RUSO: Meni je draža opasna sloboda, nego mirno i sigurno ropstvo

Na današnji dan 1712. godine rođen je švajcarsko-francuski politički filozof Žan-Žak Ruso

Žan-Žak Ruso je bio najznačajniji filozof prosvjetiteljstva. Najpoznatiji je po svojoj teoriji društvenog ugovora i po stavu da je civilizacija degradacija čovjekovih prirodnih svojstava i da čovjek treba da se vrati prirodi slobodi i jednakosti.

Ruso je rođen u Ženevi u francuskoj izbjegličkoj porodici. Iako odgajan kao kalvinista 1728. godine je prešao u katoličanstvo pod uticajem njegove dobrotvorke gospođe De Veren, koja mu je kasnije postala ljubavnica.

Gospođa De Veren je bila najznačajnija osoba za formiranje Rusoove religioznosti i dovršavanje njegovog obrazovanja. Ona ga je naučila da vjerovati u Boga ne znači takođe vjerovati u stvari kao što su pakao i Evin prvorodni grijeh.

Tokom godina koje je provodio s njom Ruso je čitao djela Renea Dekarta, Lajbnica, Džona Loka i Deleza Paskala.

Novac koji čovek ima jeste oružje slobode. Novac za kojim čovek trči, jeste oružje ropstva.

Nakon raskida njegove veze sa gospođom De Veren, 1741. godine, on se preselio u Pariz. Tamo je upoznao služavku Terezu Levaser. S njom je imao petoro djece i sve ih je smjestio u neku vrstu doma za nezbrinutu djecu tog vremena.

Dok je bio u Parizu upoznao je i Denija Didroa, preko kog je ušao u klub enciklopedista. Za enciklopediste je napisao nekoliko tekstova od kojih su svi osim jednog bili o muzici. Treba napomenuti da je Ruso bio i samouki kompozitor, ali ne zna se tačno kakvog kvaliteta su bila njegova muzička djela.

Dižonska Akademija ga je 1750. godine nagradila za esej „Diskurs nauke i umetnosti“ u kom je branio tezu da tehnički napredak i materijalna dobra kvare ljudski moral.

Sloboda čovjeka nije u tome da može činiti sve što želi, nego u tome da ne mora činiti ono što ne želi.

U Ženevu se vratio 1754. godine i tada je ponovo postao kalvinista.

U 18. vijeku vladalo je mišljenje da je čovječanstvo ostvarilo napredak od divljaštva i neznanja ka prosperitetu i civilizaciji, ali Ruso se sa ovim uopšte nije slagao.

On je vjerovao da napredak i civilizacija čovječanstvu ništa dobro nijesu donijeli već da su potpuno uništili moral ljudi koji su nekada bili dobri.

Tvrdio je da su ljudi u prirodnom stanju, koje je prethodilo civilizaciji i državi, bili srećni i dobri jedni prema drugima, ali čim su izašli iz tog prirodnog stanja i oformili prve države postali su sve skloniji porocima, grijehu i bludu.

Čovjek se zarad tehnološkog i naučnog razvitka i ekonomskog blagostanja potpuno odaljio od prirode i tako je, po Rusoovom mišljenju, napravio veliku grešku.Smatrao je da stari običaju jesu bili sirovi, ali su bili bezopasni, a čovjek ih je zamijenio destruktivnim porocima.

Čovjek je rođen slobodan, a svuda je u okovima. Onaj koji vjeruje da je gospodar drugih, uistinu je više rob od njih.

Jedan od najpoznatijih pojmova u Rusoovoj filozofiji je „dobri divljak“. To je izvorno, slobodno biće koje i bez moderne udobnosti živi srećno i u skladu sa prirodom za razliku od civilizacijskog čovjeka koji je otuđen od prirode i doborte.

Ruso je vjerovao u boga, ali ne može se reći da je bio konvencionalno religiozan. On je boga vidio kao inspiraciju i smatrao je da pojedinac treba da ostvari lični odnos s bogom kroz svoju savjest.

U njegovom najpoznatijem djelu „Društveni ugovor“  napravio je razliku između građanske i prirodne religije. Građanska je ona nametnuta i institucionalna, a prirodna ona koju čovjek osjeća i doživljava kao pojedinac.

Zakoni su uvek korisni onima što imaju, a štetni onima koji nemaju ništa.

Umro je u Ermenovilu 1778. godine, samo godinu prije početka Francuske revolucije. Ipak, smrt ga nije spriječila da ostavi traga u revoluciji, jer je bio najpopularniji filozof među Jakobincima koji su mnoge svoje ideje zasnovali na njegovom učenju.

Sahranjen je u Panteonu u Parizu, kao nacionalni heroj, 16 godina poslije njegove smrti.

Meni je draža opasna sloboda, nego mirno i sigurno ropstvo.