Njegoš je u doba intenzivnog srpskog kulturnog genocida potvrdio već postojeće temelje crnogorske nacije

Piše: Tijana Lopičić

Danas se obilježava Njegošev dan, praznik crnogorske kulture, u znak sjećanja na 212 godina od rođenja Petra II Petrovića Njegoša. 

Paradoks istorije ogleda se u tome što se lik i djelo Njegoša i danas zloupotrebljavaju gotovo na identičan način kao i u njegovo vrijeme, odnosno u službi istog ideološkog projekta, koji se danas prepoznaje pod imenom ‘srpski svet’. I tada, kao i danas, nad Crnogorcima se sprovodi  intenzivan kulturni genocid.

Zbog toga su veliki crnogorski pjesnik, filozof, vladika i državnik Petar II Petrović Njegoš i njegovo djelo postali predmet brojnih kontradiktornih tumačenja, prvenstveno zbog prisutnog dualizma u njegovim književnim djelima. Ali i djelimično zbog kampanje laži koju su sprovodili veoma dobro integrisani srpski agenti, a čiji su falsifikati razotkrivani i više od vijeka kasnije.

Nekako uvijek zaboravljamo da su vladari imali i pozitivne i negativne strane, te da njihov koncept spoljašnje i unutrašnje politike često nije crno-bijeli, naročito kada postoje evidentni strani uticaji.

Treba istaći da je Njegoš, koji je sa samo 17 godina postao vladika, pisao ruskom konzulu u Dubrovniku, Jeremiji Gagiću, tražeći uputstva šta da čini, te u pismu ističe: ‘Čini mi se da sam se već naplaka.’ Nekoliko narednih godina Njegoš će bespogovorno prihvatati savjete ruskog konzula, kao i ruskih izaslanika koji su upravljali Senatom.

Petar II Petrović Njegoš i njegova zaostavština na meti velikosrpskog prisvajanja

Takođe, veliki uticaj na Njegoša i njegovu politiku imali su srpski agenti, poslati tada po tajnom programu spoljne i nacionalne politike Srbije, poznatom kao “Načertanije”. Oni su se infiltrirali na ključne crnogorske državne funkcije, uključujući pozicije sekretara pri dvoru Petrovića, učitelje, urednike novina, novinare i druge, sprovodeći sistemski kulturni genocid.

Prema Načertaniju, Srbija je za malu cijenu sticala prijateljstvo zemlje koja je mogla mobilisati najmanje 10.000 brdnih vojnika, čime su isticali veliku vojnu važnost Crne Gore zbog njenog strateškog položaja. Srpski istoričar Radoš Ljušić u studiji „Knjiga o Nečertaniju“ potvrdiće da su, zaista, vladiki Petru II Petroviću Njegošu slali 1000 ćesarskih dukata godišnje, i da je taj novac donio Stevan Hrkalović.

Nespornost crnogroske nacije

Istorijska je činjenica da je Njegoš kao državnik postavio temelje moderne crnogorske države: ustanovio izvršnu vlast i Senat, organizovao sudove i uveo poreze. Za vrijeme njegove vladavine, 1834. godine, osnovana je prva moderna štamparija na Cetinju i podignuta prva škola, čime je značajno unaprijeđen razvoj obrazovanja i državne institucije u Crnoj Gori.

Ako pogledamo pasoše iz perioda Petra II Petrovića Njegoša, “Crnogorsko provodno pismo” ili kasnije “Crnogorski pasport”, uvidjećemo da je u  oba dokumenta upisivala narodnost Crnogorac. Pasoše je potpisivao lično Petar II Petrović Njegoš ili predsjednik Senata, jer je “Crnogorski pasport” izdavao i Crnogorski Senat. Treba istaći da se Njegoš lično potpisivao kao Vladika Crnogorski, što obesmišljava pokušaje da se proglasi za srpskoga.

Crnogorski pasoši u doba Petra II Petrovića Njegoša


Iako propagandisti “srpskog sveta” pokušavaju da narodnost izjednače sa geografskim imenom, Njegoš je u ugovorima pri prodaji manastira Maine, a kasnije i manastira Stanjevići, upotrebljavao pojam “nacija crnogorska“. S obzirom na to da mu je učitelj francuskog jezika bio Antid Žom, ne postoji sumnja da je bio upoznat sa francuskim političkim idejama i terminologijom, te pojam ‘nacija crnogorska’ ne može imati bilo koje drugo značenje. 

Iako je Njegoš, kao dijete, pune četiri godine bio pod indoktrinacijom svog srpskog učitelja (srpskog agenta) Sime Sarajlije, koji je vjerovatno poslat od strane srpske službe i došao nepozvan u Crnu Goru, Njegoš je svojim državnim spisima potvrdio već postojeće temelje crnogorske nacije. Iz pisama koja je Njegoš razmjenjivao sa Jeremijom Gagićem saznajemo da mu ni Petar I Petrović Njegoš nije vjerovao, što ukazuje na to da je razotkrio njihove “bezazlene” intervencije. 

Vjerovatno nikad sa sigurnošću nećemo saznati da li je dualizam u Njegoševim djelima produkt kulturnog genocida ili falsifikata. Nije rijetkost da su prilikom štampe Njegoševih djela mijenjani, odnosno posrbljavani nazivi. Na primjer, djelo “Ogledalo srpsko” u originalnom rukopisu zapravo je nosilo naziv “Ogledalo crnogorsko”. Takođe, ubacivani su i dijelovi sa netipičnim crnogorskim riječima, pa čak i ekavicom, konkretno u prvoj štampi djela “Gorski vijenac”, kada je lekturu vršio Milorad Medoković u Beču, inače poznat i po falsifikatu Zakonika knjaza Danila.

Svijest o crnogorskoj naciji se formila mnogo prije Njegoša, o čemu i svjedoči jedini ratni artefakt iz XVIII vijeka, jatagan guvernadura Jovana Radonjića, kojeg je izabrao Opštecrnogorski zbor, a na kome je urezano „Sienož ot Jovana Radonjića guvernatora nad svom crnogorskom nacijom, 1777.”

Na kraju, bez obzira na to da li smatrate Njegoša etničkim Crnogorcem ili ne, i koliko god ga velikosrpska propaganda pokušavala prisvojiti kao ‘najvećeg Srbina’, to ni na koji način ne dokazuje niti negira postojanje Crnogoraca, crnogorske nacije koja se formirala ranije ali i tradicionalne Crnogorske pravoslavne crkve, koju je ukinuo Aleksandar Karađorđević.