Piše: Miloš Perović (antibarbarus.net)
U Novom Sadu se upravo odvija borba za istorijsko sećanje na Drugi svetski rat, koji je posebno bio okrutan prema ovom gradu. Novi Sad je tokom ovog perioda bio pod okupacijom fašističke Mađarske. Teror nad nemađarskim stanovništvom Novog Sada i šireg područja Bačke je kulminirao u januaru 1942. godine u događaju koji danas znamo kao Novosadsku raciju. Premda tačan broj žrtava ovog masakra nikada nije u potpunosti utvrđen, prema podacima jugoslovenske istoriografije među kojom se kao najrelevantnije izdvaja delo Zvonimira Golubovića (Racija u južnoj Bačkoj 1942. godine, Novi Sad, 1992), sa sigurnošću se može tvrditi da su oružane snage fašističke Mađarske u januaru 1942. godine na području Bačke likvidirale više od 3800 ljudi, od čega 1246 na području grada Novog Sada. Sećanje na ovaj događaj čuva spomenik žrtvama racije „Porodica“. On se nalazi na Keju žrtava racije. Sama činjenice da je jedno od najprepoznatljivijih mesta u Novom Sadu imenovano po ovom događaju, dovoljno svedoči o njegovoj važnosti za kolektivnu svest i istorijsko sećanje Novosađana.
Međutim, gradske vlasti nam ovih dana pripremaju jedan drugi spomenik – „Nevinim žrtvama 1944/45“, koji će predstavljati ruganje žrtvama Novosadske racije, s obzirom da se podiže njihovim dželatima. U pitanju su lica koja su nakon oslobođenja Novog Sada od fašizma u sudskim procesima osuđena na smrtne kazne zbog monstruoznosti koje su počinili nad građanima Novog Sada čija je jedina “krivica” bila to što su rođeni u pogrešnom nacionalnom ili verskom korpusu.
Za bolje razumevanje toga kako smo došli do toga da se danas diže spomenik inspiratorima, nalogodavcima i realizatorima najvećeg zločina fašizma na široj teritoriji Novog Sada, potrebno je imati uvid u genezu čitavog procesa, odnosno odgovoriti na pitanja na osnovu čega, te kome tačno i zašto gradske vlasti dižu ovaj spomenik?
Mogućnost odgovora na prvo pitanje je otvorena zahvaljujući Antifašističkom frontu 23. oktobar. Ova organizacija je nadležnim gradskim strukturama uputila zahtev za informacije od javnog značaja u vezi sa spomenikom „Nevinim žrtvama 1944/1945“ u kojem se najbitniji upit odnosi na informaciju o spisku žrtava na osnovu kojeg se planira podizanje spomenika. U odgovoru grada je istaknuto da je inicijativu za podizanje spomenika pokrenuo Savez vojvođanskih Mađara (SVM) 2016. godine. Inicijativa je u gradskoj skupštini usvojena u avgustu 2018. godine glasovima SNS, SVM i POKS. U njoj se navodi da se spomenik Nevinim žrtvama 1944/1945 podiže na osnovu spiskova koje je sastavila „Državna komisija za tajne grobnice posle septembra 1944. godine“. Ta komisija je osnovana Zaključkom Vlade Srbije (br. 02-4313/2009) u julu 2009. godine kada je i započela sa radom. Vođstvo nad radom ove komisije povereno je Državnom sekretaru Ministarstva pravde Slobodanu Homenu (DS), poznatom po tome što je tražio kosti Draže Mihailovića po Adi ciganliji.
U skladu sa nakanama srbijanskih vlasti, ova komisija je okupila prominentne revizionističke istoričare uhlebljene na Institutu za savremenu istoriju. Krajem 2010. godine na inicijativu predsednika Mađarske i Srbije (Boris Tadić) osnovana je Međuakademska komisija Srpske akademije nauka i umetnosti i Mađarske akademije nauka za utvrđivanje broja civilnih žrtava u Vojvodini u periodu od 1941. do 1948 godine. Rezultati istraživanja ove komisije su dostupni na njenom sajtu (http://www.komisija1944.mpravde.gov.rs).
Kada je utvrđeno na osnovu čega se podiže spomenik „Nevinim žrtvama 1944/1945“, stekle su se pretpostavke da se odgovori na pitanje kome ga tačno gradske vlasti dižu. Uvidom u spisak „nevinih žrtava“ koje je sastavila ova komisija za područje Novog Sada i okoline na kom se nalazi oko 1300 lica, moguće je na njemu identifikovati neke od najistaknutijih fašističkih krvnika koji su ove krajeve zavili u crno tokom okupacije. To su:
Nađ Mikloš (RKTG-54089) – okupacioni gradonačelnik Novog Sada odgovoran za ratne zločine počinjene u gradu tokom okupacije.
