Crveni karton za Varheljija

Već duže vremena u regionalnoj i evropskoj javnosti se spekuliše da je komesar za proširenje Evropske unije (EU) Oliver Varhelji selektivan, kao i da namjerno podriva reforme u oblasti demokratije i vladavine prava u određenim zemljama kandidatima za EU.

Ove sumnje su krajem prošle sedmice dobile i svojevrsnu potvrdu, kada je član Evropskog parlamenta Tis Rojten saopštio da Odbor za spoljne poslove Evropskog parlamenta (EP) želi da pokrene istragu protiv Varheljija.

Zahtjev za pokretanje istrage osim Rojtena, potpisuju i Načo Sančez Amor, Havi Lopez i Tonino Picula koji su podnijeli amandman na izvještaj Dejvida Mekalistera o implementaciji zajedničke bezbjednosne politike.

Prema optužbama koje su iznijele njegove kolege, Varhelji je selektivan i namjerno podriva reforme u pojedinim zemljama kandidatima za EU.

Ipak, iza ovih optužbi krije se još mnogo toga. Kontroverznom mađarskom diplomati najviše se spočitava suprotstavljanje zvaničnoj politici EU, pretjerane simpatije koje gaji prema srpskom autokrati Aleksandru Vučiću, ali i podložnost uticaju mađarskog premijera Viktora Orbana i Rusije.

Pristrasni sudija

Da bi opisali način na koji djeluje Varhelji, najbolje je uzeti analogiju sa fudbalom, koji je ovih dana aktuelan zbog Svjetskog prvenstva u Kataru.

Zamislimo hipotetičku situaciju – kada bi neki fudbalski sudija otvoreno navijao za jedan od timova, on bi po zdravoj logici, automatski bio suspendovan i protiv njega bi bio pokrenut disciplinski postupak. Možda čak i krivični u zavisnosti od posljedica koje bi njegove odluke imale.

’’Varhelji treba da bude nezavisni politički sudija po svojoj poziciji i da procjenjuje koji je tim, odnosno zemlja najbliža Evropskoj uniji (EU). Umjesto takvih nezavisnih kriterijuma prema svim zemljama kandidatima, Varhelji otvoreno navija za Srbiju i Aleksandra Vučića’’, kazali su naši dobro upućeni diplomatski izvori.

Podsjetili su da popustljiv stav Varheljija prema Srbiji nije nikakva tajna i da je to nedavno potencirao izvjestilac Evropskog parlamenta za Crnu Goru i bivši ministar vanjskih poslova Hrvatske Tonino Picula.

On je u svjetlu najave pokretanja istrage o djelovanju Varheljija, istakao da se ne može zanemariti komesarev vrlo često prepopustljiv stav prema Srbiji, što, kako je dodao, često izaziva kritike o ’’pristrasnom odnosu prema državi koja odstupa, ne samo od zajedničke vanjske politike EU nego ne poštuje ni neke druge temeljne vrijednosti na kojima počiva EU’’.

U suprotnosti sa stavovima EU

Naši izvori iz diplomatskih krugova ističu da je EU previše popustljiva prema Varheljiju, jer je pravilo da ako se protiv nekoga pokrene istraga, odmah mora biti suspendovan da ne bi ometao postupak.

’’Iako je pokrenuta istraga protiv Varheljija on i dalje putuje po Beogradu, zahvaljuje se srpskom predsjedniku Aleksandru Vučiću. Osim toga ide i u Tiranu i otvoreno pomaže svom političkom prijatelju i favoritu Vučiću da se suprotstavi pritisku kojem je izložen od Evropske unije jer nije uveo sankcije Rusiji. Veoma je simptomatično, i može se reći krajnje čudno da EU na to ne reaguje’’, rekli su naši izvori.

Naglašavaju da mnogi postavljaju pitanje zašto se EU ’’ne zahvali Varheljiju na saradnji’’ s obzirom da se njen visoki funkcioner sukobljava sa zvaničnom politikom Unije.

