela. Mali svetosavci njeguju se od najmlađih dana. I nije riječ samo o časovima vjeronauke. Ima tu i škola crtanja, horova, pa i vrtića i igraonica, kao što je ona velika kod Hrama u Podgorici.  Nesumnjivo je da su najaktivnije u Podgorici i Baru, ali ne samo tamo. Ima tu i druženja, bogosluženja, molebana, liturgija, tumačenja Jevanđelja, zajedničkih objeda, druženja sa roditeljima i djecom.

“Vjerska nastava u školi pravoslavne vjeronauke Sveti Vasilije Ostroški u Tudorovićima iznad Svetog Stefana održava se u kontinuitetu preko deset godina”, stoji u pozivu za upis u ovu školu, koju “odlikuju mnogi različiti zanimljivi događaji, manifestacije i putovanja koji se u okviru njenih projekata u krugu godine organizuju zahvaljujući odzivu njenih vrijednih učenika.”

Među polaznicima ima i srednjoškolaca.  Od ove godine, formirano je zasebno odjeljenje za predškolce gdje se vjerska nastava vrši po programu prilagođenom njihovom uzrastu u prostoriji u kojoj se nalazi i igraonica. Eto tako! Posebna sekcija škole je i dječiji hor “Svete Jelene Štiljanović”.

Časovi i razni kursevi i ljetnje škole vjeronauke organizuju se i za odrasle.

Kao i u redovnom školstvu, i škole vjeronauke imaju školsku godinu. Ova 20/21 počela je zbog kovida sa zakašnjenjem, 4. oktobra uz, kao i uvijek, blagoslov tada živog mitropolita Amfilohija.

“MCP nikada neće prestati da traži uvođenje vjeronauke u škole”

„Svake godine uvećava se broj škola vjeronauke pri parohijama, kao i broj učenika koji pohađaju časove. Iako je nastava vjeronauke u Mitropoliji crnogorsko-primorskoj veoma razvijena, Crkva nikada neće prestati da traži da se vjerska nastava uvede i u državne škole“, opet citiramo Šljivančanina.

Sa časa vjeronauke za odrasle pri crkvi svetog Đorđa u Podgorici

Ne treba ni najmanje sumnjati u blagoglagoljivost u obrazlaganju ovih stavova i zahtjeva. Tu se potežu i ljudska prava i evropska praksa civilizovanih društava. I to ne samo po pitanju  vjeronauke, već i “ostalih odnosa u javnim ustanovama i uopšte u javnoj sferi”, što bi kazao protojerej-stavrofor Slobodan Boban Jokić.

“Crkva ne želi ništa više nego što crkvi pripada u savremenim razvijenim evropskim državama i po pitanju vjeronauke, ali i ostalih odnosa u javnim ustanovama i uopšte u javnoj sferi, o kojima će biti više riječi narednih dana. Jer neprihvatanje da se vjeronauka uvede u škole po standardima zapadnog prava i prakse, zapravo je nespremnost da se poštuju ljudska prava”, tvrdi Jokić, interpretirajući, naravno, stav SPC po tom pitanju.

Kontraargumenti se nazivaju “otrcanim optužbama militantnog ateizma” da se crkva miješa u javne državne poslove: “Šta nam na kraju ostaje nego da očekujemo da će se civilizovati odnos države i crkve u Crnoj Gori i da će nestati, možemo slobodno reći, nedobronamjerne i već otrcane optužbe militarnog ateizma da se crkva miješa u javne državne poslove”, kaže Jokić.

Kakve se to još teme najavljuju, što je samo u domenu onoga što Crkvi pripada,  a tiče se odnosa u ostalim javnim ustanovama i, uopšte, u javnoj sferi? Davanje saglasnosti za postavljanje  direktora u državnim i javnim ustanovama? Osveštavanje prostorija? Veće prisustvo u medijima? Odlučivanje o menadžerskim i uredničkim pozicijama? Sve je moguće.

Što se “Halovina” tiče, budite sigurni da ga više nema. Povodom ovogodišnjeg, Mitropolija i njen Katihetski odbor se oglasila tekstom “Hvala Bogu, ima li vješticah?” uz konkretan zahtjev upućen institucijama koje se bave organizacijom školskih aktivnosti “da ovu podmetačinu… razobliče i uklone iz programa nastave i vannastavnih djelatnosti i da, u tom smislu, crnogorsku djecu vrate izvornim vrijednostima našeg naroda.” Smislili bi već nešto što bi bilo bogougodnije, a da se može isto tako lijepo zaraditi.

Ako ovakvi zahtjevi prođu, nema sumnje da je udaren glogov kolac u sekularnu državu Crnu Goru, na isti način na koji je trajno poremećen međuvjerski sklad u Baru postavljanjem limene crkve na vrhu Rumije. I tu ništa nije pomoglo što se za sve tri vjeroispovijesti tamo napravljene velelepne bogomolje. Naravno, ona svetosavsko-pravoslavna je na najboljem mjestu i najvelelepnija.

Da se zna ko je glavni!

B.V.