IZBORI U NIKŠIĆU: Pirova pobjeda ili poraz velikosrpske ideje?

U nedjelju, 14. marta, održavaju se opštinski izbori u Nikšiću.

Ako su oni prethodni, iz 2017, nazivani u nekim medijima  “najkontroverznijim” u istoriji crnogorskog višepartizma, zbog bojkota opozicije, ali i  velikog broja nevažećih listića, predstojeći zasigurno preuzimaju taj primat.

Razlozi su mnogostruki. Pored ostalog, u otvorenom miješanju Srbije i srpske crkve, u agresivnoj propagandi koja se vodi otuda, kao i zato što se održavaju u uslovima epidemiološke krize kakvu svijet nije vidio zadnjih 100 godina.

Kako se u samo četiri godine, od opozicionog bojkota došlo do ovako zagrijane političke atmosfere u “svem srpskom svetu” i medijske histerije koja ih prati već sedam mjeseci, od parlamentarnih izbora u Crnoj Gori?

Neobična amplituda izlaznosti u Nikšiću

Prije četiri godine, izlaznost u Nikšiću je bila samo 45,1, a od toga čak 11 odsto listića bilo je nevažeće, što je takođe bio jedan vid bojkota. U gradski parlament ušlo je 37 članova DPS-a i četiri socijaldemokrate.

Marko Kovačević daje izjavu pored Mandića i Kneževića

A četiri godine ranije, 2013. izašlo je blizu 70 posto birača, što je, opet, za 5 odsto bilo manje nego na onima iz 2009.

No, i opoziciona mapa u Nikšiću se prije osam godina značajno razlikovala od ove današnje.  Na sceni su bili DF, SNP i Pozitivna. DPS (Za evropski Nikšić) tada je osvojio 23 mandata, Demokratski front 13, SNP tri, a Pozitivna Crna Gora dva. U procentima DPS je osvojio 51.9 odsto, DF 13,2, SNP 8.5 a Pozitivna 6.6 odsto.

Još uvijek je to bio odličan rezultat DPS-a Mila Đukanovića.

Već nakon tri godine, na parlamentarnim izborima 2016, DPS u Nikšiću pada na oko 47 odsto glasova. No, kao što rekosmo, opozicija se ipak odlučila da bojkotuje izbore održane u martu naredne godine. Motivi za to vjerovatno leže u činjenici da se bivša vlast na državnom nivou još uvijek dobro držala.

U međuvremenu, tokom prošle godine, desile su se litije, strahoviti politički pritisak svih prosrpskih snaga u Crnoj Gori, na čelu sa Mitropolijom crnogorsko-primorskom zbog Zakona o slobodi  vjeroispovijesti, nakon čega je uslijedio poznati rezultat sa parlamentarnih izbora u avgustu prošle godine, kada je nakon tri decenije detronizovan DPS.

Okuraženi tim uspjehom, nikome u opoziciji nije više na pamet padao bojkot za lokalne izbore u Nikšiću. Štaviše, aktivirana su sva teška politička oružja, međusobne optužbe, uključujući medijsku, finansijsku, logističku i partijsku podršku od strane vlasti u Beogradu. U međuvremenu, značajan politički igrač postala je i Srpska pravoslavna crkva, oličena u Mitropoliji crnogorsko-primorskoj.

Liste

Politička ponuda za izbore u nedjelju značajno je drugačija i sastoji se od šest odborničkih lista, od čega su čak četiri koalicije.

Koprivica i Bečić sa pristalicom za kojeg je vezan jedan od predizbornih incidenata

Prva je koaliciona lista okupljena oko DPS-a, “Evropski tim za Nikšić”, pod sloganom „Zajedno mijenjamo grad nabolje“, čiji je nosilac Sanja Damjanović. Koaliciju čine: Demokratska partija socijalista (DPS), Socijaldemokrate (SD), Liberalna partija (LP) i Patriotsko-komitski savez.

Drugi je Narodni pokret “Za vaskrsenje Nikšića”, koju predvodi Miodrag Daka Davidović. Treći su Socijaldemokrate, “Srcem za Nikšić”, čiji je nosilac liste Željko Nikolić.