’’Treba podsjetiti da je Varhelji govorio suprotno najnovijem izvještaju Evropske komisije o napretku Crne Gore koji je ocijenjen kao ’najgori do sada’. On se ’pravio lud’ i jednostavno išao suprotno zvaničnom stavu EK, reletivizujući ocjene iz izvještaja i aludirajući da nije toliko loš’’, napomenuli su naši sagovornici.

Ista situacija je, kako ističu, bila i sa takozvanim ’’temeljnim ugovorom’’ koji je kontroverzni premijer u tehničkom mandatu Dritan Abazović na prepad i bez ikakve najave potpisao sa čelnicima SPC.

Varhelji je govorio da ne misli da je potpisivanje ”temeljenog ugovora” Crne Gore sa SPC imalo negativan uticaj na reforme.

’’On je to rekao iako je vlada nakon toga pala, a Crna Gora je ušla u najveću političku krizu posljednjih godina. Takođe u izvještaju Evropske komisije piše da je zaključivanje ’temeljnog ugovora’ sa SPC uticalo na političku atmosferu i podiglo tenzije. Ambasadorka Češke u Crnoj Gori Janina Hrebičkova je čak bila jasna da će potpisivanje ugovora zaustaviti put Crne Gore u EU, što se i desilo. Ali Varhelji je sve to negirao i pravio se lud’’, navode naši izvori.

Vučićev i Orbanov čovjek

Ipak, Varhelji se najviše mimoilazi sa zvaničnom politikom EU kada je u pitnaju srpski predsjednik Aleksandar Vučić.

’’Iako EU pritiska Vučića i srpski režim da uvedu sankcije Rusiji, Varhelji srpskom predsjedniku uporno podilazi i hvali ga, kako prilikom zvaničnih posjeta tako i putem društvenih mreža. Očito da su Varheljijevi stavovi u surpotnosti sa stavovima EU’’, rekli su naši izvori.

Varheljiju se takođe spočitava da je ’’Orbanov čovjek’’ i da se više ponaša kao mađarski državni činovnik nego kao komesar za proširenje EU.

’’Jasno je da je Varhelji pod jakim uticajem mađarskog premijera Viktora Orbana, što i ne bi bilo problem da je on obični mađarski funkcioner ili ministar u Orbanovoj vladi. Ali kao visoki funkcioner Evropske unije, Varhelji mora da zastupa njenu politiku, a ne Orbanovu. A mađarski diplomata upravo to i radi – zastupa Orbana’’, rekli su naši izvori.

Ruska struja u EU

Ističu da ako se uzmu u obzir trenutne okolnosti na političkoj sceni Evrope, Varhelji će samo još više svojim ponašanjem da odudara od stavova EU.

’’Mađarska je stavila veto na pomoć Ukrajini, a jasno je da se Orban protivi uvođenju devetog paketa skancija Rusiji. Tako da ako Varhelji i dalje bude slijedio politiku Mađarske a ne EU, on će sve manje i manje zastupati interese Unije’’, rekli su naši izvori.

Ako uzmemo u obzir da je Mađarska jedina država u Evropskoj uniji koja za skoro 10 mjeseci, koliko traje rat u Ukrajini, nije protjerala nijednog ruskog diplomatu, onda je jasno u kom pravcu idu stvari.

’’Sve zemlje EU u sklopu kažnjavanja Rusije zbog rata u Ukrajini, izbacile su desetine ruskih agenata i diplomata, samo ne Mađarska. Zato nije ni čudo što se sve glasnije govori da uticaj Rusije u Evropu dolazi preko Budimpešte’’, rekli su naši izvori i poručili da je ’’jasno da preko Varheljija Rusija utiče na Evropu’’.

Dokle će to EU da trpi, ostaje da se vidi.

R.A.