Kramer Đula (RKTG-28591) – član Gornjeg doma mađarskog parlamenta; jedan od članova legitimacionog Odbora za vreme racije u Novom Sadu 1942. godine.
Zombori Đula (RKTG-28598*) – upravnik okupacione policijske kapetanije u Novom Sadu; učestvovao je u pripremi i sprovođenju racije u Novom Sadu.
Batori Geza (RKTG-28594) – potpukovnik žandarmerije, komandant žandarmerijskih odreda koji su učestvovali u raciji 1942. godine.
Popović L. Milan (RKTG-7159) – zloglasni kolaboracionista i „predstavnik“ bačkih Srba u mađarskom parlamentu za vreme okupacije.
Heđi Jožef (RKTG-4483)- pripadnik organa Kontrašpijunaže; lično je vršio zlostavljanje žrtava tokom racije 1942. godine.
Balog Imre (RKTG-22743*) – tokom racije vršio ubijanje muškaraca, žena i dece; lično je bajonetom ubijao decu što je sam i priznao pred radnicima fabrike Ristić u Novom Sadu.
Nađ Jelena (RKTG-7127) – odgovorna kao podstrekač na ubistvo četiri člana porodice Crnje u Novom Sadu tokom racije 1942. godine.
Radosavljević Lajoš (RKTG-7165) – odgovoran kao podstrekač na zločine počinjene tokom racije u Novom Sadu u ulicama Cara Dušana i Arse Pajovića.
Tot Janoš (RKTG-27308*) – učestvovao u masovnim ubijanjima i saučesnik u ubistvu 9 članova porodice Kolarov – Mašin iz Rumenačke ulice.
Ovde su navedeni samo neki od najistaknutijih fašističkih zlikovaca koji su se našli na spisku revizionističke Državne komisije za tajne grobnice, a identifikaciju svih zločinaca sa ovog spiska vrše novosadski antifašisti, o čemu redovno obaveštavaju javnost na svom youtube kanalu.
Naposletku, potrebno je odgovoriti na najbitnije pitanje: zašto gradske vlasti podižu ovaj spomenik presuđenim fašističkim zlikovcima? Ukoliko sestrinski odnos vladajuće partije u Srbiji sa vladajućom partijom u Mađarskoj (Fidesz) koji rezultira brojnim koruptivnim radnjama na štetu građana Srbije o kojima postoji obimna dokumentacija nije bio dovoljan, onda će nedavna najava Viktora Orbana da će materijalno pomoći ekstremno nacionalističke vlasti u Republici Srpskoj valjda pomoći javnosti da shvati da je SNS spreman na sve da bi se ovaj odnos održao. Ekstremno desni režim Viktora Orbana je vrlo važan saveznik ekstremno desnog režima Aleksandra Vučića. Osim što realizuju zajedničke projekte koji su veoma unosni za njihovo najbliže okruženje, režim u Budimpešti je dragocen resurs za interese prepakovanog velikosrpskog projekta (“srpski svet”) unutar Evropske unije. U skladu sa time treba čitati aktivnosti Orbanu veoma bliskog Komesara za proširenje EU Olivera Varheljija, koji prema državama u regionu nastupa kao glasnogovornik srpskog nacionalizma.
Osim na nivou golih ekonomskih i političkih interesa, spremnost gradskih vlasti da podignu spomenik fašističkim zločincima se mora razumeti i na ideološkoj razini. Antikomunizam predstavlja jedan od najbitnijih ideoloških elemenata tranzicije, odnosno zasnivanja kapitalističkih odnosa u čitavoj Istočnoj Evropi nakon 1989. godine, pa tako i u Srbiji i Mađarskoj. Ova inicijativa je u svojoj biti antikomunistička jer joj je cilj da izjednači žrtve fašizma i žrtve komunizma (fašiste), a time i ideologije fašizma i komunizma. Kriminalizaciju ideala socijalne pravde na kojima je utemeljen komunizam nužno je sprovesti kako bi se onemogućila potencijalna politička borba za ove ideale u budućnosti. U tom svetlu treba tumačiti saradnju naoko suprotstavljenih nacionalizama po pitanju spornog spomenika. Baš kao što njihovi ideološki preci nisu imali nikakav problem da sarađuju sa krvnicima naroda kojeg su im bila puna usta, tako ni danas njihovi potomci nemaju nikakav problem da trguju preko kostiju svojih sunarodnika.