Četvrta je koalicija okupljena oko Demokratskog fronta, „Za budućnost Nikšića – Nikšić odlučuje o budućnosti“, čiji je nosilac Marko Kovačević. Čine je čak devet partija: DF, Socijalistička narodna partija (SNP), Pokret za život Nikšića, Radnička partija, Ujedinjena Crna Gora, Jugoslovenska komunistička partija, Srpska radikalna stranka, Pokret penzionera i invalida rada i Socijalisti Crne Gore.

Peta lista je koalicija “Crno na bijelo – Može Nikšić”, čiji je nosilac Tatjana Đurišić-Bečanović, a partijska okosnica građanski pokret URA, te  šesta – koalicija okupljena oko demokrata “Mir je naša nacija – Zaokruži slobodu”, na čelu sa Momom Koprivicom. Čine je Demokratska Crna Gora, novoosnovani Pokret “Ne damo Nikšić”, Demos, Partija penzionera invalida i restitucije i nezavisni intelektualci “Plenum 083”.

Osim koalicije “Evropski tim za Nikšić” i socijaldemokarata, svi ostali bore se za repliku rezultata parlamentarnih izbora, s tim da je koalicija okupljena oko Demokratskog fronta posebno zainteresovana i za što bolji pojedinačni rezultat, kako bi u Crnoj Gori ojačali poziciju svog mentora, predsjednika Srbije, Aleksandra Vučića.

Koalicija oko demokrata, Daka Davidović, pa i URA, od kojih od građanskog nije ostalo više ništa, uzdaju se u činjenicu da je na crnogorskoj političkoj sceni, barem dok se ne imenuje novi mitropolit, što se najavljuje u maju, još uvijek jači uticaj Mitropolije crnogorsko-primorske nego njen centar u Beogradu.

Crno na bijelo prilikom predaje kutija sa potpisima podrške za izbore

U Nikšiću, dakle, više nema one homogenizacije prosrpskih snaga sa zadnjih parlamentarnih izbora, kada su sa litija, zbog animoziteta Amfilohijevog prema Vučiću bile skrajnute vođe Demokratskog fronta, ali su na izborima, zbog zajedničkog cilja – skidanja Đukanovića sa vlasti, ipak izašli u dvije kolone. Treća, bolje reći “peta”, bila je URA.

Parlamentarni izbori i njihov odjek

Na posljednim parlamentarnim izborima u Nikšiću DPS je osvojio pojedinačno najviše glasova,  38,48 odsto, ili 18.542, ali je to opet bio pad u odnosu na prethodne opštinske izbore iz 2017, kada je za njih glasalo 21.047 Nikšićana.

Danas, ni glasovi sabrani sa ostalim suverenističkim glasovima ne sustižu sadašnju nikšićku opoziciju ako se prepišu tadašnji rezultati. No, da li će biti zaista prepisani?

Nada leži u tome da će se barem dio suverenista koji se pokajao zbog glasanja URA-e vratiti suverenističkoj provjerenoj matici. Sa druge strane, riječ je o fluidnom biračkom tijelu, o čemu govori i to da su glasači DPS-a iz izbora u izbore u sve većem broju zaokruživali velikosrpku opoziciju. Na isti način, dio glasačkog tijela “mekih” Srba iz DPS-a, mogao bi se vratiti toj partiji, odnosno koaliciji sa SD-om, liberalima i “komitama”, najviše zbog katastrofalno vođene politike novopečene vlasti na državnom nivou.

O poziciji URA-e najbolje govori podatak da su dva potpisnika inicijalne platforme ,,Crno na bijelo“, pozvali u svojim objavama na društvenim mrežama da se na lokalnim izborima u Nikšiću glasa sa koaliciju ,,Mir je naša nacija“, odnosno Demokrate (sic).

U svakom slučaju, teško da će URA, odnosno koalicija “Crno na bijelo” u Nikšiću imati onaj ucjenjivački potencijal sa parlamentarnih izbora.

Krajnji rezultat je dakle, više nego neizvjestan, između ostalog, i zato što niko ne može ni da pretpostavi koliko glasova može otići Daki Davidoviću.

