SANJA DAMJANOVIĆ: Zemlje JIE treba da realizuju projekat regionalnog centra za liječenje kancera

Bivša ministarka nauke Sanja Damjanović kazala je za portal Luča da sve zemlje jugoistočne Evrope (JIE) treba da se potrude da realizuju projekat Međunarodnog instituta za održive tehnologije (SEEIIST), gdje bi se teškim hadronskim jonima liječio kancer.

Ideja o formiranju ovakvog naučnog instituta na prostoru jugoistočne Evrope, koji po organizaciji podsjeća na velike naučne centre poput CERN-a i SESAME-a, potekla je od prethodnog sastava Vlade Crne Gore, odnosno upravo od Ministarstva nauke na čelu sa Sanjom Damjanović. Riječ je o projektu teškom 200 miliona eura, a do prije nekoliko mjeseci međunarodna naučna zajednica i evropski zvaničnici govorili su o regionalnom centru za liječenje kancera novim tehnologijama, kao nečemu što će se nalaziti u Crnoj Gori.

Novi premijer Zdravko Krivokapić je, međutim, ukinuo Ministarstvo nauke kao poseban resor i objedinio ga sa resorima prosvjete, kulture i sporta. Na čelu svih resora stavio je profesoricu Vesnu Bratić, javnosti poznatoj po kontroverznim i neprimjerenim izjavama. Projekat SEEIIST, težak 200 miliona eura, nije ni pomenuo u svom ekspozeu.

Damjanovićeva, međutim, nije željela da komentariše ove odluke Zdravka Krivokapića kazavši da “nikog ne želi da proziva”.

“Ne želim nikog da prozivam – radila sam srcem i donijela sa sobom u Crnu Goru evropske konekcije. Ne želim da vučem za rukav bilo koga – SEEIIST je fantastičan projekat – jedinstvena šansa koja nam je pružena. Treba sve zemlje JIE da se potrude da ga realizuju”, kazala je Damjanović za portal Luča.

SEEIIST projekat, koji je iniciran polovinom 2017. godine, postao je najozbiljniji regionalni razvojni naučno-tehnološki projekat. Te godine su Deklaraciju o namjeri da naučni institut postane regionalni projekat, pored Crne Gore, potpisale Albanija, Bosna i Hercegovina, Bugarska, Kosovo, Sjeverna Makedonija, Srbija i Slovenija. Kao posmatrača, svog predstavnika u Upravnom odboru SEEIIST-a ima i Grčka. Na čelu Upravnog odbora SEEIIST-a izabrana je Damjanović.

Riječ je o infrastrukturi za kancer terapiju i multidisciplinarno istraživanje pomoću težih jona, koja danas predstavlja najsavremeniji i najefikasniji metod liječenja kancera. Dok u svijetu postoji samo 12 ovakvih projekata, od kojih su četiri u Evropi, SEEIIST će imati niz jedinstvenih odlika jer će tehnologija biti znatno unaprijeđena zahvaljujući podršci 18 evropskih renomiranih institucija i klinika, od kojih se posebno izdvajaju CERN u Ženevi i GSI u Njemačkoj.

SEEIIST projekat će biti koncipiran i kao prva zelena infrastruktura u oblasti liječenja kancera i na taj način biti i prva infrastruktura u liniji sa EU „HorizonEurope Cancer Mission“.

SEEIIST je sada dio Ekonomskog investicionog plana za Zapadni Balkan, što znači da će projekat biti realizovan, dok je evropska komesarka za inovacije, istraživanja, kulturu, edukaciju i mlade – Marija Gabrijel, na nedavnom ministarskom sastanku Zapadanog Balkana svoje izlaganje završila sa ovim projektom. Evropska unija je Crnoj Gori odobrila značajna sredstva za izradu idejnog rješenja i koncepta ovog instituta, za koji bi u Crnoj Gori najizvjesnija lokacija bilo Ćemovsko polje, a kroz program Horizont 2020, nedavno je Ministarstvu nauke odobreno dodatnih pet miliona eura za ovaj projekat.