POSLJEDICE SVAĐE VLADA-UNIPROM: Gašenje KAP-a bi bila socijalna i ekonomska katastrofa, moguće i ekološke konsekvence

Kada je juče vlasnik KAP-a Veselin Pejović, revoltiran lošim odnosom nove vlasti, naročito mladog Maksima Vučinića, najavio da će otpustiti svih 600 zaposlenih u nekadašnjem podgoričkom gigantu, malo ko je povjerovao da će to gazda UNIPROM-a stvarno i uraditi.

Rano jutros je već bilo jasno da je uprava spremila sve otkaze, a da se Pejović ne šali, potvrđeno je oko podne, kada je zvanično obavijestio Vladu i stečajnu upravu o svojoj namjeri.

Iz UNIPROM-a je saopšteno da bi otpremnine za te radnike, koje bi morale biti isplaćene iz budžeta u slučaju otkaza, koštale državu oko 10 miliona eura. No to je najmanja posljedica ukoliko na snazi ostane odluka o otkazima.

Ne ulazeći u moguće druge dimenzije ove priče, svima kome se bave ekonomijom jasno je da bi najavljeni otkazi i uzročno posljedično gašenje Kombinata aluminijuma bila socijalna, ekonomska a možda čak ekološka katastrofa velikih razmjera po državu.

SOCIJALNA BOMBA

U Kombinatu aluminijuma, koji se nalazi u stečaju već osam godina ne krivicom vlasnika, radi oko 600 radnika koji redovno primaju plate. Prosječna plata narasla je sa 472 eura na 792 eura, koliko trenutno iznosi. Tih 600 radnika hrani svoje porodice, pa bi gašenjem KAP-a bilo ugroženo ukupno makar 2.400 ljudi.

Ako se zna da je zbog kovid krize posao, prema podacima CBCG, izgubilo više od 20.000 radnika,  jasno je da bi politika otkaza i stalno smanjivanje broja zaposlenih pretvorilo Crnu Goru u socijalnu bombu. Naročito što je pandemija ugrozila oko 95 odsto preduzeća u našoj državi.

KAP kao veliki sistem, pored toga, ima poslovne odnose sa brojnim malim i srednjim preduzećima pa bi i ti subjekti bili ugroženi  njegovim gašenjem.

EKONOMSKA KATASTROFA

No, to nije sve. Gašenjem KAP-a bi bili potpuno poremećeni makroekenomski parametri crnogorske privrede. Kombinat je ubjedljivo najveći izvoznik Crne Gore koji, prema današnjim podacima iz kompanije, izvozi 200 do 250 miliona eura aluminijuma.

Prema istim podacima, državnim kompanijama i budžetu od 2014. do kraja prošle godine platili 361,8 miliona eura, od čega su za PDV izdvojili 81,9 miliona eura.

U KAP je, takođe prema podacima UNIPROM-a, uloženo oko 100 miliona eura, a fabrika redovno plaća poreze i doprinose i naravno struju. To nije bio slučaj za vrijeme ruskog upravljanja fabrikom.

EKOLOGIJA

U slučaju da se vlasnik odluči za gašenje KAP-a, to bi Crnoj Gori možda donijelo i ekološke probleme.

Gašenje proizvodnje u KAP-u može da se desi, kako su objavili mediji, na dva načina.

Prvi je isključenjem struje što bi dovelo do hlađenja aluminijuma u ćelijama i pričinilo ogromnu materijalnu štetu, a novo pokretanje proizvodnje koštalo bi desetine miliona eura.

Drugi način je postepeno plansko gašenje ćelija uz izlivanje aliminijuma, to bi trajalo dvadesetak dana, ali bi ponovno pokretanje proizvodnje bilo jeftinije. Da bi sproveli drugu varijantu menadžmentu bi bila potrebna podrška zaposlenih, koji nijesu spremni da u tome učestvuju, dok je prva varijanta potencijalno opasna zbog mogućih havarija.  Od ranije je poznato da gašenje ćelija nosi mogućnost ozbiljnih i ekoloških posljedica.

NEZAVIDAN POLOŽAJ RADNIKA

Ne treba kriti da položaj radnika u KAP-u nije zavidan, pa i zbog tumačenja zakona Privrednog suda i stečajne uprave. Većina radnika radi tri smjene i prema tvrdnjama sindikata “ukinuta su im radnička prava”.

“I ovom prilikom naglašavamo da je KAP jedino privredno društvo u Crnoj Gori koje je u stečajnom postupku ukinulo radna i sindikalna prava zaposlenima koji su bili radno angažovani nakon uvođenja stečaja. Zašto je to tako treba pitati nadležne institucije”, saopšteno je juče iz Unije samostalnih sindikata.

Pejović, kada se sve sabere i oduzme, zahvaljujući  i privilegovanom položaju u biznis zoni i uprkos početnim kontroverzama oko kupovine KAP-a,  ipak je svih ovih godina dobro vodio Kombinat aluminijuma.

Radnici su redovno primali plate, kompanija se našla na Bijeloj poreskoj listi, dok su se u Evropi gasile fabrike. Zbog svega Vlada i Pejović trebali bi da nađu zajednički jezik oko opstanka ovog značajnog privrednog subjekta.

U tom smjeru ide Pejovićeva najava za TVCG da neće otpustiti 600 radnika ukoliko Vlada do četvrtka formira Komisiju koja će ustanoviti u kakvim uslovima rade zaposleni.