Zakivanje rezultata parlamentarnih izbora za Vezirov most

Samo u apsurdom okovanoj situaciji u Crnoj Gori neki lokalni izbori mogu dobiti ovakav oreol – da se njihovi rezutati vide kao način da se rezultati sa parlamentarnih izbora “zakuju za Vezirov most”, da upotrijebimo terminologiju pokojnog mitropolita Amfilohija, te da od njih maltene zavisi dalji politički put države, ako ne i njen opstanak.

Opštinska uprava trebalo bi da se bavi rješavanjem opštinskih problema, u najvećem dijelu komunalnih, koji se tiču kvaliteta života građana. I to je sve.

U crnogorskom slučaju, pak, može da zavisi i opstanak ove vlade. Paradoksalno, ona može  opstati jedino ukoliko suverenistički blok pokaže dobar rezultat, ted a treba po svaku cijenu održavati status quo, jer bi ponovni parlamentarni izbori mogli donijeti neprijatnih iznenađenja za sadašnju vlast.

Nesumnjivo je da od izbora u Nikšiću svi očekuju mnogo. Najveća nada za DPS leži u katastrofalnim rezultatima ove vlade. U samo tri mjeseca od kako je na vlasti, teško ili nemoguće joj je naći ijedan pozitivan korak. Zato je nebrojeno mnogo kontroverznih i katastrofalnih odluka – od tajnog zaduživanja države dok Vlada još nije bila izglasana, do tragične epidemiološke situacije. Uspjela je i da izazove veliki animozitet čak i protivnika DPS-a, zbog beskrupuloznih čistki na svim nivoima, te očajne kadrovske politike zahvaljujući kojoj trenutno od vrha do dna, državu vode velikosrspki ekstremisti, uglavnom bez stručnih referenci.

U svakoj pobjedi je i zrno poraza

Čini se da je DF-u pozicija znatno bolja nego na parlamentarnim izborima. Nema Amfilohija koji ih je marginalizovao, a Vučić, koji je demonstrirao svoju snagu prilikom izbora novog srpskog patrijarha, nije žalio ni novca ni truda da podrži svoje pulene u Crnoj Gori. Treba vidjeti da li je to imalo efekta i na glasače, pogotovo one koji još pamte odnos njihovog obožavanog Đeda prema Vučiću, te Mandiću i drugovima.

DF želi rezultat koji bi ih okuražio na rušenje vlade, da bi na tim krilima ušli u parlamentarne izbore nakon kojih bi se nadali opipljivijoj vlasti na samom vrhu, jer su mnoga mjesta po dubini već dobili metodom ucjena.

No, novi parlamentarni izbori su jednačina sa više nepoznatih, budući da bi i faktor manjina na državnom nivou bio značajniji nego u Nikšiću u kojem ih, van “pravoslavnog” glasačkog tijela koje čine Srbi i Crnogorci, ima zanemarljivo malo.

U suštini, paradoksalno, nije nemoguće da bi crnogorskim suverenistima pad DPS-a u Nikšiću po scenariju u kojem bi nakon toga pala i Vlada, zapravo mogao biti i put političkog povratka na vlast na državnom nivou. Mogla bi to dakle, biti Pirova pobjeda velikosrpske ideje i saoizacije drugog po veličini crnogorskog grada, po modelu poznatom iz ’90-tih godina.

Na toj saoizaciji ova Vlada je otvoreno poradila, otvarajući granice za državljane BiH i Srbije, a zabranjujući kretanje među crnogorskim gradovima.

A u slučaju da indipendisti u Nikšiću osvoje dobar rezultat i sačuvaju vlast, to bi svakako značajno i dodatno poljuljalo poziciju ove svetosavske Vlade koja nikada nije ni bila na stabilnim nogama, a koje će se neminovno dodatno rasklimati nakon izbora novog mitropolita.

Jednostavno, sa Vučićeve tačke gledišta, ljubili su pogrešne pokojnike, pa Srpska crkva, uključujući i  njen dio u Crnoj Gori, neće biti više iza njih.

B.M.